Staj ve çıraklık başlangıcına dikkat! EYT kaçırana erken emeklilik fırsatı sağlıyor
Staj ve çıraklık mağdurlarının bir kısmına güzel haber gedil. Staj sigortası olan kadınların ilk sigorta girişleri doğum borçlanması yaptıkları süre kadar geriye çekiliyor. Bu kapsamda yapılacak 1 günlük borçlanma bile emeklilik tarihini bir yıl öne çekebilir. Çalışan kadınlar doğum, erkekler askerlik, doktora öğrenimi, tıpta uzmanlık, avukatlık stajını yapanların staj sürelerindeki borçlanmalar asgari ücrete endeksli bulunuyor. Borçlanma için ödenecek en düşük tutar asgari ücretin yüzde 32'si, en yüksek tutar da yüzde bu oranın 7.5 katı kadar. Asgari ücretin yüzde 50 artacağını varsayarak borçlanma tutarı bir o kadar artacak. Bugün itibarıyla bir günlük borçlanma tutarı en düşük 143 lira uygulanıyor. Asgari ücretin yüzde 50 artması durumunda günlük borçlanma için ödenecek tutar 214 lirayı geçecek. O yüzden geciktirmemekte fayda var.
İŞTE ERKEN EMEKLİ OLMANIN FORMÜLÜ
Peki EYT'yi kaçıranlar için erken emeklilik formülü neler? Emeklilikte tarih öne çekilebilir mi? EYT'den faydalanamayanlar nasıl erken emekli olacak? Sosyal Güvenlik Uzmanı Murat Bal, A Haber'de detayları anlattı. İşte o açıklamalardan satır başları; Burada askerlik en önemli mevzulardan birisi.
Eğer işe giriş tarihiniz askerlikten sonra ise askerlik süresi kadar borçlandığınızda işe giriş tarihinizi geriye çekebiliyorsunuz hem de günden faydalanabiliyorsunuz. 2001 Şubat öncesinde böyle bir durumu olanlar orada geriye çekmeyi yaparak askerlikten de borçlanarak EYT'ye girenler çok oldu.
Kısmi emeklilik var. 15 yıl 3.600 gün 99 öncesinde kadınlarda 58, erkeklerde 60. Burada da bir yaş düşümü beklenmişti. EYT'ye eşitlenmesi şeklinde ama o düzenleme yapılmadı. Şu anki haliyle bu şekilde.
%60 RAPOR
Tek bir organdan tek bir konudan yüzde 60 ve üzeri raporu olanlar burada faydalanabiliyor. Engelli raporu ile maluliyet raporunu karıştırmamak lazım. İkisi birbirinden farklı. Çalışmaya başladıktan sonra iş gücünü kaybedenlerde bu hak var.
Vergi indiriminde de yüzde 40 engelli raporu olanlarda da 15 yıl 3.600 gün – 18 yıl 4.680 güne giden bir süreçte bu haktan faydalanabiliyorlar.
Bakıma muhtaç çocuklara anneleri baktığında 1 Ekim 2008 sonrası olanlarda 4 yıl çalışanlarınki 5 yıl prim sayılıyor. 4 yıl ödeyenler 5 yıl sayılıyor. Bu da gün açısından vatandaşlarımıza fayda sağlıyor. Yurt dışında yaşayanlar için 18 yaşından itibaren çalışan erkeklerde, 18 yaşından itibaren yurt dışında bulunan kadınlarda da bu borçlanma hakkına sahip.
Kadın doğum borçlanması var. Orada da bir çocuk için 720 gün 3 çocuk için de 2.160 güne kadar bir borçlanma hakkı var. Çok özellikli bir durum var burada. Staj ve çıraklıktan dolayı işe girişlerin yapıldığında kadınlarımız normal şartlarda doğum borçlanması yapabilmek için öncesinde işe girmiş yapmış olmaları gerekiyor.
Ancak staj ve çıraklıktan dolayı işe girenler burada bundan faydalanabiliyorlar. Staj çıraklıktaki bir mağduriyet olarak biliniyor. Bundan dolayı işe girişler kabul edilmiyor ama kadın doğum borçlanmasında bu işe giriş kabul ediliyor.
Burada da kadınlarımızın buna dikkat etmesi gerekiyor. Eğer 4a girişleri staj başlangıç ise ve devamında çocuk doğurdularsa burada da hak sahibi oluyorlar bu mağduriyet onlara yansımıyor.
Öte yandan Hürriyet'ten Noyan Doğan emeklilik ile ilgili sorulara cevap verdi:
Soru: Mayıs 2002’de sigorta başlangıcım ve yaklaşık 1350 gün sigortam var. Yeni çıkacak olan ev hanımları için emeklilikten yararlanmak istiyorum. 1350 gün prim üzerine devam edebilir miyim? Özlem P.
Cevap: Ev hanımlarına emeklilik hakkı tanınmasına yönelik çalışma halen devam ediyor. Henüz bu konuda kesinleşmiş bir durum yok. Aktif bir sigortası ve sosyal güvencesi olmayan ev hanımları için sigorta sistemi devreye alınacak ve emekli olmaları sağlanacak. Bunun için öncelikle Aile ve Gençlik Bankası kurulacak. Bu kapsamda ev hanımlarının emekliliği devreye alınacak. Sigorta primlerinin üçte birini devlet karşılayacak, ev hanımları daha az prim ödeyecek. Düzenleme henüz netleşmediği için geçmişte prim ödemiş olanların bu haktan yararlanıp yararlanamayacağı da belli değil. Yeni düzenlemeyi beklemeniz gerekiyor. Ancak mevcut durumda da isteğe bağlı sigorta yaptırıp, prim ödeyip, gerekli şartları sağlamanız halinde emekli olabilirsiniz.
Soru: 1995 yılında şirket kurdum, Bağ-Kur’a kaydım oluşturulmadı. 2002 yılında SGK’lı olarak çalışmaya başladım. Bağ-Kur’da geriye dönük prim işlemi yapabilir miyim? Oktay Ö.
Soru: 1995 yılında şirket kurdum, Bağ-Kur’a kaydım oluşturulmadı. 2002 yılında SGK’lı olarak çalışmaya başladım. Bağ-Kur’da geriye dönük prim işlemi yapabilir miyim? Oktay Ö.
Soru: 1995 yılında şirket kurdum, Bağ-Kur’a kaydım oluşturulmadı. 2002 yılında SGK’lı olarak çalışmaya başladım. Bağ-Kur’da geriye dönük prim işlemi yapabilir miyim? Oktay Ö.
Cevap: Prim gününüzün dolmasına rağmen çalışmaya devam ederseniz maaşınıza olumlu yansır. Emekli olmayıp, prim yatırmaya devam ettiğiniz müddetçe aylı bağlama oranı her yıl 2 puan artar, emekli aylığınız da yükselir.
Soru: EYT başvurumu e-Devlet üzerinden yaptım. Emekliliğin 3-4 ay sürer dediler. Benim ne zaman emekliliğimin onaylanacağı meçhul. Çalışan EYT’lilere 5000TL ikramiyesinden ve başka çıkacak ikramiyelerden emekliliğim onaylanmasa da yararlanabiliyor muyum? Reşat T.
Cevap: Düne kadar çalışmayan emeklilere 5000 liralık ikramiye ödenecekti ve çalışmayan emekliler bu ikramiyelerini aldılar. Sonradan yapılan düzenleme ile gelir, aylık almaktayken çalışan veya faaliyette bulunanlar ile yaşlılık aylığı almaktayken bu aylıkları kesilmeksizin işyerlerinde çalışan emekliler de yararlanabilecek. Yani, çalışan emeklilere de 5000 liralık ikramiye bir seferliğine ödenecek. Ancak henüz emekliliği gelmemiş olanlar bu ikramiyeden yararlanamayacak. Emekli olmanız halinde bundan sonraki bayram ikramiyelerini alacaksınız.
Soru: 1997-1999 arası 18 ay askerlik yapıp, 2000 yılında 4/A SSK’lı çalışıp, 2001 yılından bu yana halen devlet memuru olan bir kişinin 18 ay askerlik borçlanması yapması halinde sigorta başlangıç tarihi geriye gelir mi? Serhat A.
Cevap: SGK, memurların hizmet borçlanmasının sigorta başlangıç tarihini öne çekmesi konusunda yeni bir düzenleme yaptı. Buna göre, Ekim 2008 tarihinden sonra ilk defa memur statüsünde sigortalı olunmasına karşın, bu tarihten önce SSK, Bağ-Kur ve özel sandık kapsamında sigortalılığı olanların, sigortalılık başlangıç tarihinden önceki sürelerine yönelik yapacakları askerlik borçlanmaları geçerli sayılacak. Borçlandıkları süreler emeklilik hesabında dikkate alınacak ve sigorta başlangıç tarihleri borçlandıkları süre kadar öne çekilecek. Düzenleme 2008 tarihinden sonra memur olanları ilgilendirdiğinden bu imkandan yararlanamazsınız ve askerlik borçlanmanız sigorta başlangıç tarihine öne çekmez.
Soru: 1995 yılında staj yaptım. 2002 yılından beri çalışıyorum. Staj süresini emeklilikten saydırabilir miyim? Stajın prim gün sayısına etkisi olur mu? Staj sürelerinin emeklilikten sayılacağına yönelik yasal düzenleme yapılacağından bahsediliyor. Söylenenler doğru mu? Melek T.
Cevap: Staj sigorta başlangıcı sayılmıyor, çünkü staj döneminde emeklilik için prim yatmıyor. Ancak staj süresinde yatan primler prim gün sayısını etkiliyor. Dolayısıyla ilk işe girdiğiniz tarih olan 2002’den itibaren emeklilik hesabınızı yapacaksınız. Ancak stajda yatan primleriniz, prim gün sayınızı yukarı çeker. Stajın sürelerinin emeklilikte hesap edilmesine yönelik herhangi bir düzenleme günde değil.