EYT'liye toplu ödeme, ikramiye ve avans fırsatı!

Milyonlarca vatandaş emeklilik için sosyal güvenlik merkezlerine akın ederken, internetten de rekor başvuru geldi. Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) yasasının yürürlüğe girdiği 3 Mart itibarıyla gelen başvuru sayısı 300 bini geçti. Sosyal Güvenlik Kurumu yoğun başvurulara hızlı yanıt verebilmek için mesaiye başlama saatini 06.00'ya çekti. Mart ayında başvuranlar 1 Nisan itibarıyla aylığa hak kazanırken ödemeleri yetişmeyenlere toplu ödeme yapılabileceği gibi avans seçeneği de sunulabilecek. Emeklilikte yaşa takılanlara yönelik yasanın yürürlüğe girmesinin ardından gelen başvurular nedeniyle sosyal güvenlik merkezleri önünde başlayan yoğunluk dün de sürdü. Emekli aylığında kayıp yaşanmaması için en geç 31 Mart tarihine kadar başvuruda bulunulması gerekiyor. Emeklilik başvurusu ister online isterse doğrudan Kurum'a yapılsın o günkü başvuru tarihi esas alınacak, dosyalar tek tek incelenecek. Emeklilik başvurusunun postayla yapılması halinde belgenin postaya verildiği tarih başvuru tarihi olarak kabul edilecek. Farklı sigorta kollarında çalışanların hizmet birleştirmeleri olacağı için aylık bağlama takviminde kısa süreli de olsa gecikme söz konusu olabilir. Emekli aylığı başvuru tarihini takip eden aybaşından geçerli olmak üzere bağlanacak. İlk günden itibaren yüzbinlerce başvuru yapıldığı düşünüldüğünde SGK merkezleri tarafından işlemlerin bitirilmesi ve aylık bağlanması uzun sürebilecek. Sabah'tan Hazal Ateş'in haberine göre1 Nisan itibarıyla aylığa hak kazanılırken ödemede gecikme olsa bile hak kaybı söz konusu olmayacak. İşlemler tamamlandığında başvuru tarihini takip eden aybaşından geçerli olmak üzere geriye dönük olarak toplu ödeme yapılabilecek. En düşük emekli aylığı 5.500 lira olarak belirlenirken avansın da bu tutar üzerinden verilebileceği belirtiliyor. İlk ay için yapılacak avans ödemesine 1.100 lira bayram ikramiyesinin dâhil edilmesi öngörülüyor. Emeklilik başvurusu yapılan tarihin ispatı için e-Devlet üzerinden yapılan başvurularda tamamlanan işlemin kayıt altına alınmasında yarar bulunuyor. Posta yoluyla yapılan başvurularda PTT tarafından onaylı alındı belgesi saklanırken, sosyal güvenlik merkezlerine yapılan başvurularda da verilen evrak kayıt tarihi ve sayısının istenmesi gerekiyor. EYT kapsamında sigorta kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl hesabında emeklilik hesabı 18 yaşından başlayacak. Emeklilik başlangıcı 18 yaşın dolduğu tarih kabul edilmekle birlikte 8 Eylül 1999 öncesi farklı hesaplanıyor. İşsizlik Sigortası Kanunu yürürlüğe girmeden önce (8 Eylül 1999 öncesi) sigortalı olanlar için Sosyal Sigortalar Kanunu geçerli olup işe girişin 18 yaş öncesi ya da sonrası olmasına bakılmadan giriş tarihine göre kademeli sisteme tabi bulunuyor. İLK defa sigortalı çalışmaya başlayanların hangi statüden emekli olacakları ise tüm çalışma yaşamları boyunca en çok çalıştıkları statüye göre belirleniyor. Emekli aylığı bağlanırken prim günü, aylık bağlama, prime esas kazanç tutarına bakılıyor. Son 10 yıl veya son 5 yıllık kazan tutarı, 2000 öncesi çalışmalar dikkate alınıyor. Çalışırken kazancı yüksek bildirenlerin son on yıl ortalaması, düşük bildirenlerin de 5 yılın ortalaması dikkate alınıyor. Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) yasasının yürürlüğe girmesiyle birlikte milyonlarca vatandaş emeklilik dilekçesi vermeye başladı. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) işe giriş-çıkış genelgesiyle EYT kapsamında emekli olanların hak kaybı yaşamasının önüne geçti. Birinci adımda işveren, emekli olup çalışmaya devam edecek personel için emeklilik (yaşlılık) veya toptan ödeme nedeniyle tanımlanan 8 koduyla çıkış yapacak. Çalışanın aynı gün tahsis talebinde bulunması halinde ertesi gün yeniden sosyal güvenlik destek primine tabi bildirim yaparak aynı işyerinde aralıksız çalışmaya devam edebilecek. Örneğin, bugün çıkış yapıp emeklilik dilekçesini veren yarın yeniden aynı işyerinde çalışmaya devam edebilecek. Çalışanın emekli aylığı da talebini izleyen ayın başından geçerli olacak. Çalıştığı işyerindeki maaş takvimi ise değişmeyecek. İşverene kıdem tazminatı desteğinin ayrıntıları da bu hafta netleşecek. Kıdem desteğinde 6 ay ödemesiz, 3 yıl vade seçeneği ön plana çıkıyor. Doğum, askerlik borçlanmasına karşın eksik günü olanlar başka başlıklarda (doktora, avukatlık staj süresi gibi) hakları varsa borçlanma yapabilecek. İlave borçlanma 2023 asgari ücretine göre hesaplanacak. İlave borçlanma hakkınız yoksa prim gününü doldurmak için ya çalışmanız ya da isteğe bağlı sigorta yaptırmanız gerekiyor. Borçlanmaya rağmen prim gününü dolduramayan SSK'lılar ya fiilen bir işte çalışacak ya da 1.260 günü aşmamak koşuluyla isteğe bağlı sigorta primi ödeyecek. Ekim 2008'den önce işe başlayan kamu çalışanları 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu'na tabi. Aylıksız izinli süreleri eski derecelerinde değerlendirilebiliyor. Bunun için aylıksız izin süresini borçlanmanın emeklilikten en az 6 ay önce yapılması gerekiyor. 5510 sayılı Kanununa tabi memurlarda ise emeklilikten en az 6 ay önce borçlanma yapılması zorunluluğu bulunmuyor. Memurluğa 8 Eylül 1999'dan önce başladığınız için bu süreyi de borçlanarak emekli olabilirsiniz. Emekli aylığı bağlanabilmesi için kişinin kendi sigortalılığından dolayı prim borcunun olmaması gerekiyor. Emeklilik dilekçesi borcun ödendiği tarihte geçerli sayılacak, emekli aylığı borcun ödendiği tarihi takip eden aybaşından başlatılacak. Son yapılandırma yasasıyla prim borcunu dört ayda ödeyemeyen Bağ-Kur'luların sigortalılık süresi donduruldu. EYT'li Bağ-Kur'lunun prim günü 9.000'den fazla olsa dahi 30 Nisan 2021'den sonra prim borcunun olmaması gerekiyor. EYT kapsamında olup ancak yeterli prim ve süreye sahip olmayan 2 milyonun üzerinde kişi bulunuyor. Bu kapsamda olanlar da EYT düzenlemesinden yararlanabilecek. Koşulları yerine getirdikleri tarih itibarıyla emeklilik dilekçesi verebilecek. Meclis'e sunulan yapılandırma paketinde ihya kolaylığına ilişkin bir düzenleme yer almıyor. Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu bu konuda bir düzenleme yapılması için çağrıda bulundu. Genel Kurul aşamasında değişiklik yapılması talep ediliyor. Bağ-Kur sigortalılarının prim borçları 2008, 2015, 2018, 2020 ve 2021 yıllarında çıkartılan kanunlar ile silinmişti. Silinen primlerin ait olduğu sigortalılık süreleri durdurulmuştu. Kanuna göre, bu şekilde durdurulan sigortalılık süreleri, BAĞ-KUR'lunun ekonomik durumunun elverişli olduğu herhangi bir tarihte cari asgari ücret üzerinden prim ödeyerek ihya edilebiliyor. Normal koşulda iş akdini fesheden tarafın karşı tarafa, işyerindeki çalışma süresine bağlı olarak 2 hafta ile 2 aylık ücret tutarı arasında değişen ihbar tazminatı ödemesi gerekiyor. Emeklilik gerekçesiyle iş akdinin feshi durumunda ihbar tazminatı hakkı doğmaz, çalışan böyle bir talepte bulunamaz. Hazine ve Maliye Bakanlığı, kıdem tazminatına Kredi Garanti Fonu aracılığıyla kredi desteği sağlanmasına yönelik çalışmayı tamamladı. Bakanlığın bu hafta bir uygulama tebliği yayınlaması bekleniyor. Bakanlığın hazırladığı paketle, KGF teminat oranları artırılarak firmaları bir anda karşılaşabilecekleri yüksek tutarlı kıdem tazminatı ödemeleri için kredi limiti bulma sorunlarına çözüm sağlanmış olacak. İşverene üç yıl vade, altı ay ödemesiz dönem şeklinde kolaylıklar sağlanacak. Kıdem tazminatında çalışana ödenen ücretle beraber yol, yemek gibi bütün ödemeler dikkate alınacak. Her tam çalışma yılı için ödenen kıdem tazminatı tutarı, fesih tarihinden geçerli olan kıdem tazminatı tavanı (19 bin 982 lira) ile sınırlı olacak. Öte yandan EYT yasasıyla birlikte emekli olup çalışmaya devam edecekler için sosyal sigorta prim teşviki de devreye alındı. Sosyal Güvenlik Destek Primi işveren hissesinin 5 puanlık kısmına isabet eden tutarı Hazine tarafından karşılanacak. Prim teşvikine tabi olup emekli ve yaşlılık aylığı bağlananlara maaşları kesilmeden çalışma imkânı sunulacak. Bu destek asgari ücretli çalışan başına 500,40 lira ile tavan ücretli çalışan başına 3 bin 753 lira arasında değişecek. Özel sektör çalışanlarının yeniden eski işine dönüş için öngörülen süre de 30 güne çıkarıldı. EYT'den yararlananların tamamının çalışmaya devam etmesi durumunda prim teşvikinin maliyeti 10 aylık dönem için 6.3 milyar lira, yüzde 75'nin çalışmaya devam etmesi durumunda 4.7 milyar lira hesaplanıyor. Emekliliğe hak kazanan SSK'lıların yüzde 87'si aktif olarak çalışma hayatında yer alıyor. Bu yıl emekli olabileceklerin 1.7 milyonu SSK, 496 bini Emekli Sandığı, 89 bini Bağ-Kur kapsamında bulunuyor. Destek primi teşviki ve yeni istihdamla birlikte SSK'lılarda (4A) prim kaybı beklenmiyor. EYT'de aylık bağlama oranları ortalaması 8 bin 733 lira hesaplanırken SSK'dan emekli olanlar için 7 bin 797 lira, Bağ-Kur'dan emekli olanlar 5 bin 811 lira, Emekli Sandığı'ndan emekli olanlar da yaklaşık 12 bin 389 lira alacak. İşveren, EYT kapsamında emekli olduktan sonra 30 gün içinden yeniden işe aldığı personelin ücretini düşük bildirirse SGK tarafından teftişle karşı karşıya kalabilecek. EYT kapsamında emekli olanlar SSK ve Bağ-Kur'lu çalışmaya devam ederken emekli aylıklarında herhangi bir kesinti olmayacak. Kıdem tazminatı konusunda hak kaybına uğramamak için işverenle sözleşmesini emeklilik gerekçesiyle feshedildiğini bildirmekte fayda bulunuyor. Çalışılan mevcut sistemde olduğu gibi her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı alacak. Bağ-Kur kapsamında çalışan emekli EYT'liler, emekli aylıkları kesilmeden ve hiçbir prim ödemeden faaliyetine devam edecek. SSK, Emekli Sandığı'ndan emekli olduktan sonra Bağ-Kur'lu olarak çalışmaya başlayan EYT'liler de hiçbir prim ödemeden esnaflık yapabilecek. Taşerondan kadroya geçenler için de zorunlu emeklilik sona erdi. EYT’li vatandaşlar, SGK merkezlerine bizzat gitmeden, süre sınırı olmaksızın e-Devlet kapısı üzerinden de emeklilik işlemlerini yapabilecek. E-Devlet’ten başvuru süreci ise şöyle olacak. *“turkiye.gov.tr” adresi üzerinden e-Devlet sistemine giriş yapılacak. *Kurum bağlantısına gitmeye gerek kalmadan, arama kısmına “aylık”, “emekli”, “gelir” kelimelerinden herhangi biri yazılarak ekrana gelen “Gelir, Aylık, Ödenek Talep Belgesinin Verilmesi” bağlantısına tıklanacak. Gelen ekranda “Yeni Başvuru” tıklanacak, tahsis talep türü olarak “Yaşlılık Aylığı” seçilecek. *SSK kapsamında aylık talep ediliyorsa 4/A SSK; Bağ-Kur kapsamında aylık talep ediyorsa 4/B Bağ-Kur seçilip, altta yer alan “Başvuru” butonu tıklanacak. *Maaş ödemesinin yapılacağı banka seçilerek, açıklama kısmına bankanın talep edilen şubesi yazılacak, iletişim bilgileri kısmı doldurulacak. *Bağ-Kur, Emekli Sandığı, Banka Sandığı veya yurt dışından aylık alınması durumunda “Aylık alıyor mu?” kutucuğunda yer alan “evet” ya da “hayır” seçeneklerinden herhangi biri mutlaka işaretlenecek. “İleri” butonu ile sonraki sayfaya geçiş yapılarak “başvur” kutucuğu tıklandığında başvuru, SGK’ya gönderilecek. Kocaeli’de başvurusunu yapan 51 yaşındaki Ersel Efe, 4 saat sonra aylık maaşının bağlandığı belgeyi SGK İl Müdürlüğü’nden teslim alarak, Kocaeli’nin ilk EYT emeklisi oldu. Ersel Efe, “Bu anı dört gözle bekliyorduk. Sabah başvurdum, 4 saat gibi hızlı bir sürede emekli oldum” diye konuştu. Efe’ye maaş bağlandığına dair belgeyi veren SGK Kocaeli İl Müdürü İsmail Ünlü de, “Vatandaşların e-Devlet üzerinden başvuru yapmış olmaları işlerini çok daha kolaylaştıracaktır. Fakat buraya gelen her vatandaşımızın başvurusuna da yardımcı oluyoruz” dedi.