Kiralardaki fahiş artış için yeni çözüm: Alt ve üst sınır
Pandemi ile artan kira fiyatları deprem riski nedeniyle katlandı. Kiralık konut fiyatındaki fahiş artışın önüne geçilebilmesi için devreye alınan yüzde 25'lik artış sınırı ev sahipleri tarafından uygulanmıyor. Bu süreçte kiracı/ev sahibi arasındaki davalar artıyor. Peki farklı çözümler uygulanabilir mi? Ankara Tüm Emlakçılar Meslek Odası Başkanı Hakan Akçam, "Kiralarda alt ve üst sınır belirlenerek bir skala çalışması yapılmalı, ondan sonra yüksek artışlar yapanlar için yaptırımların devreye sokulması uygun olacaktır." ifadelerini kullandı.
Yaz ayları, konutta yıllık kira zam oranlarının yoğun olarak belirlendiği dönemdir. Okulların kapanmasıyla aileler, üniversite öğrencileri, tayin isteyen memurlar, pek çok kesimden insan en çok bu mevsimde kiralık konut arayışına girer. ıl içinde taşınmaların yoğun gerçekleştiği bu aylarda aynı zamanda bir yıllık dönemler için sözleşmeler yenilenir.
Önceki yıllarda TÜFE ortalamasına göre belirlenen zam oranları, yüksek seyreden enflasyon oranı nedeniyle son bir yıldır resmi olarak yüzde 25 tavan sınırı ile yapılıyor.
Milliyet'ten Duygu Erdoğan'ın haberine göre; yasal bir sınırlama getirilmesine rağmen bu sınırın uygulamasının çok düşük kaldığı, kiracı ile ev sahibi arasındaki davaların oldukça yükseldiği görüldü. 1 Temmuz’da son bulacak konut kirası zam oranında yüzde 25 sınırlamasının bir yıl daha uzatılması bekleniyor.
Ancak bu sınırın aradaki uyuşmazlıklar nedeniyle mevcut piyasa koşullarında yine uygulamasının düşük kalacağı belirtiliyor. Konut kira zam uygulaması açısından uzmanlarının farklı önerileri var…
'ALT VE ÜST SINIR OLSUN'
Her ne kadar konut kira zammında yasal bir sınır belirlense de ev sahipleri oldukça yükselen piyasa koşullarında fahiş zamlar uyguladıkları görülüyor. Son iki yılda kira fiyatlarında yüzde 300 ile 500 arasında değişen farklar var.
Ankara Tüm Emlakçılar Meslek Odası Başkanı Hakan Akçam, zam oranındaki sınırın ‘sorunları çözmek yerine tırmandırabileceği’ uyarısında bulundu. Akçam, “Kirada yüzde 25 artış sınırının devamı sorunu çözemez. Tam aksine ev sahibi ile kiracı arasındaki sorunların tırmanmasına sebep olur.
Ev sahibi ve kiracı sorunlarını genellikle kendi aralarında uzlaşma ile çözmeye çalışıyor. Bize göre fahiş artışların belirlenmesiyle ilgili olarak şehirlerde alt ve üst sınır belirlenerek bir skala çalışması yapılmalı, ondan sonra yüksek artışlar yapanlar için yaptırımların devreye sokulması uygun olacaktır” dedi.
Konuttaki fiyat artışının engellenmesi için acil alınması gerekenler konusunda daha önce yaptıkları önerilerini de hatırlatan Akçam, şöyle konuştu:
“Yabancıya arsa, konut ve işyeri satışı durdurulmalıdır. Lokasyona göre yerel yönetimler, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve STK’larla ortak bir fiyat belirleme komisyonu kurup her bir konutun taşınmaz kimliği ile takip edilmek üzere rayiç fiyat oluşturulması gerekmektedir.
İnşaat maliyetleri dikkate alınarak çimento ve beton başta olmak üzere malzemelerdeki fahiş fiyatlar kontrol altına alınmalı, gerekirse geçici olarak ihracat yasağı getirilmelidir. Ev üreten şirketlere vergi avantajı da sağlanabilir.”
İLÇELERE GÖRE RAYİÇ
Yüzde 25 zam sınırlaması 1 yıl daha uzatıldığı takdirde 1 Temmuz 2024 tarihine kadar biten ve yenilenen kira sözleşmeleri için geçerli olacak. Avukat Çiğdem Kezer, ancak bu nedenle artan davalara dikkat çekerken, kendi önerilerini de açıkladı:
“Kira artışları ile ilgili olarak ilçelere göre belirlenecek rayiçlere göre artışların yapılması, artış oranlarının ona göre belirlenmesi daha hakkaniyetli olacaktır.
Dolayısıyla gene geçici düzenleme ile 1 Temmuz 2023 sonrası uzatılacak süreden sonra bu konuda belirttiğimiz şekilde bölge veya ilçelere göre kira bedelleri tespit edilerek yeni artış oranlarının belirlenmesinin ve bundan sonraki adımın bu şekilde atılmasının mal sahipleri için de daha doğru olacağıdır.
Geçici düzenleme işi fırsatçılığa çeviren ve fahiş kira bedelleri talep eden mal sahiplerinin önünü keserken belirlenen kira rakamının da piyasa koşullarına göre hakkaniyetli tespit edilmesi gerekiyor.”
EYLÜLDEN İTİBAREN ARABULUCU ZORUNLU
Konutta yüzde 25 kira zam sınırlaması ev sahibi ile kiracılar arasındaki davaların katlanmasını da beraberinde getirdi. Bu nedenle mahkemelerde iş yükü de arttı.
Yapılan yeni düzenleme ile 1 Eylül 2023 tarihi itibarıyla ev sahipleri ile kiracılar arasındaki tüm uyuşmazlıklarda arabulucuya başvuru zorunlu hale getirildi. Tarafların ortak noktada buluşması için öncelikle bu yöntem denenmiş olacak. Tarafların uzlaşması durumunda arabuluculuk tutanağı mahkeme hükmü niteliğinde olacak ve dava sürecine girilmeyecek. Yargıdaki bu kapsamdaki iş yoğunluğunun yarı yarıya azalması bekleniyor.
Tarafların ortak noktada buluşması için öncelikle bu yöntem denenmiş olacak. Tarafların uzlaşması durumunda arabuluculuk tutanağı mahkeme hükmü niteliğinde olacak ve dava sürecine girilmeyecek. Yargıdaki bu kapsamdaki iş yoğunluğunun yarı yarıya azalması bekleniyor.