Yıllık izin, tatil ve dinlenme hakkını kapsıyor! Birçok işveren aynı yöntemi uyguluyor

Pandemi ile birlikte çalışma yaşamında pek çok değişiklik yaşandı. Bu değişikliklerin en büyüğü ise kuşkusuz uzaktan çalışma modelinin yaygın hale gelmesi oldu. Pandemi sonrasında da uzaktan çalışmaya uygun olan sektörler; bir mekana bağlık olmaksızın çalışma sistemlerini sürdürdü. Uzaktan çalışmanın hem çalışanlar hem de işverenler açısından olumlu tarafları fazla olsa da; özellikle mesai saatlerinin esnek hale gelmesi, mesai dışında yöneticilerin çalışanlara ulaşabilmesi, çalışanların şikayetçi olduğu konular arasında yer alıyor. Avustralya’dan konu ilgili dikkat çeken bir karar geldi. Çalışanlara iletişimi kesme hakkı tanıyan yasa tasarısı Senato'dan geçti. Yasa tasarısına göre mesai saatleri dışında kendisine ulaşmaya çalışan patrona çalışanlar tarafından uyarı yapılabilecek. Uyarıyı dikkate almayan patron ise şikayet edilebilecek ve işveren para cezası ödemek zorunda kalabilecek. Avustralya Başbakanı Anthony Albanese konu ile ilgili yaptığı açıklamada dikkat çeken ifadeler kullandı. Albanese, Bizim basitçe söylemek istediğimiz şey, günde 24 için maaş almayan birinin 24 saat ulaşılabilir olmaması halinde cezalandırılmaması gerektiği ifadelerini kullandı. Avustralya’da çalışanın ulaşılmama hakkı ile ilgili somut adımlar atılıyorken ülkemizde de benzer bir uygulamanın yasalaşması ya da gündeme gelmesi söz konusu mu? Avukat Elif Önal gazetevatan.com’a değerlendirdi. Pandemi sonrası uzaktan çalışmanın yaygın hale gelmesi ile kişinin özel ve çalışma hayatı arasındaki ayrımın belirsiz bir hale geldiğine işaret eden Önal, “İnsanlar çalışma saatleri dışında da çalışmaya başlamışlardır. Bunun sonucunda da işverenin teknolojik araçlarla çalışanlarına her an ulaşabilme olanağı ve bu durumun çalışanlar üzerindeki olumsuz etkileri karşısında çalışanın ulaşılabilir olmama hakkı tartışılabilir bir konu haline gelmiştir. Bu durum ilk olarak Fransız yargısının vermiş olduğu bir kararda tartışılmıştır. Bunun akabinde de birçok Avrupa ülkesi işçilerin mesai saatleri dışında ulaşılabilir olmama hakkını destekleyen yasaları kabul etmiştir.” diye konuştu. ‘Bu durum bizim ülkemizde nasıl uygulanıyor?’ sorusunu Avukat Önal şöyle yanıtlıyor:Türk hukuku normlar hiyerarşisine göre Anayasa’nın dinlenme, yıllık izin ve tatil hakkını düzenleyen 50. Maddesi ve Medeni Kanun’un kişilik hakkını düzenleyen24. Maddesi ile İş Kanunu’nun iş saatlerine ilişkin hükümler yer alsa da ulaşılamama hakkını düzenleyen doğrudan bir mevzuat bulunmamaktadır. Ulaşılamama hakkı dinlenme hakkı ile çok yakından ilişkilidir. Yani bu hakkın amacı çalışanın dilenme süresini etkili bir şekilde kullanabilmesidir. İşçiye mesai saati dışında iş görme talebi verilmesi işçinin özel hayatına müdahale niteliği oluşturabilmektedir. Kaldı ki işçi çalışma süresi dışında çalışmaya rıza gösterirse, yazılı bir onay verirse işverenin özel hayata yaptığı müdahale hukuka uygun hale gelecektir. Avukat Elif Önal sözlerini şöyle sürdürdü:Tüm bunların yanı sıra işverenin çalışanı koruma ve gözetleme yükümlülüğü vardır. Bu yükümlülük ulaşılamama hakkını kullanan çalışanlar bakımından da devam etmektedir. Yani eğer bir işçi ulaşılamama hakkını kullanıyorsa, yine de işveren işçiyi korumak ve gözetlemekle yükümlüdür. Bu kanunlarımızla düzenlenmiştir. Ayrıca işveren çalışan ile hangi sürelerde bağlantıda kalacakları, ücretlendirme, hangi araçlarla iletişime geçileceğine dair aydınlatmakla da yükümlüdür. Özetle işçinin ulaşılamama hakkını mutlak bir anlamda değerlendirmemek gerekir. Burada bakmamız gereken nokta işçinin özel hayatının korunması ile işletmenin menfaatleri arasında geçerli bir nedenin olup olmadığı, işletmenin amacına uygun olarak uygulamasının yapılıp yapılmadığının değerlendirilmesi gerekmektedir. İş Kanunu’muzda azami çalışma süreleri ile asgari dinlenme süreleri kesin bir şekilde belirtilmiştir. Fakat özellikle Kovid 19’dan sonra çalışma saatlerinde yaşanan sorunlar ortadadır. Hukukumuzda çalışanın ulaşılamama hakkı ve bağlantı kesme hakkı ile ilgili herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Bu konu ile ilgili bir düzenleme yapılması daha da önemli bir hale gelmiştir.