SGK harekete geçti! Ödenen paralar faizi ile birlikte geri alınıyor, tespit edildi
Son dönemde ölüm aylığı almak için anlaşmalı boşanan kişiler yakın takibe alındı. Kuruma 81 ilden binlerce ihbar geliyor. Genellikle ihbar ve şikayetlerin yakın aile bireyleri tarafından yapıldığı belirtiliyor. Peki boşanılan eş ile birlikte yaşamak istisnasız maaş kesintisi sebebi mi? Haksız yere ölüm aylıklarının kesilme ihtimali var mı? Böyle bir durumda nasıl bir yol izlenir? 'Fiilen birlikte yaşama'nın kanıtı nedir? SGK uzmanı merak edilenleri yanıtladı. İşte detaylar…
ÖZGE SEREN DOĞU /ozge.dogu@gazetevatan.com
Ölüm aylığı, sigortalının vefat etmesi durumunda geride kalan hak sahibi konumundaki eş ve çocuklara bağlanan aylık olarak adlandırılıyor. Ölen sigortalının çocuklarına aylık bağlanabilmesi için çocukların cinsiyeti, yaşı, malul olup olmaması, öğrenim durumu ve medeni hali gibi kıstaslar esas alınıyor. Örneğin ölüm aylığı alırken evlenen erkek ve kız yetimin aylıkları kesiliyor. Evliyken babanın vefat etmesi durumunda da ölüm aylığı alınamıyor.
ANLAŞMALI BOŞANIP AYNI EVDE YAŞIYORLAR
Bu nedenle bazı çiftler, anlaşmalı olarak boşanıp ölüm aylığı almak için aynı evde yaşama yoluna gidebiliyor. Bunu yapan çiftlerin aylıkları kesildiği gibi, para cezasına da çarptırılabiliyorlar. SGK ödenen parayı faiziyle geri alabiliyor.
SGK HAREKETE GEÇTİ
Sosyal Güvenlik Kurumu, son dönemde hileli boşanma ve anlaşmalı evlilik yapan kişileri yakın takibe aldı, çalışmalarını artırdı. Vefat eden babadan ölüm aylığı almak için anlaşmalı boşanarak aynı evde yaşamaya devam eden kişilere yönelik kuruma binlerce ihbar geliyor. Genellikle ihbar ve şikayetlerin yakın aile bireyleri tarafından yapıldığı belirtiliyor.
İHBARLARIN ARDINDAN İNCELEME BAŞLATILIYOR
Konuya ilişkin son rakamlar Antalya’dan geldi. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) İl Müdürlüğü denetmenleri, ihbar ve araştırma sonucu yaptıkları çalışmada, 122 kişinin muvazaalı (danışıklı) boşandığını belirledi. SGK İl Müdürü Beyazıt Ablay, vatandaşın 'Alo 170' iletişim merkezi ve CİMER aracılığıyla ya da kuruma gelerek ihbar ve şikayette bulunmasının ardından sosyal güvenlik denetmenlerince il genelinde inceleme yapıldığını belirtti.
9 AYDA 500 ANLAŞMALI BOŞANMA İHBARI
SGK İl Müdürü Beyazıt Ablay, "SGK İl Müdürlüğü olarak kayıt dışı istihdamın önlenmesinin yanı sıra yürüttüğümüz faaliyetlerden önemli bölümünü ihbar ve şikayete bağlı anlaşmalı boşanmaların belirlenmesi oluşturuyor. Genellikle ihbar ve şikayetler yakın aile bireylerinden geliyor. Bu yıl 9 ayda 122 kişinin geliri durduruldu, muvazaalı olduğu tespit edildi. 308 ihbarın incelemesi sürdürülüyor. 9 ayda yaklaşık 500 anlaşmalı boşanma ihbarı aldık" ifadelerini kullandı.
Peki boşanılan eş ile birlikte yaşamak istisnasız maaş kesintisi sebebi mi? Ölüm aylığı bağlandıktan bir süre sonra para almak için çiftlerin anlaşmalı boşandıkları tespit edilirse, alınan paraya ne oluyor? Haksız yere ölüm aylıklarının kesilme ihtimali var mı? Böyle bir durumda nasıl bir yol izlenir? 'Fiilen birlikte yaşama'nın kanıtı nedir? Merak edilen sorulara SGK Uzmanı Emin Yılmaz yanıt verdi. İşte detaylar...
GELİRDE KESİNTİ YAPILIYOR
Eşler boşandıktan sonra ölüm aylığı aldığı zaman, birlikte yaşadıklarının tespit edilmesi durumunda gelirde kesinti yapıldığını belirten SGK Uzmanı Emin Yılmaz, “Bununla ilgili mevzuatımız şu şekilde detaylandırmıştır: Eşinden boşandığı halde, boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığı belirlenen eş ve çocukların, bağlanmış olan gelir ve aylıkları kesilir. Bu kişilere ödenmiş olan tutarlar, 96'ncı madde hükümlerine göre geri alınır.
Ayrıca; Sosyal Güvenlik Kurumunun emeklilik ile ilgili 2018/38 sayılı genelgesine istinaden ölüm aylığının kesilmesi alt başlığı olan dul eşin aylıkları kısmında ‘’Ayrıca, eşinden boşandığı halde, boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığı belirlenen eşlerin bağlanmış olan aylıkları kesilecek ve adlarına ödenmiş olan tutarlar 5510 sayılı Kanunun 96 ncı maddesine göre geri alınacaktır.’’ dedi.
ÖDENEN PARALAR FAİZİ İLE GERİ ALINIYOR
Yılmaz, ölüm aylığı bağlandıktan 1 yıl sonra para almak için çiftlerin anlaşmalı boşandıkları tespit edilirse paraların geri alınacağına mevzuatla yanıt verdi: “İlgili kanuna baktığımız zaman; Kurumca işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara gelir veya aylık almakta olanlara ve bunların hak sahiplerine, genel sağlık sigortalılarına ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere, fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen bu kanun kapsamındaki her türlü ödemeler; kasıtlı veya kusurlu davranışlarından doğmuşsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla on yıllık sürede yapılan ödemeler, bu ödemelerin yapıldığı tarihlerden,
Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanmışsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla beş yıllık sürede yapılan ödemeler toplamı, ilgiliye tebliğ edildiği tarihten itibaren yirmi dört ay içinde yapılacak ödemelerde faizsiz, yirmi dört aylık sürenin dolduğu tarihten sonra yapılacak ödemelerde ise bu süre sonundan, itibaren hesaplanacak olan kanuni faizi ile birlikte, ilgililerin Kurumdan alacağı varsa bu alacaklarından mahsup edilir, alacakları yoksa genel hükümlere göre geri alınır.”
HAKSIZ YERE ÖLÜM AYLIĞI KESİLİRSE NASIL BİR YOL İZLENİR?
Haksız yere ölüm aylığından kesinti yapılma durumunun yaşanabileceğini söyleyen SGK Uzmanı Yılmaz, bu durumla karşılaşılırsa ne yapılabileceğine ilişkin olarak, “Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı denetmenler, bu gibi durumlarda gerekli olan incelemeleri yaparak ölüm maaşını kesmektedir. Haksız yere kesinti yapma olasılığı da mevcuttur. Boşanmanın muvazaalı olup olmadığına mutlaka kanaat getirilmelidir. Bu gibi bir durumla karşı karşıya kalınırsa ilk önce Sosyal Güvenlik Kurumuna itiraz dilekçesi yazılır ve bu dilekçeye ret cevabı geldiği takdirde İş mahkemesine iptal davası açılır.” şeklinde bilgi verdi.
FİİLEN BİRLİKTE YAŞAMANIN KANITI NEDİR?
Fiilen birlikte yaşamının tek başına bir kanıtı olmadığını, boşanan çiftler ile ilgili daha detaylı bilgi toplanması gerektiğini vurgulayan Emin Yılmaz, "Bununla ilgili tarafların ortak paydada birleştiği özneler de olabilir. Örnek verecek olursak çocuklarını sayabiliriz. Bu sebepten dolayı görüşmüş de olabilirler. O yüzden tek başına kanıt değil de daha fazla detay toplanması gerekmektedir. Yargıtay son noktayı koyduğu için, SGK aleyhine birçok karar da mevcuttur." diyerek bir örnekle açıkladı.
YARGITAY KARARI! NASIL ARAŞTIRMA YAPILMALI?
Yargıtay 10. Hukuk Dairesi benzer kararı: "Araştırma yapılmalı, tarafların göstereceği tüm kanıtlar toplanmalı, davacı ile boşandığı eşinin yerleşim yerlerinin saptanmasına ilişkin olarak; muhtarlıktan ikametgah senetleri elde edilmeli, ilgili Nüfus Müdürlüklerinden sağlanan nüfus kayıt örnekleri ile yerleşim yeri ve diğer adres belgelerinden yararlanılmalı, adres değişiklik ve nakillerine ilişkin bilgilere ulaşılmalı, özellikle ilgili Nüfus Müdürlüğü’nden adres hareketleri, tarihleriyle birlikte istenilmeli, ilgililerin su, elektrik, telefon aboneliklerinin hangi adreste kimin adına tesis edildiği saptanmalı, seçmen bilgi kayıtları getirtilmeli, varsa çalışmaları nedeniyle resmi/özel kurum ve kuruluşlara verilen belgelerde yer alan adresler dikkate alınmalı, boşanan eşler 4857 sayılı Kanun hükümleri kapsamında yer almakta iseler adlarına ödeme yapılabilecek özel olarak açılan banka hesabı bulunup bulunmadığı belirlenmeli, boşanan eşlerin kayıtlı oldukları bölge/bölgeler yönünden kapsamlı ve aydınlatıcı Emniyet Müdürlüğü/Jandarma Komutanlığı araştırması yapılmalı, anılan mahalle/köy muhtar ve azalarının tanık sıfatıyla bilgi ve görgülerine başvurulmalı, böylelikle “boşanılan eşle eylemli olarak birlikte yaşama” olgusunun gerçekleşip gerçekleşmediği, toplanan kanıtlar ışığı altında değerlendirildikten sonra elde edilecek sonuca göre hüküm kurulmalıdır."
GENELLİKLE YAKININDA BULUNANLAR İHBAR EDİYOR
Yılmaz, ölüm aylığı almak için anlaşmalı boşananlara yönelik ihbarların nasıl yapılacağına ilişkin ise, "Genelde kurum bünyesinde olan Alo 170 hattına gelen ihbarlar değerlendirilir. Bazen kişinin anne babası, çocukları, hatta komşuları ve yakınında bulunan akrabaları üzerinden yapılmaktadır. Ayrıca Sosyal Güvenlik Kurumuna bizzat gidip dilekçe ekinde de başvurular mevcuttur." dedi.
