EYT'de son dakika! Emeklilikte yaşa takılan milyonları ilgilendiriyor, tarih netleşti, detaylar ortaya çıktı
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ile ilgili son dakika gelişmesi! Emekli olmak için gün sayan milyonların gözü EYT düzenlemesinde. Düzenleme ile ilgili geri sayım başladı. Yaklaşık 6 milyon EYT'liyi ilgilendiren yasa önümüzdeki günlerde Meclis’te olacak. Hükümet, 3600 ek göstergenin ardından emeklilikte yaşa takılanlar için çalışmaları hızlandırdı. Çözüm formüllerinde dikkat çeken detaylar ortaya çıktı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT dosyasının önlerinde olduğunu ve ileriki günlerde tamamlanacağını belirterek, "En uygununu tamamladığımız gün, daha önce 3600’de yaptığımız gibi, asgari ücrette yaptığımız gibi onlarla ilgili açıklama yapacağım. EYT var, EYT’yi tamamladığımız gün, onları açıklayacağım” dedi. Üzerinde çalışılan formüllerinden birine dikkat çeken Öğretim Görevlisi Tarkan Zengin ise "Belli bir yaşa gelmiş olanların emekli edilmesi. Primi esas alan model başka bir model olarak görüşülüyor” ifadelerini kullandı. Peki masadaki formüller çerçevesinde kimler EYT düzenlemesi kapsamına girebilecek? EYT formülleri neler? Bu formüllerden hangisi öne çıkıyor? Emeklilikte yaşa takılanlar düzenleme detayları ile ilgili ne düşünüyor? İşte EYT ile ilgili son dakika gelişmelerinin detayları...
2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu 31 Aralık 2021 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. Bu bütçede EYT’lilerin emekli olması hâlinde SGK’ya getireceği yükle ve yapılacak transferlerle ilgili bir karşılık konulmamıştı. Bu nedenle 2022 yılında EYT’lilerin emekli edilemeyeceğini gündeme gelmişti.
2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunun TBMM’deki görüşmelerinin 2022 bütçe görüşmelerine göre daha hararetli olması bekleniyor. Türkiye gazetesinden İsa Karakaş EYT'deki son durumu köşesine taşıdı. İşte Emeklilikte yaşa takılanlar ile ilgili yeni gelişmeler...
Daha da önemlisi seçim dönemine denk gelmesi ve bütün kamu çalışanlarının maaş ve diğer özlük haklarına yapılacak enflasyon güncellemesi ve iyileştirmeler ile özellikle “Emeklilikte Yaş Engeline Maruz Bırakılanlar" (EYT) kitlesini yakından ilgilendirecektir.
EYT’NİN KAPSAMINI BÜTÇELER GÖSTERECEK
EYT meselesinin 23 seneden beri ortada durmasının en önemli sebebinin maliyet hesabı dolayısıyla bütçe olduğunu söylesek yanlış olmayacaktır. Keza aşağıda yer verdiğimiz önceki sene gerçekleşen SGK’nın gelir-gider dengesi açısından Merkezî bütçeden yapılacak transferler büyük önem taşımaktadır.
2021 yılı SGK Gelir-Gider Dengesine İlişkin Tablo
Geldiğimiz noktada artık hükûmetin en yetkili kişileri tarafından müteaddit kez yapılan açıklamalardan bu sene sonuna kadar EYT meselesinin çözüleceği hususunda artık hiç kimsenin bir tereddüdü kalmamıştır.
Asıl merak edilen konu EYT’lilerin ilk işe girdikleri tarihlerde geçerli olan emeklilik şartları neyse sadece bu müktesep hak kapsamındaki prim gün sayısı ve sigortalılık sayısı ile mi? Yoksa mağduriyete neden olan 4447 sayılı yasada getirilen yaş şartı ve artırılan prim gün sayısı şartları yumuşatılarak kademeli emekliliğin devam ettirilip ettirilmeyeceği noktasında toplanmaktadır.
İşte bütün bu soruların cevapları ve yapılacak düzenlemenin kapsamının nasıl olacağını 2023 yılında yürürlüğe girecek ve bu yıl sonuna kadar kesinleşecek Merkezi Bütçe ile SGK’nın bütçesinde emekli edilecek EYT’li sayısına göre konacak emekli maaşları ile diğer karşılıkları için yapılacak transferin tutarı ışık tutacaktır.
Zira SGK’nın yukarıda yer verilen gelir-gider dengesi emekli edilecek EYT’lilerin 500 bin mi? 1 milyon mu? 2 milyon mu? 3 milyon mu? Özetle yapılacak çözüm kapsamında emekli edilmesi planlanan EYT’lilerin sayısına göre yeniden dengelenmesi gerekecektir.
EYT’LİLER FORMÜL İSTEMİYOR!
Sosyal medya hesaplarımıza her gün gelen çok sayıda iletilerden medyadan öğrendikleri tüm formül çözümlerini istemediklerini belirtmektedir.
Tekrar altını çizelim EYT’liler erken emeklilik ya da bir ayrıcalık istemediklerini, sadece 1999 yılında çıkarılan yasa ile getirilen “yaş” engelinin kaldırılmasını istiyor. Zira EYT’liler erken emeklilik ya da ayrıcalık değil işe girdikleri tarihlerde geçerli olan emeklilik şartları neyse sadece onu müktesep hak olarak talep etmektedirler… Başka bir anlatımla alınan haklarının iadesini talep etmektedirler.
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) için formül arayışını sürdüren hükümet çalışmalarına hız verdi. AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hamza Dağ katıldığı TV programında EYT ile ilgili önemli açıklamalarda bulundu.
TARİHİ AÇIKLADI
EYT konusunda önemli değerlendirmelerde bulunan Hamza Dağ, 2022 yılının sonu ve 2023'ün başlarında EYT sorununun çözüleceğini açıklayarak şu ifadeleri kullandı:
EYT konusu ilk kez konuştuğumuz bir şey değil. 3600'ü 2018 yılında yapacağımızın sözünü vermiştik. KYK da aynı şekilde. Ülkemizdeki vatandaşların beklentilerini biliyor ve zamanı geldiğinde yapıyoruz. EYT konusunda bakanlığımız bir çalışma yürütüyor. 2022 sonu veya 2023 başına kadar sorun çözülecek.
Peki EYT çalışmasında hangi seçenekler masada? CNN Türk Muhabiri Arda Erdoğan konuyla ilgili şu bilgileri paylaştı:
PEKİ ÇÖZÜM İÇİN HANGİ SEÇENEKLER VAR?
Emeklilikte Yaşa Takılanlar için nelerin konuşulduğu elbette kulislere birkaç başlık şeklinde yansıyor. Öncelikle sorunun nedenini hatırlatalım 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanların emekliliği hak etme koşulları değiştirildi ve zaman içerisinde yapılan yasa değişiklikleriyle emeklilik yaşı artırıldı. Bu nedenle bazı kişiler prim günlerini doldurmalarına rağmen yaşa takılarak emekli olmayı bekliyorlar.
BİRİNCİ EYT FORMÜLÜ
Bu noktada 3 ana başlık karşımıza çıkıyor. Yaş koşullarının kademeli düşürülmesi masadaki seçenekler arasında. 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlardan istenen yaş koşullunun kademeli olarak düşürülmesi seçeneklerden birtanesi.
İKİNCİ EYT FORMÜLÜ
İkincisi ise emekli aylıklarında kesintiyle emeklilik tarihinin öne çekilmesi ikinci seçenek olarak masada. Aylıklarda belli oranda kesinti yapılarak emeklilik tarihinin öne çekilmesi kapsamında kesintinin emeklilik yaşı dolana kadar olması ihtimali de dünyadaki diğer örnekler arasında bu da inceleniyor. Kişi yaşını doldurduğunda kesintinin de otomatik olarak kaldırılması çalışmalarda arasında..
ÜÇÜNCÜ EYT FORMÜLÜ
Üçüncü ve en çok üzerinde durulan seçenekse prim gün şartını dolduranlarda yaş koşulunun aranmaması.. Bunun için önerilen seçenek şu ki, Erkeklerde 9 bin, kadınlarda da 7200 prim gün şartını yerine getirenlerde yaş koşulu aranmaksızın emekli olabilmelerinin önünün açılması gündemde.
Bu kapsamda eksik primi olanlarında borçlanma yoluyla primini tamamlayabileceklerine dikkat çekiliyor. Çalışma henüz tamamlanmadı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı mesailerini sürdürüyor.
ÇALIŞMALARDA SONA YAKLAŞILDI
Bu modellerden bir tanesinin yaşı esas alan model olduğunu belirten Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Görevlisi Tarkan Zengin, "Belli bir yaşa gelmiş olanların emekli edilmesi. Primi esas alan model başka bir model olarak görüşülüyor. Örneğin 7200 gün ile 9000 gün prim ödeyenlerin emekli edileceği kamuoyunda konuşuluyor" dedi.
"KESİNTİ YAPILARAK EMEKLİLİK TARİHİ ÖNE ÇEKİLEBİLİR"
TRT Haber'de yer alan habere göre; aylıklarda belirli oranda kesinti yapılarak emeklilik tarihinin öne çekilmesi de tartışılan formüller arasında.
Zengin, "Bir başka model ise indirgeme katsayısını esas alan model, ya da emekli maaşında belli bir miktar azalma yaparak… Diyelim ki kişi 5 yıl sonra emekli olacak, onu bugünden emekli ederek maaşında belli oranda düşüşler, yüzde 10, yüzde 15, yüzde 20 civarında bir düşüşle maaş bağlamak gibi modeller konuşuluyor" diye konuştu.
MÜJDEYİ BAKAN BİLGİN VERMİŞTİ
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin EYT çalışma sistemi ile ilgili yaptığı açıklamada "Bir sayı ve içerik veremem ama çok sayıda formül var. Alternatifler var. Bu alternatifler üzerinden çalışmalarımızı yapacağız. İşin bir mali boyutu var. Çalışmamız bir noktaya geldiğinde Hazine ve Maliye Bakanlığı da çalışmamıza katılacak. Onların da bu formüller üzerinde hesaplamalar yapmasını bekleyeceğiz. O formüllerin her birinin ayrı maliyet hesabı yapıldığında Cumhurbaşkanımıza sunacağız. Kararı Cumhurbaşkanımız verecek" demişti.
EYT NEDİR?
Emekli olmak için üç şartın (sigortalılık süresi, prim ödeme ve yaş şartının) birlikte sağlanması aranmaya başladı. 8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olanlar EYT'li olarak adlandırılıyor.
EYT KİMLERİ KAPSIYOR?
8 Eylül 1999'da yürürlüğe konan 4447 sayılı yasa ile emekli olmak için aranan sigortalılık süresi (erkek için 25, kadın için 20 yıl) ve prim ödeme (5000 gün) şartlarının yanına bir de yaş şartı (kadın için 58, erkek için 60 yaş) getirildi. 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanların yeni şartlara entegrasyonu da sigortalılık süresine göre kademeli olarak sağlandı.
EYT BEKLEYEN KAÇ KİŞİ VAR?
Emekli olmak için "Belirli yaşın doldurulması, hizmet süresi ya da prim gün sayısı" şartlarından herhangi birini tamamlamayan vatandaşların sayısı yaklaşık 1 milyon 800 bini buluyor. Bunlardan ikisini tamamlayanların sayısı ise 5 milyonun üzerinde. Bu kriterlerden herhangi birini ya da ikisini birden taşımayanların sayısı da 6.5 milyonu geçmiş durumda.