Borçlar siliniyor! Milyonlarca kişiyi kapsıyor, borç affı ile ilgili detaylar belli oldu

Meclis’e sunulan, Bazı Kanun ve Kanun Hükmündeki Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi ile Genel Sağlık Sigortası (GSS) prim borcu olanlara af geliyor. Torba Kanun tasarının yasalaşması halinde ödenmemiş GSS primleri ile gecikme cezası ve gecikme zammı gibi alacakların tamamından vazgeçilecek. Peki, kimler bu aftan yararlanacak? Milliyet'ten Cem Kılıç merak edilen detayları aktardı. Genel sağlık sigortası hayata geçtikten sonra Türkiye’de ikamet eden herkes genel sağlık sigortalısı olmuştu. 2012 yılından bu yana uygulanan genel sağlık sigortası, sağlık hizmetlerinin kapsamını nüfusun tamamına yaygınlaştırdı. Çalışanların genel sağlık sigortası primleri işverenleri tarafından ödeniyor. Emekliler ve SGK’dan malullük, dul ve yetim aylığı alanlar ise prim ödemeden sağlık hizmetlerinden faydalanıyorlar. Bunun dışında işten ayrılanlar ve eşleri üzerinden sağlık hizmeti alan kişiler de eşlerinin ölümü sonrası bir müddet sağlıktan ücretsiz yararlanma hakkına sahipler. Genel sağlık sigortasının hayata geçmesi ile birlikte gelir testi ile tanışmıştık. Gelir testi ilk etapta genel sağlık sigortasına ödenmesi gereken prim miktarını da belirlemek için kullanılıyordu. Yapılan değişiklik sonrası genel sağlık sigortası primi sabitlenince gelir testi yalnızca primin kim tarafından ödeneceğini belirlemek için yapılmaya başlandı. Kişinin hiçbir sosyal güvencesi yoksa ve 2023 yılı için yaşadığı hane içerisinde kişi başına düşen gelir 4.471,5 TL’nin altındaysa bu kişinin primini devlet ödüyor. Eğer gelir bu sınırın üzerinde ise bu durumda bu kişinin 402,43 TL prim ödemesi gerekiyor. Bazı durumlarda ise bu primin hemen ödenmeye başlanmasına gerek yok. İşsiz kalan bir kişinin son bir yıl içinde 90 gün ödenmiş primi varsa bu kişi 90 gün daha sağlık hizmetlerinden prim ödemeden yararlanabilir. Bütün işsiz kalanlara sağlanan 10 günlük süreyle birlikte bu durumdaki kişinin toplamda 100 gün prim ödemesi gerekmez. Dolayısıyla işsizlerin gelir testine girmek veya 402,43 TL prim ödeyerek sağlık hizmetlerinden faydalanmak için prim ödeme gün sayılarını kontrol etmeleri ve buna göre bir tarih belirlemeleri gerekmektedir. Diğer yandan bu kişinin 100 gün içinde yeni bir iş bulması halinde hiç prim ödemeden sağlık hizmetlerinden yararlanmaya devam etmesi mümkündür. İşte genel sağlık sigortasının kapsamında olup bir dönem işsiz kalmış ya da mezun olduktan sonra iş bulamamış kişilerin 1 Ocak 2014 tarihi öncesindeki borçları Torba Kanunla affedilecek. Dolayısıyla bu tarih öncesine ait olan GSS prim borçları ile bu borca ilişkin gecikme zammı ve cezaları için af söz konusu. Bu tarihten sonraki döneme ilişkin borçlar için bir af ya da yapılandırma henüz söz konusu değil. Bu tarihin Torba Kanun Meclis gündemine geldiğinde değiştirilmesi ya da af düzenlemesine bir de yapılandırma eklenmesi halinde durum değişebilecektir. Çalışırken genel sağlık sigortası primi işverenler tarafından yatırıldığı için sağlık hizmetlerinden prim ödemeksizin yararlanan kişiler işsiz kaldıklarında genel sağlık sigortasından yararlanmak için kendi primlerini ödemek veya gelir testi yaptırmak durumunda kalıyorlar. İşsiz kalanların bir bölümünün acele etmesine gerek yok. Ancak çalıştığı süre yeterli olmayanların elini çabuk tutması gerekiyor. İşsiz kalan kişileri sağlık hizmetlerinden yararlanmak açısından üçe ayırmak gerekiyor. İşsiz kalan fakat son 3 yıl içerisinde en az 600 gün prim ödemesi olan kişiler işsizlik sigortasından maaş almaya başlayacakları için işsiz kalır kalmaz gelir testi yaptırmak veya genel sağlık sigortası primi ödemek zorunda değiller. Bu kişiler 6 ay boyunca işsizlik maaşı alacakları için bu sürenin sonuna kadar ücretsiz olarak sağlık hizmetlerinden faydalanacaklar. İşsizlik maaşı alınan süre boyunca işsizlik maaşı alan kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişiler de sağlık hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanırlar. Yani eşi işsiz kalan ve işsizlik parası almaya başlayan bir ev kadınının da gelir testi yaptırması veya genel sağlık sigortası primi ödemesi gerekmez. İşsiz kalan fakat işsizlik sigortasından maaş alamayan kişilerin tamamı, işten ayrıldıktan sonra 10 gün daha sağlık hizmetlerinden yararlanabilir. İşsiz kalan herkese 10 gün sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı sağlanmaktadır. Bu nedenle işsiz kalan kişilerin eğer bir sağlık sorunları varsa 10 gün içinde bu sorunla ilgilenmeleri ve hastanelere başvurmaları çok önemli. Bu süre sonunda gelir testine girilmesi veya 402,43 TL prim ödeyerek sağlık hizmetlerinden yararlanılması gerekmektedir. Öte yandan Noyan Doğan merak edilenlere cevap verdi. Nüfusun tamamı zorunlu GSS kapsamında sağlık hizmeti alıyor. Çalışan ve emekliler Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bağlı olduklarından bakmakla yükümlü bulundukları kişilerle birlikte GSS kapsamında devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanıyor. Herhangi bir sosyal güvenlik kapsamında olmayanlar, sigortalı işte çalışmayanlar, sigortasız çalışanlar, 18 yaşından sonra eğitime devam etmeyenler, 20 yaşında liseyi bitirip de üniversiteye devam etmeyenler, üniversite mezunu olup da çalışmayanlar da GSS kapsamına giriyor. Bu durumda olanları SGK otomatik olarak GSS kapsamına alıyor ve primleri de kendilerinin ödemesi gerekiyor. GSS primleri asgari ücrete göre belirlendiğinden, bu yılın sonuna kadar ödenecek prim tutarı aylık 402 lira, yıllık da 4 bin 802 lira ama 2024’ün başında asgari ücret artacağına göre sağlık prim tutarı da artacaktır. Primler de ödenmiyorsa, gecikme zammı ve gecikme cezası işletiliyor. Hal böyle olunca da bu kişilerin ciddi miktarda GSS prim borcu bulunuyor. Devletin sunduğu sağlık hizmetinden ya yararlanamıyorlar ya da sınırlı şekilde yararlanıyorlar. Bu şekilde milyonlarca kişinin sağlık prim borcu bulunuyor. Bu arada GSS prim borcu olup olmadığı, e-Devlet’ten öğrenilebiliyor. Peki, prim borcunu ödeyecek durumda değilseniz ne oluyor? Primlerini ödeyemeyenler gelir testine giriyor, testin sonucuna göre primlerini devlet karşılıyor. Eğer gelir testi sonucu geliriniz, asgari ücretin üçte birinin altında çıkarsa (bugün için bu tutar 4.471 lira) tüm borçlarınız silinecek ve primler devlet tarafından ödenecek. Bugüne GSS prim borçlarına birçok defa af geldi. Hatırlayabildiklerimi sıralayayım. 2017 yılında çıkan afla 2017 Mart ay öncesi GSS prim borcu olanlara af getirildi. Ardından Nisan 2018 öncesi prim borcu olanlara 31 Aralık 2018’e kadar borçlarını ödemeleri halinde gecikme faizi ve gecikme zammı ödemeyeceklerine yönelik bir af daha çıktı. 2021 yılındaki düzenleme ile 2021 Nisan ayı da dahil öncesine ait genel sağlık sigortası prim borcu olanlara yapılandırma fırsatı tanındı. Son olarak da bu yılın başındaki kanun ile Aralık 2022 öncesine ait GSS prim borcu olanlara af getirildi. Şimdi ise GSS prim borçlarına yeni bir af daha geliyor. Meclis’e gönderilen Torba Kanun ile primini kendi ödeyenler için; önceki yapılandırma kanunlarından yararlanamayan ya da yapılandırmadan yararlanıp da zorunlu genel sağlık sigortası prim borçlarını ödeyemeyenlere yönelik yeni bir af daha getiriliyor. Aftan 1 Ocak 2014 öncesi GSS prim borcu olanlar yararlanacak. Af kapsamında da ödenmemiş genel sağlık sigortası primleri ile gecikme cezası ve gecikme zammının tamamından vazgeçiliyor. Hazır yeri gelmişken bir bilgiyi daha paylaşayım. SGK’nın son açıkladığı verilere göre, sosyal güvenlik şemsiyesi dışında olanlardan GSS kapsamında tescili yapılan kişi sayısı 8.9 milyon ve bunların 2 milyonu primlerini kendi ödüyor, 6.8 milyonunun ise primlerini devlet karşılıyor.