Kiracı ve ev sahipleri için yeni dönem başladı! 1 ay süresi var
Kiracı ve ev sahibi milyonlarca vatandaşı ilgilendiriyor. Kira uyuşmazlıklarında yeni dönem 1 Eylül'de başlıyor. Kira tespit, tahliye, uyarlama, kontrat kaynaklı sorunlar, taşınmaz paylaşımı, kat mülkiyetinden kaynaklı uyuşmazlıklar, aidata ilişkin davalar zorunlu arabuluculuk sürecine tabi oluyor. İhtilafların tamamı önce arabulucuya gitmek zorunda olup daha sonra dava açılabilecek. Prof. Dr. Ahmet Erol konu ile ilgili dikkat çeken açıklamalarda bulundu.
Başvurular ücretsiz yapılacak
Uyuşmazlık olduğunda taraflar adliyelerde mahkemeden önce ara buluculuk bürolarına müracaat edecek. Buradaki işlemlerin tamamı ücretsiz olacak. Yargı gideri, harç, tanık, bilirkişi ücreti gibi bir ödeme yapma zorunluluğu bulunmayacak.
Kira uyuşmazlıkları en fazla 1 ay içinde çözüme kavuşacak
Anlaşmazlıkların çözümü için 1 ay gibi bir süre öngörülüyor. Görüşmeler üç hafta içinde tamamlanacak. Zaruri hallerde bu süre bir hafta daha uzatılabilecek.
Yılda 80 bin uyuşmazlığın ara buluculara götürülmesi bekleniyor
Düzenlemenin hayata geçmesi ile yılda yaklaşık 80 bin kira uyuşmazlığının ara buluculara götürülmesi bekleniyor. Uygulama ile taraflar arasında anlaşmazlıklar tırmanmadan çözülecek, uzun yargılama süreçleri beklenmeyecek. Taraflar ara bulucuda anlaşamazsa yine mahkeme yoluna başvurabilecek.
Kira artışına yüzde 25 sınırlaması 1 Temmuz itibariyle başlarken, milyonlarca kiracı ve ev sahibini arabuluculuk sistemi konusunda merak edilen soruların yanıtları ise şöyle:
1-Kira sözleşmem iki yıllık olup süresi 15 Ağustos'ta doluyor, ev sahibim 3 ay içinde tahliye etmem için ihtarname gönderdi. Arabulucuya ben mi ev sahibim mi başvuracak?
Sözleşmeniz ister 1 ister 2 yıllık olsun. Kiranızı düzenli yatırmaya devam ettiğiniz sürece ev sahibinizin sizi 10 yıllık yasal süreden önce tahliye etmesi mümkün değil. Beş yılın sonunda da rayiç bedel üzerinden kira güncellemesi yapabilir.
Arabulucuya kiracı da ev sahibi de başvurabilir. Kira bedelinin tespiti, kira uyarlama davası, kiracı ve kiralayan (mal sahibi) arasındaki her türlü alacak ve tazminat talebine ilişkin uyuşmazlıklarda dava açmayı düşünen kiracı da mal sahibi de arabuluculuğa başvurabilir. Arabulucuya başvurular 1 Eylül itibariyle başladı, adliyelerdeki arabuluculuk bürolarına ücretsiz yapılıyor.
Süreci, kira tahliye davası açmak isteyen ev sahibinizin başlatması gerekiyor. Ev sahibiniz tahliye ihtarnamesinin ardından dava açmayı düşünüyorsa arabulucuya gitmek zorunda.
Buradaki görüşmeler de yaklaşık 2-3 hafta içinde sonuçlanır. Görüşmede anlaşma sağlanmazsa ev sahibiniz dava açabilir. Ancak 5 yıllık süreyi doldurmadığınız için yüzde 25'in üzerinde zam talebi de reddedilecektir.
2-Arabulucuya nasıl gidilecek, görüşmeler ne kadar sürecek?
Arabulucuya dava açmayı planlayan tarafın başvurması gerekiyor. Dava için yetkili mahkemedeki arabuluculuk bürosuna başvurulması gerekiyor. Eğer o mahkemede büro kurulmadıysa sulh hukuk mahkemelerine başvurulabilir. Adliyedeki arabulucu bürosuna başvuru yapıldıktan sonra taraflarla ayrı ayrı görüşülerek uyuşmazlığa ilişkin bilgi alınır. Ardından taraflarla bir toplantı gerçekleştirilir. Tarafların menfaatlerine uygun çözüm bulunması halinde anlaşma sağlanır.
Arabulucu ve tarafların katılımıyla hazırlanan anlaşma tutanağı imzalanır. Bu tutanak mahkeme ilamı niteliği taşır. Örneğin söz konusu olan kira artışı ise uzlaşma sonrası dava açılamaz. Kira uyuşmazlıklarının 3 haftada çözüme kavuşturulması hedefleniyor. Uyuşmazlık durumunda bir hafta ek süre de alınabilecek.
3-Görüşmelere taraflar mı avukatları mı katılacak?
Görüşmelere, kiracı, ev sahibi, kat maliki, yönetici, ortaklığın giderilmesi davasında hissedarla, taraflar dışında yasal temsilcisi avukat ya da vasi de katılabilir.
Görüşmeye taraflardan birinin katılmaması durumunda uzlaşmazlık tutanağı katılan tarafla beraber düzenlenir. Dava açılması durumunda katılmayan taraf ister haklı ister haksız çıksın, arabulucu ücreti ve yargılama giderinin tamamını ödemek zorunda olacak.
4-Arabulucuda uzlaşma sağlanmazsa süreç nasıl işleyecek, yasal düzenlemeden önce açılan davalarda süreç nasıl işleyecek?
Uzlaşma sağlanamadığına yönelik bir tutanak hazırlanır. Dava açacak olan taraf bu tutanağı dava dilekçesine ekleyerek dava açar. Uygulamanın başladığı tarihten önce açılan davalarda ve 1 Eylül'e kadar açılan davalarda zorunlu dava şartı olarak arabuluculuğa başvurma şartı aranmayacak. Bu tarihten önce ilk derece, istinaf, bölge adliye mahkemelerindeki davalar için arabuluculuk uygulanmayacak.
5-Gayrimenkulde hangi davalarda arabulucu zorunlu olacak?
Kira tespit, tahliye, uyarlama davaları, kiracı ve mal sahibinin kira sözleşmesi kaynaklı ihtilafları zorunlu arabuluculuk sürecine tabi olacak. Taşınır ve taşınmaz malların paylaştırılması ortaklığın giderilmesine yönelik uyuşmazlıklar için de arabulucuya başvurulabilecek.
Site, apartman yönetiminin aidat ödememe nedeniyle başlatacakları icra takibi, itiraz halindeki davalar, komşu hakkı, kat malikleri kur kararına uymayan aleyhine açılacak davalar, öncesinde de arabulucuya gidilmesi zorunlu olacak.
6-Başvuruda ücret ödenecek mi, dava süreci durumunda masrafları kim karşılayacak?
Başvurular ücretsiz olup uzlaşma sağlanması durumunda Adalet Bakanlığı'nın belirlediği arabuluculuk ücreti tarifesine göre ücretleri iki taraf yarı yarıya yatılır. Arabulucuda iki saate kadar olan görüşmeler için ise ücret alınmıyor.
7-Ev sahibim haziran ayı itibariyle ara zam talebinde bulundu. Konuyu arabulucuya götürebilir miyim?
Kiralık mülklerde yapılan aylık ödeme tutarının artışı yılda bir defa olmak üzere gerçekleşiyor. Yüzde 25 zammının dışında artış yapılamaz. Bu oranın üzerinde yüksek bir zam uygulanamıyor. Bu konuda tehdit, baskı söz konusu ise dava açma hakkınız bulunuyor. Davadan önce konuyu arabulucuya götürebilirsiniz.
8-Ev sahibim beş yıldır oturduğum daireyi kendisinin oturacağı gerekçesiyle boşaltmamı istiyor. Arabulucu ev sahibim lehine mi karar verir?
Ev sahibinin kendisi oturacaksa çıkarma hakkı bulunuyor. Karşılıklı uzlaşma söz konusu olmazsa ev sahibinin bunun için sulh hukuk mahkemesinde "ihtiyaç nedeniyle tahliye davası" açması gerekiyor.
Arabulucu ihtiyacın gerçek olduğu kanaatine varırsa ev sahibinin lehine karar verebilir. Oğlu ya da kızının oturacağını gerekçe göstererek kiracıyı çıkaran ev sahibi daireyi başkasına 3 yıl boyunca kiraya veremiyor. Aksi halde kiracıya tazminat ödemek durumunda kalır.
Kiracı ve ev sahibi arasında kira ilişkisinden kaynaklanan anlaşmazlıklarda mahkemeden önce arabuluculuğa gitme zorunluluğu 1 Eylül’de başladı. Konuyla ilgili konuşan Prof. Dr. Ahmet Erol, “Kiracı zorunlu arabuluculuk toplantısına katılmazsa anlaşmazlık devam eder. Kiracıyı zorunlu arabuluculuk toplantısına katılmaya zorlayacak ek yaptırım içeren düzenlemelere ihtiyaç var” diye konuştu.
Kira anlaşmazlıklarında mahkemeden önce arabuluculuk zorunluluğu başladı. Arabuluculuk zorunluluğu uygulamasında eksikler olduğunu belirten Beykent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğr. Üyesi Prof. Dr. Ahmet Erol, “Kiracı zorunlu arabuluculuk toplantısına katılmazsa anlaşmazlık devam eder” dedi. Kiracıyı zorunlu arabuluculuk toplantısına katılmaya zorlayacak ek yaptırım içeren düzenlemelere ihtiyaç olduğuna vurgu yapan Prof. Erol, “Kiracı, ev sahibi ile anlaşabiliyor olsa bu kadar dava açılmazdı. Kiracılar, dava süreçlerinin uzamasından memnun ve bu maalesef kullanılıyor” dedi.
Zorunlu arabuluculuğun çalışması zor”
Prof. Erol konuşmasını şöyle sürdürdü: “Evinizi satmak istiyorsunuz. Kiracı, evi alıcı adaylarına göstermiyor ve mahkeme kararı istiyor. Bunun için dava açıyorsunuz 8-12 ay sonrasına duruşma günü veriliyor. İlk duruşmada asla gerektirmediği halde bilirkişi tayinine karar veriliyor. 10 bin TL bilirkişi ve keşif ücreti belirleniyor.
Duruşma günü de 8 ay sonraya atılıyor. Eviniz var satamıyorsunuz. Eviniz var alıcı adayına gezdiremiyorsunuz. Evinizden kiracıyı çıkaramıyorsunuz. Eviniz var rayiçlere uygun kira alamıyorsunuz. Zorunlu arabuluculuğun bu sistemde çalışması zor.”