Asgari ücretli, memur, emekli, özel sektör çalışanı milyonları ilgilendiriyor! Zam oranları belli oluyor

Asgari ücret görüşmeleri için geri sayım başladı. Hem özel sektör hem de kamu çalışanları yeni yılda ne kadar zam alacağını merak ediyor. Peki özel sektörde beklentiler ne? Asgari ücretin üzerinde maaş alanların maaş artışı ne kadar olur? Yeminli Mali Müşavir ve Ekonomist Muhammet Bayram merak edilen soruları cevapladı. Ekonomist Bayram Milliyet'te yer alan haberde şu ifadeleri kullandı: “2023 yılının enflasyonunun belli olmasına son iki ay kaldı. Temmuz, eylül, ekim aylarının enflasyonu belli oldu. Yüzde 29.40’lık zam kesin. SSK ve Bağkur emeklileri enflasyon farkı kadar zam alacak. Memur ve memur emeklileri ise enflasyon farkı artı toplu sözleşme zammı alacak. Şu anda memur ve memur emeklisine yüzde 9 refah payı artışı yapılacak. Son zamlarda memur ve memur emeklilerine hem de normal emeklilere aynı oranda zam yapıldı. Yüzde 50’ye yakın hem emeklilerimize hem de memurlarımıza bekliyoruz. Burada asgari ücret merak konusu. Çünkü asgari ücret hem taban ücret olması hem de artış oranının özel sektördeki diğer çalışanları etkilemesinden dolayı çok önemli. Piyasanın bir dengesi var. İşçi, işveren dengesi pandemiden itibaren bozuldu. Ne işveren ne çalışan memnun. Çalışanlar maaşları yeterli görmüyor. İşverenler işçi bulamamaktan yakınıyor. Son yapılan anketlerde yeni işe girenlerin en az yüzde 40’ı daha ilk maaşını almadan istifa edip başka işlere geçiyor. Bu demek oluyor ki bir ücret skalası belirsizliği var. Çalışanlar belki işten tatmin olmuyor, maaş beklentisi geride kalıyor ve daha iyi maaş bulduklarında işi bırakıyorlar. İşveren kesimi ise teknik eleman bulamıyor. Yeni nesille birlikte teknik eleman bulma ve geleneksel iş kollarında ciddi sıkıntılar mevcut. Memur, memur emeklisi, normal emeklilere yapılacak artışlar asgari ücret artışı ve özel sektör artışına etkendir. Burada toplumun yapısı dikkatle ele alınmalı, işverenin yükü ele alınmalıdır. İşverenin doğal gaz, elektrik, kira maliyetleri had safhaya ulaştı. İşverene devletin destek vermesi gerekiyor. Enflasyonist ortamlarda enflasyon yükünün işçiye mi yoksa sermayeye mi yükleneceği tartışma konusudur. Emekçi burada enflasyona karşı eziliyor. Devletimiz bugüne kadar mutlak suretle enflasyon farkı kadar artış yaptı. İlk zamanlarda ise enflasyonun üzerinde artış yaparak bunu tamamladı. Enflasyon yüzde 19 olmasına rağmen emeklilere temmuz ayında yüzde 25 oranında zam yapılmıştı, asgari ücrete yüzde 34 zam yapıldı. 2024 yılı başında yapılacak zam son yüksek zam olacaktır. Mayıs ayından itibaren pik yapacak olan enflasyonun sonraki süreçte düşüşünü seyredeceğiz. Birikimli bir enflasyon devam ediyor. Son açıklanan enflasyon rakamları yüzde 61’lere geldi. Sene başı itibarıyla hem memurun hem emekli hem SSK ve Bağkur emeklilerini, özel sektör çalışanlarını memnun edecek bir zam olması gerekiyor. Özel sektörde zam işçi ve işveren arasındaki anlaşmaya bağlı. Asgari ücret burada etken. Asgari ücreti belirleme üzerinde bazı etkenler var. Burada öncelik enflasyon oranıdır. Geçen sene başında eski Çalışma Bakanı Vedat Bilgin döneminde asgari ücrete ilişkin anket düzenlendi. Burada bir fiyat belirlendi. Bu fiyat Türk-İş’in açlık sınırının üzerinde belirlendi. Açlık ve yoksulluk sınırında bir referans değer oluşturuldu. Ankara’da 4 kişilik bir ailenin yapması gereken gıda harcaması tutarı 13 bin 684 TL, buna giyim, konut ulaşım vb. sosyal ihtiyaçlarını koyarsak yoksulluk sınırı oluyor bu da 44 bin 573 TL. Bekar bir çalışanın yaşama maliyeti 17 bin 803 TL. Hal böyle iken 13 bin 684 TL’nin geçilmesi gerekiyor. Bizim hesaplamalarımıza göre son 6 aylık enflasyon verisine göre bunu aşacağını düşünüyoruz. Hem enflasyon oranı, hem Türk-İş’in açlık ve yoksulluk sınırının üzerinde bir tutarda belirleneceğini söyleyebiliriz. Şu anda gerçekleşen enflasyona göre bir belirleme yapılabiliyor. Önümüzdeki dönemde beklenen enflasyona göre yapılabilir. Ancak burada ücretler üzerinde bir iyileştirme yapılması gerekiyor. Yeni dönemde hedeflenen enflasyon yapılabilir. Milli gelirden pay verilebilir. Alım gücünü artırabilecek diğer önlemler alınarak asgari ücretli önümüzdeki dönemde kendilerine ne kadar maaş yatacağını hesaplayabilir. Ona göre planlamasını yapar. Tabi bozulmuş ücret sisteminin yeniden yapılandırılması gerekiyor. Yüzde 50 zam şirketleri zorlayacaktır. Öte yandan asgari ücretli olarak bir kişi tek başına çalışıyorsa, eşi çalışmıyorsa, başka geliri yoksa yüzde 50’lik artış 17.103 TL’ye denk gelir. Büyükşehirlerde bunun yarısı ortalama ev kirasıdır. Geri kalan tutar ile yaşamaya çalışılacak. Bu mümkün değil. Bu dengenin iyi belirlenmesi gerekiyor. Ücret fiyat dengesi şaştı. Şu an halihazırda 11 bin 402 TL olan asgari ücret tutarı Yüzde 35 oranında artış olursa net olarak 15 bin 393 TL’ye gelecek, bunun işverene maliyeti 21 bin 278 TL olacak. Sene sonu dolar kurunu 30 TL üzerinden hesaplarsak asgari ücret 513 dolara denk gelmiş olacak. Eğer yüzde 40 seviyesinde bir artış olursa bu durumda asgari ücret net olarak 15 bin 962 TL’ye yükselecek. İşverene maliyeti 22 bin 66 TL’ye gelecek. Dolar bazında ise 532 dolara tekabül edecek. Yüzde 45 artış olması durumunda yeni asgari ücret 16 bin 533 TL olacak. İşverene maliyeti 22 bin 854 TL olacak. Dolar bazında ise 551 dolar seviyesinde denk gelecek. Son olarak da yüzde 50 artış olması durumunda ise yeni asgari ücret 17 bin 103 TL seviyesine gelecek. İşverene maliyeti 23 bin 642 TL olacak. Dolar bazında ise bu tutar 570 dolar seviyesine tekabül edecek. Benim tahminim yüzde 35-40'lar seviyesinde bir artış olması ancak burada yüzde 45-50 seviyeleri de gündeme gelebilir.Son yapılan ücret artışları ve maliyetlerle beraber işveren Avrupa nezdinde özellikle ihracatçılar rekabet edemez oldu. Ücretlerin mutlak suretle artırılması gerekiyor ancak işveren devlet tarafından da desteklenmeli. Son yapılan ücret artışları ve maliyetlerle beraber işveren Avrupa nezdinde özellikle ihracatçılar rekabet edemez oldu. Ücretlerin mutlak suretle artırılması gerekiyor ancak işveren devlet tarafından da desteklenmeli. Çalışanın sigorta primi, işsizlik sigortası primi, işveren sigorta primi ve işsizlik sigortası primi kapsamında ödenen tutarlar işveren üzerinde yük. Bunun azaltılarak dengeye oturtulması gerekiyor. Asgari Ücret Tespit Komisyonu son yıllarda ciddi çalışmalar yapıyor. Ancak bazı sorunlar var. Ücretlilerin beyanname vermesinin önü açılmalıdır. Ücretli geliri elde ediyor, giderlerini gelirinden düşemiyor. Bir kişi net olarak 20 bin TL maaş alıyor. Bu maaş üzerinden giderlerini yapabiliyor. Bir işverenin 10 bin TL gideri olduğunu düşünelim 10 bin TL üzerinden yüzde 25 vergi veriyor. Ancak çalışan yüzde 15-40 arasında bir vergilendirmeye dahil oluyor. Ücretlilerin beyanname vermesi oturtulmalıdır. Bölgesel asgari ücretler konuşulmalı. İstanbul, Ankara ve İzmir gibi yerlerde asgari ücretlerin daha fazla belirlenmesi gerekiyor. Bölgesel asgari ücretler belirlenirken gelişmişlik endeksleri, kira, yaşam maliyeti endeksleri dikkate alınarak yeni asgari ücret seviyesi belirlenebilir.” Sabah'tan Faruk Erdem'in haberine göre; 2023 yıl sonu yaklaşırken ilk atılacak adım asgari ücret olacak. Aralık ayı sonuna doğru yeni asgari ücret belirlenecek. İkinci adım olarak TÜİK'in Ocak başında Aralık ayı enflasyonunu açıklaması sonrası refah payı SSK, Bağ-Kur emekli zammı ve memur enflasyon farkı belli olacak. Üçüncü adım olarak en düşük emekli maaşı düzenlemesi ve refah payı masaya gelecek. En düşük emekli maaşı artışı ve refah payı için Meclis düzenlemesi gerekiyor.Bu düzenlemenin de SSK'lı emeklilerin maaş ödemesinin başladığı 17 Ocak'tan önce yasalaşması bekleniyor.Aralık ayında yeni asgari ücret için 4 toplantı gerçekleşecek ve uzlaşma usulü tutar belirlenecek. Ocak ayı başında TÜİK Aralık ayı enflasyonunu duyuracak ve 6 aylık enflasyon oranı netleşecek.6 aylık enflasyon oranlarıyla memur zammı ve refah payı hariç emekli zammı belli olacakRefah payı ile en düşük emekli maaşı için çalışma Erdoğan'ın onayına sunulacak ve Meclis süreci başlayacak. TÜİK'in açıkladığı Ekim ayı enflasyonu sonrasında emeklileri ve memurları yakından ilgilendiren 4 aylık veri de ortaya çıkmış oldu. Bundan sonra açıklanacak Kasım ve Aralık enflasyonlarıyla birlikte özellikle SSK ve Bağ-Kur emeklileri için zam oranını belirleyen 6 aylık enflasyon rakamı da belirlenmiş olacak. Bu rakam memurlar ve memur emeklileri için de fark anlamını taşıyor. Yıl sonunda oluşacak 6 aylık enflasyon rakamı sonrasında bir refah payı eklenmesi de mümkün olacak. Yüzde 65'lik öngörüye göre refah payı ile birlikte artış oranının yüzde 50'yi bulması bekleniyor. Ancak şu anda kesin olan ise 4 aylık enflasyon rakamı. TÜİK'in açıkladığı rakamlara göre Temmuz'da enflasyon yüzde 9,62, Ağustos'ta yüzde 9,09, Eylül'de yüzde 4,75, Ekim ayında ise yüzde 3,43 oldu.Tüm bunlarla beraber 4 aylık enflasyon rakamı da yüzde 29,41 olarak hesaplanmış oldu. Bir başka ifade ile Haziran ayında 1351,59 olan Tüketici Fiyat Endeksi Ekim ayında 1749,11'e yükseldi. Yüzde 29.41 oranı SSK ve Bağ-Kur emeklileri için 4 aylık enflasyon artışı anlamına gelirken memurlar ve memur emeklileri için de yüzde 22.08 oranında enflasyon farkı anlamına geliyor. Buradan yola çıkarak yüzde 15'lik toplu sözleşme artışıyla beraber memurlar ve memur emeklilerinin 4 aylık artışı yüzde 40,39'a ulaşmış oldu.Tüm bu rakamlara ilaveten iki aylık enflasyon verisi ve yapılacak refah payı artışı da eklenmiş olacak. Bu noktada oransal artışların dışında seyyanen bir ödeme yapılıp yapılmayacağı da merak ediliyor. Bilindiği gibi son zamlardan önce en düşük emekli maaşı 5.500 TL'den 7.500 TL'ye yükseltilmişti. Şimdi bu taban maaşın yeniden artırılması da gündemde. Burada kök maaşı 7.500 TL'nin altında olan emeklilerin alacakları aylıklar hazine desteği ile 7.500 TL'ye tamamlanıyor. Ancak kök maaşlar değişmiyor.Yapılacak Ocak zamları bu kök maaşa yapılacak ve yine taban maaşın altında bir rakam ortaya çıkarsa tamamlanacak.Yapılan değerlendirmelerde en düşük maaş olan 7.500 TL'nin de 10 bin liraya çıkartılması bekleniyor.Bu kararında 3 Ocak'ta açıklanacak Aralık ayı enflasyonu ile birlikte belli olacak 6 aylık orandan sonra verilmesi bekleniyor.Bu tür kararlar ve refah payı artışları yasa ile gerçekleştiği için Meclis'ten de geçmesi gerekiyor. SSK, Bağ-Kur emekli zammı her yıl 2 kez belirleniyor. Ocak ve Temmuz dönemlerinde 6 aylık enflasyon oranı kadar zam oranı ile emekli maaşları artıyor. Son dönemde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatıyla bu rakamlara bir de refah payı ilave ediliyor.Memurlar da tıpkı emekliler gibi Ocak ve Temmuz döneminde zam alıyor. Burada bir önceki toplu sözleşme zammının üzerindeki 6 aylık enflasyon, 'Memur enflasyon farkı'nı ifade ediyor. Bu memur enflasyon farkına yeni toplu sözleşme zammı ilave edilerek memur maaşları zam oranı belirleniyor. 2 aylık enflasyon: Yüzde 19,443 aylık enflasyon: Yüzde 25,114 aylık enflasyon: Yüzde 29,41Memur emeklisi enflasyon farkı : Yüzde 22,08Memur emeklisi 4 aylık ocak zammı: Yüzde 40,39SSK ve Bağ-Kur emeklisi 4 aylık artış: Yüzde 29,41 Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun bugüne kadar yaptığı toplantılarda ücreti belirlerken en çok baktığı veri enflasyon oluyor. Bu yüzden bu yılki toplantıda da hem 6 aylık enflasyon hem de yıl sonu enflasyon önem kazanacak. 2 yıldır asgari ücret yılda iki kez Haziran ve Ocak aylarında belirleniyor. Bu yüzden son 6 aylık enflasyon zam oranını belirlemede etkili oluyor. Bu yüzden komisyonun son 6 aylık enflasyonu da baz alacağı yine 2024 için öngörüler ve alım gücü noktasında da çalışma yapacağı bekleniyor. Orta Vadeli Programda öngörülen yüzde 65'lik yıl sonu enflasyonu rakamını Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan da raporu açıklarken bir kez daha yineledi.Hem OVP'nin hem de Merkez Bankası'nın öngörüsü yıl sonu için yüzde 65 enflasyon oldu. Yine Merkez Bankası'nın yaptığı piyasa katılımcıları anketinde beklenti yüzde 68 civarında çıkmıştı. Yüzde 65'lik yıl sonu enflasyon öngörüsüne göre 6 aylık enflasyonun yüzde 38'e yakın olması bekleniyor. Memurlar ve memur emeklileri için toplu sözleşme ile birlikte artış oranı ise yüzde 49'u geçiyor. Yapılacak bir refah payı ilavesiyle yine yüzde 50'ye yakın bir artış olması mümkün. Şu anda net asgari ücret 11.402,32 TL olarak uygulanıyor. Memur maaş artışı baz alınırsa yüzde 50 artış olduğunda net rakam 17.103,48 TL'ye çıkacak. 6 aylık enflasyona göre artış yapılmasına karar verilirse yeni asgari ücret net 15.735,20 TL olacak. Hükümetten yapılan açıklamalarda ve bugüne kadar yapılan artışlara bakıldığında asgari ücret artışlarının hep enflasyonun üzerinde olduğu görülüyor. Bu yüzden yüzde 38'lik 6 aylık enflasyon oranının refah payı ile yüzde 50'ye çıkartılması beklenen bir sonuç olarak ortada duruyor. Bu durumda yeni asgari ücretin 17 bin liranın üzerine çıkacağı görülüyor. Asgari ücret uzun bir süredir yıllık olarak belirleniyordu. Ancak son 2 yıldır enflasyon dolayısıyla Haziran aylarında ara zam yapıldı. 2024 yılı için ara zam yapılıp yapılmayacağı henüz net değil. Bu yüzden masada yıllık enflasyonun konuşulması bekleniyor. Ancak enflasyon dikkate alınarak ara zam formülü de yeniden gündeme gelebilir. Bu durumda Haziran ayında yeniden komisyon toplanabilir. Asgari ücrette yapılan artışlar özel sektör çalışanlarının gelirlerini de yukarı doğru çekiyor. Asgari ücretle çalışanların maaşı artınca onların üzerindeki ücretlerde de yüksel me oluyor. Özel sektörde de genelde asgari ücrete yapılan artış oranları baz alınıyor. Bu arada asgari ücretteki vergi istisnasının devam etmesi bekleniyor. Asgari ücretten gelir ve damga vergisi alınmıyor. Aynı zamanda diğer ücretlerdeki asgari ücret kadar kısımdan da vergi alınmıyor.