Yeni asgari ücretle her şey değişti! İşsizlik maaşı, Bağ-Kur primi, 65 yaş ve engelli aylığı, borçlanma...

Hürriyet'ten Noyan Doğan'ın yazısı... 2023 yılı temmuz-aralık dönemini kapsayan asgari ücret açıklandı. Buna göre asgari ücret yüzde 34.04 artarak, brüt 13.414.50 liraya, net 11.402.32 liraya çıktı. Asgari ücretin işverene maliyeti de 16.432.76 lira oldu. Asgari ücretteki yüzde 34.04’lük artış sosyal güvenlikteki tüm alanları etkileyecek. Yeni asgari ücretle birlikte; doğum ve askerlik borçlanmasından işsizlik maaşına, genel sağlık sigortası priminden isteğe bağlı sigortalılık ödemelerine, Bağ-Kur primlerinden 65 yaş aylığına kadar tüm ödemeler de artacak. İşte, o değişiklikler. Yeni asgari ücretle günlük kazanç alt sınırı 447.15, aylık kazanç alt sınırı 13.414.50, günlük kazanç üst sınırı 3.353.63, aylık kazanç üst sınırı 100.608 lira oldu. Çalışanın adına son dört ay içinde SGK’ya bildirilen prime esas kazanç dikkate alınarak işsizlik maaşı hesaplanıyor. Sigortalının ortalama brüt kazancının yüzde 40’ı kadar maaş ödeniyor. En fazla işsizlik ödeneği ise aylık brüt asgari ücretin yüzde 80’ini geçemiyor. 2023 yılı ikinci yarısında uygulanacak en düşük işsizlik maaşı 5.365.80 lira, en yüksek işsizlik maaşı ise 10.731.60 lira olacak. Aynı hanede yaşayan ailede kişi başına düşen gelir, asgari ücretin üçte birinin altında olanlar gelir testine girecek ve düşük olduğu tescil edilirse GSS primlerini devlet karşılayacak. Geliri asgari ücretin üçte birinin üzerinde olanlar asgari ücretin yüzde 3’ü üzerinden GSS primi ödüyor. 2023’ün ikinci yarısında genel sağlık sigortası için aylık 402 lira, yıllık da 4.829 lira prim ödenecek. İsteğe bağlı sigortalılıkta ödenecek prim kişiye bağlı. Ancak belirli bir sınırlama var. En az brüt asgari ücretin yüzde 32’si, en çok da yine brüt asgari ücretin 7.5 katının yüzde 32’si kadar. Yeni asgari ücretle birlikte isteğe bağlı sigorta yaptıracaklar aylık en az 4.292.64 lira prim ödeyecekler. Primlerini yüksekten ödemek isteyenler ise 32.194.80 lira yatıracaklar. Bağ-Kur sigortaları temmuz ayından itibaren aylık en az 4.628 TL ödeyecek. Tarım Bağ-Kurlularının ise ödeyecekleri en düşük prim tutarı 4.628 TL olacak. 65 yaşını doldurmuş, hiçbir sosyal güvencesi ve herhangi bir geliri olmayan kişilere ödenen 65 yaş aylığı da otomatik olarak arttı. Bu yıl yararlanma şartları da değişecek. Aylıktan yararlanabilmek için gelirin asgari ücretin aylık net tutarının üçte birinden az olması gerekiyor. Buna göre aylık geliri 3.800 liranın altında olanlar yaşlılık aylığı alabilecek. Yeni asgari ücretle birlikte 65 yaş aylığı da 3.184 liraya çıkacak. Engellilere ödenen maaşlar da artacak. Yüzde 40-69 arası engelli aylığı 2.624 lira, yüzde 70 ve üzeri engelli aylığı 3.813 liraya çıkacak. 18 yaşından küçük engellilerin yakınlarına ise 2.542 lira aylık ödenecek. Bireysel Emeklilik Sistemi’ne otomatik katılımda çalışanlardan prime esas kazançlarının üzerinden yüzde 3 kesiliyor. Yeni yılla birlikte çalışanların maaşından 402.42 lira kesilecek. Yeni asgari ücretle birlikte ev hizmetlerinde çalışanlar için ödenecek sigorta primleri de yükseldi. Ev hizmetlerinde 10 günden fazla çalışanların ödeyecekleri günlük prim 167.68 lira, aylık prim 5 bin 30 liraya çıkarken; ev hizmetlerinde 10 günden az çalışanların ödeyecekleri günlük prim ise 8.94 lira oldu. Yatarak tedavilerde 223,58 lira, ayakta tedavilerde 298,1 lira olacak. İşverenlerin yemek bedeli altında yaptıkları ödemelerin günlük asgari ücretin yüzde 23.65’i prime esas kazanca dahil edilmiyor. Bu tutar çalışanın, çalıştığı gün sayısı ile çarpılıp, çıkan tutar prime esas kazançtan muaf tutuluyor. Yeni asgari ücretle birlikte bedeli istisna tutarı yeniden belirlenmiş oldu. Buna göre temmuz ayından yıl sonuna kadar yemek bedeli adı altında günlük 105.75 lira prime esas kazançtan muaf tutulacak. Başta doğum, askerlik borçlanması olmak üzere yedek subay okulunda geçen süreleri, aylıksız izin süreleri, doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurtdışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri, avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri, grev ve lokavtta geçen süreleri borçlanacak olanların borçlanma tutarları arttı. Buna göre en düşük borçlanma tutarı günlük 143, aylık da 4 bin 292 lira olacak. En yüksek borçlanma tutarı ise günlük 1.073 lira, aylık 32.193 bin lira olacak. Bir yıllık ücretin yüzde 60'ı oranında ödenen kısa çalışma ödeneği tavan tutarı 14 bin 898 liradan 19 bin 968 liraya çıktı. Bugün itibariyle kısa çalışma ödeneği alanlardan 12 aylık ortalama brüt ücreti 30 bin liranın altındakilerin ödenekleri değişmeyecek, 30 bin liranın üzerindekilerin ödenekleri temmuzdan sonra artacak. Cenaze ödenekleri 2 bin 54 lira, emzirme ödenekleri 520 liraya çıktı.