EYT ile ilgili son dakika açıklaması geldi! Borçlanma, prim ve erken emeklilik detayı

Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) için beklenen haber geldi. EYT düzenlemesinin yasalaşmasıyla birlikte 1.7 milyon işçi, 89 bin esnaf ve 496 bin memur olmak üzere toplam 2.2 milyon kişi hemen emeklilik hakkı kazanacak. Meclis Plan Bütçe Komisyonu'nca yapılan sunuma göre, 3.5 milyon işçi, 619 bin bağımsız çalışan, 669 bin devlet memuru olmak üzere, emeklilik için yaşı bekleyen ve ilerleyen yıllarda bekleyecek olan kişi sayısı ise toplam 4.8 milyon kişi olarak hesaplandı. Meclis'e sunulan EYT yasa teklifi yarın Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşülecek ve gelecek hafta Genel Kurul'da yasalaşacak.SSK'lı olanlar sigorta başlangıç tarihine göre 5000 ile 5975 gün arasında değişen prim gününü tamamlayarak emekli olabilecek.Kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresi aranacak. Bağ-Kur, Emekli Sandığı kapsamında emekli olacak kadınlar 7200, erkekler 9000 prim gününü doldurduğunda emekli dilekçesi verebilecek. Diğer yandan EYT konusunda katıldığı canlı yayında kritik açıklamalarda bulunan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan EYT'de ilk maaş tarihini açıkladı.EYT konusunda çok kapsamlı bir çalışma yürütüldüğünün altını çizen Başkan Erdoğan, Teklif Meclis'e sunuldu. Yarın Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşülecek. AK Parti olarak teklifi yasalaştırarak vatandaşlarımıza haklarını vermek istiyoruz dedi. EYT kapsamında emekliliğe hak kazanan vatandaşların ilk aylıklarını şubat ya da mart gibi bağlanabileceğini belirten Erdoğan, Bu işi inşallah bir an önce bitireceğiz ifadelerini kullandı. Diğer yandan Yasa teklifine göre yaş şartı kalkmasına karşın 9 Eylül 1999'da yürürlüğe giren 4447 sayılı Yasa ile getirilen kademeli prim günü aynen bırakıldı.Meclis sürecinde ilgili maddede bir değişikliğe gidilmezse, SSK'lıların emeklilik tarihi sigortalı çalışmaya başlama tarihine göre değişecek. Örneğin, 24 Kasım 1989 ile 23 Mayıs 1991 arasında işe başlayan erkek çalışanın 25 yılla birlikte 5450 prim gününü tamamlaması gerekiyor.Bir diğer örnekte 24 Mayıs 1995 ile 23 Mayıs 1996 arasında işe başlayan kadın çalışanın da 20 yılını dolduran kadın çalışanın da 5825 prim gününü doldurması gerekiyor. Bu süreyi tamamlayamayanlar prim gününü doldurarak emekli olabilecek. Diğer yandan 24 Mayıs 1999 ile 8 Eylül 1999 arasında işe başlayanlardan ise 5975 primi gününü tamamlamaları istenecek.Yasa teklifinde değişikliğe gidilmezse emekliliği bekleyenlerin önemli bölümü prim günlerini 5975'e tamamlamak durumunda kalacak. İlave borçlanma hakkı olanlar bunu kullanabilecek. Askerlik, doğum borçlanması ile gününü tamamlayamayan SSK'lılar çalışmaya devam edecek ya da 1260 günü aşmamak şartıyla isteğe bağlı sigorta primi yatıracak. Kısmi emeklilikte mevcut yasa hükümleri sürecek. Prim günü 3600'ün üzerinde olan SSK'lı kadınlar 58, erkekler de 60 yaşında emekli olabilecek. Bağ- Kur'lu erkekler 5400 prim günü olmak koşuluyla kadınlar 56, erkekler de 58 yaşında emekliliğe hak kazanacak. Öte yandan Hürriyet'ten Noyan Doğan EYT ile ilgili bilinmeyen detayları köşesinde yazdı:EYT düzenlemesi kapsamında, çalışma yılını ve gerekli prim gün sayısını tamamlayanlar, yaş şartı aranmadan emekli olacak. Düzenlemeden toplamda 6 milyon kişinin yararlanması, ilk etapta da 2 milyon kişinin emekli olması bekleniyor. Bunlardan bazıları da 4/B statüsünde olanlar, yani kendi adına çalışanlar, Bağ-Kurlular. Bağ-Kur’luların, EYT düzenlemesinden yararlanabilmesi için kadın çalışanların 7200, erkek çalışanların da 9000 prim günü doldurmuş olmaları gerekiyor. Bu şartları yerine getiren Bağ-Kur’lular, düzenleme yasalaştığında, emekli olabilecek. Ancak ciddi sayıda Bağ-Kur’lu da EYT düzenlemesinden yararlanamıyor. İşte, bu kişilerin imdadına da Meclis’te görüşmeleri süren borç yapılandırma tasarısı yetişiyor. Her iki düzenleme yasalaştığında, borçlu Bağ-Kur’lular da EYT’den yararlanıp, emekli olabilecek. Nasıl mı? Anlatayım. Geçtiğimiz yıllarda borç yapılandırması adı altında birçok kanun çıktı ve her seferinde de Bağ-Kur’lulara sosyal güvenlik prim borçlarını yapılandırma imkanı tanındı. Son olarak da 2021 yılında çıkartılan yapılandırma kanunu ile 2021’in Nisan ayı da dahil olmak üzere bu tarihten önceki prim borçları için yapılandırma fırsatı getirildi. Bu kapsamda da daha önceki kanunlar nedeniyle hizmet süreleri durdurulan Bağ-Kur’lulara, 4 ay süre tanındı, süre içinde yapılandırmadan yararlanıp, borçlarını ödemeleri halinde, sigortalılıkları durdurulmamış sayıldı ve bu süreler sigortalılık süresine dahil edildi. Bu kapsamda da daha önceki kanunlar nedeniyle hizmet süreleri durdurulan Bağ-Kur’lulara, 4 ay süre tanındı, süre içinde yapılandırmadan yararlanıp, borçlarını ödemeleri halinde, sigortalılıkları durdurulmamış sayıldı ve bu süreler sigortalılık süresine dahil edildi. Tabii o tarihte EYT gündemde olmadığı ve pandemi dönemi olduğu için Bağ-Kurlular yapılandırmadan yararlanamadı, prim borçlarını ödeyemedi ve sonuçta sigortalılıkları durduruldu. EYT düzenlemesi gündeme gelince de bu kişiler prim borçlarını ödemenin, EYT’den yararlanıp, emekli olabilmenin yollarını aramaya başladı. Meclis gündemine gelen borç yapılandırma kanun tasarısı Bağ-Kurlulara bu imkanı sunuyor. Daha açık bir anlatımla; prim borcu olan Bağ-Kurlular, önümüzdeki günlerde yasalaşacak olan kanun tasarısından yararlanarak, borçlarını ödeyip, EYT kapsamında emekli olabilecek. Nasıl yararlanacaklarını da madde madde anlatayım. * 2021 yılı öncesi prim borçlarını ödemeyen ve bundan dolayı da sigortalılık süreleri durdurulan Bağ-Kurlular yapılandırmadan yararlanıp, prim borçlarını ödediklerinde, durdurulan sigortalılık süreleri yeniden geçerli olacak ve bu süreler emeklilikte sayılacak. * Yapılandırma kanun tasarısı yasalaştıktan sonra Bağ-Kurluların yapılandırmadan yararlanmak için 30 Nisan tarihine kadar başvurması gerekiyor.* EYT’den yararlanıp, emekli aylığı bağlanabilmesi için Bağ-Kurluların SGK’ya prim borcunun bulunmaması da gerekiyor. * Bağ-Kurlular, eğer varsa, 2022 Aralık öncesi prim borçlarını da yapılandırabilecek.* EYT’den yararlanılması için Bağ-Kurluların prim borçlarını peşin ödemeleri gerekiyor. * Prim borcu peşin ödendiğinde borcun gecikme cezası ve gecikme zammı yerine Yİ-ÜFE üzerinden hesaplanan tutarın yüzde 90’ı silinecek ki, bu durum ödeme tutarını ciddi anlamda düşürüyor. Askerlik ve doğum borçlanması ile mukayese edildiğinde ödenecek tutar çok cazip Örnekle anlatayım. Borcunuzu yapılandırdınız ve borcunuzun aslı 30 bin lira; Yİ-ÜFE üzerinden hesaplanan gecikme cezası ve zammı da 17.900 lira (2022 Yİ-ÜFE hesabı üzerinden yapılmıştır) tutuyor. Toplam borcunuz 47.900 lira olacakken; 17.900 liranın yüzde 90’ını, yani 16.110 lirası siliniyor, ödeyeceğiniz borç tutarı 31.790 lira ediyor. Milyonlarca kişinin beklediği emeklilikte yaşa takılanlara (EYT) ilişkin yasa teklifi önceki gün Meclis Başkanlığı’na sunulmuştu. Teklifin gelecek hafta Genel Kurul’da görüşülerek yasalaşması bekleniyor. 4 maddeden oluşan teklife göre; 9 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlarda emeklilik için yaş şartı aranmazken, işe başlangıç tarihlerine göre primde kademe aranacak. SSK’lı EYT’liler, sigorta başlangıç tarihine göre 5000 ile 5975 gün arasında değişen prim gününü ve kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresini doldurmuşlarsa hemen emekli olabilecekler. Emekli Sandığı ve Bağkur’lu EYT’liler ise kadınlarda 7200, erkeklerde 9000 prim gününü doldurduklarında yasa çıktığı andan itibaren emeklilik dilekçesi verebilecek. Bu yıl EYT’den 2.2 5 milyon kişinin emekli olması bekleniyor. EYT’den emekli olma hayali kuranlar 5000 prim gün sayısına göre hesap yapmışlardı. Prim eksiği olanlar da ocak ayından önce hem doğum hem de askerlik borçlanması yaparak günlerini 5000 güne tamamlamıştı. Üstelik ocak ayından önce yapılan askerlik ve doğum borçlanmalarının maliyeti şu ankinden yüzde 55 oranında daha düşüktü. 31 Aralık’a kadar 1 günlük en düşük borçlanma tutarı günlük brüt asgari ücretin yüzde 32’si yani 69 lira olarak uygulanmıştı. Yüzde 55 artan yeni asgari ücretle 1 günlük borçlanmanın maliyeti 106.75 liraya çıktı. 1 Ocak’tan önce 18 ay askerlik yapıp primini 5000 güne tamamlamak için askerliğinin örneğin 8 ayını borçlananlar 240x69 lira yani 16 bin 560 lira ödemişti. Şimdi bu kişi 8 ay daha borçlanma ihtiyacı varsa 25 bin 620 lira daha ödeyecek. Bu, aralık ayına göre 9 bin liranın üzerinde ek maliyet anlamına geliyor. Kademeli prime takılanlar borçlanmayla primlerini tamamlayabildikleri gibi bazı durumlarda sigorta başlangıcını geri çekeceğinden daha az prime ihtiyaç duyabilir. Askerlik borçlanması bu noktada çok kritik. Eğer askerlik, sigortalı çalışmaya başlamadan önce yapılmışsa, sigorta başlangıcı askerde geçen süre kadar geri gelir. Bir başka deyişle örneğin; 8 Eylül 1999’dan sonra sigortalı olan ancak bu tarihten önce askere giden bir kişi, borçlanma yoluyla sigorta başlangıcını geri çektirerek EYT kapsamına girebilir. EYT kapsamında olanlar da borçlanma yaparak sigorta başlangıcını 540 gün önceye kadar çekebilir. Bu durumda olanlar örneğin; 24 Mayıs 1991 ile 23 Kasım 1992 tarihleri arasında işe girdiyse 540 günlük borçlanmayla sigorta başlangıçlarını bir önceki kademeye çekerek daha az prim ödeyip sigortalılık süresini daha hızlı tamamlayabilir. Doğum borçlanması normal şartlarda sigorta başlangıcını geri çekmiyor. Ancak staj sigortası olup da bu sigorta sonrası doğum yapan annelerin sigorta başlangıç tarihleri, borçlanma süresi kadar geriye gidiyor. Bu şekilde borçlanılan süre, sigorta başlangıcını 8 Eylül 1999 tarihinin önüne çekiyorsa EYT’den emeklilik yolu açılacak. Yine stajdan sonra veya sigortalı bir işe girdikten sonra doğum yapan anneler, doğumdan sonra 2 yıl çalışmadılarsa borçlanma yapabiliyor. 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı var. Ocaktan önce 1 çocuk borçlanmasıyla primi 5000 güne tamamlayan 2 çocuklu bir anne, şayet 25 Mayıs 1993 ila 25 Mayıs 1994 tarihleri arasında veya sonrasında işe girmişse kademeli prim nedeniyle bugün itibarıyla en az 675 güne daha ihtiyaç duyacak. 1 çocuk için en fazla 720 gün borçlanma hakkı olduğundan bu kişi 720 günün 675 gününü daha borçlanacak. Bu borçlanma için de 675X106.75 lira yani 72 bin 56 lira ödenecek. Yılbaşından önce aynı borçlanma süresi için 46 bin 575 lira ödenecekti. Yani maliyet yaklaşık 26 bin lira artmış oldu. Bir başka ifadeyle EYT’de 5000 gün hesabı yapanlar hem ek prime hem de ek maliyetlere takılmış oldu. Bağkur’lunun ise varsa dondurulan günlerini ihya (canlandırma) hakkı var. Bu hak ocaktan önce günlük 74.42 lira ödeme ile gerçekleşiyordu. Ancak 1 Ocak 2023 itibarıyla günlük ödenecek tutar 115.10 liraya çıktı. İhtiyaç kadar prim bu kapsamda ödenebilir. Ancak dondurulan primleri canlandırırken Meclis’teki yapılandırma daha avantajlı olabilir. Çünkü daha önceki yapılandırmalarda borçlu olunan yılın primi esas alınmıştı. Bu da daha düşük ödeme anlamına geliyordu. Yasayı görmekte fayda var. Borçlanmaya rağmen prim süreleri dolmayan veya iş bulamadığı için çalışmayan 100 binlerce kişi var. Sosyal güvenlik sistemi bu durumdaki kişilerin işini kolaylaştıracak imkanlar sağlıyor. Bunlardan biri de hiçbir yerde çalışmayanlar için önemli bir fırsat olan ‘isteğe bağlı sigorta’. Peki, kimler isteğe bağlı sigortalı olabilir? Türkiye’de ikamet edenler ile ikamet etmekteyken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde yaşayan Türk vatandaşlarından; zorunlu sigortalı (SSK’lı) olmayı gerektirmeyecek şekilde çalışmayan, sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içinde 30 günden az olarak çalışan ya da tam gün çalışmayanlar, malullük ve yaşlılık aylığı almayanlar ile 18 yaşını dolduranlar faydalanabiliyor. İsteğe bağlı sigortalılar 1 Ekim 2008 sonrası 4B (Bağkur) kapsamında değerlendiriliyor. Bağkur kapsamında SSK’lılara göre daha uzun süre prim ödeyerek emekliliğe hak kazanılıyor. Sigortalar arası geçişte ise son ödenen prim önemli oluyor. Bir başka deyişle son 1260 günde isteğe bağlı sigorta primi ödenirse bu kez emeklilik Bağkur şartlarına göre belirlenir. Bu durumda kadın için 7200, erkek için 9000 gün şartı işler. Oysa yasa teklifinde SSK’lıdan en fazla 5975 gün isteniyor. Bu nedenle SSK’dan emekli olmak istenler, İsteğe bağlı olarak 1259 günden fazla prim ödememeliler. Bu sigorta hakkından yararlanabilmek için bağlı bulunulan sosyal güvenlik il-ilçe müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine gidilerek ya da e-Devlet kapısı üzerinden başvuru yapılıyor. Bu yıl için en düşük aylık prim 3 bin 202 lira. Tarım ve orman işlerinde süreksiz çalışanlar (Ek mad. 5 kapsamında) ve esnaf muaflığından yararlanan kadınların ödeyeceği prim tutarı da yine aylık 3 bin 202 lira. Ev hizmetlerinde 10 günden az çalışanlar da emeklilik primini kendileri yatırabiliyor. Bunlar da aylık 3 bin 202 lira prim ödüyorlar. - Aralık ayına kadar EYT düzenlemesi için 2023 bütçesine yönelik çok sıkı tedbirler aldık.- Bana “Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanı olarak bu ödemeyi yapacaksın” dediklerinde hazır olmam gerekiyordu. 31 Aralık’ta biz EYT’nin bu yılki yükünü kasaya koyduk. - Emekli ve memurlara 1 puanlık iyileştirmenin maliyeti 19 milyar lira, 15 puana yakın bir maliyet eklendi; 270 milyar lira. EYT düzenlemesi için 2023 bütçesine yönelik çok sıkı tedbirler aldık. EYT’nin bütçeye maliyetini de bu yıl için 255 milyar lira olarak hesapladık, kasada hazır duruyor. Buna KGF kefaletleri dahil değil. CEVAP: 30 Ocak Pazartesi günü TBMM’ye sunulan EYT yasa tasarısına göre sizin gibi EYT kapsamında olanlardan yaş aranmayacak. Ancak sigortalılık süresi ve kademeli geçişteki prim aranacak. Emekli olmak için; 25 yıl sigortalılık süresi, 5900 gün prim ödeme ve 57 yaş şartlarına tabisiniz. Yaş aranmayacak olup 25 yıllık sigortalılık sürenizi de doldurmuş olduğunuzdan, 526 gün daha prim ödeyerek priminizi 5900 güne tamamlayacağınız tarihte, EYT kapsamında emekli olabilirsiniz. Cevap: Sigorta başlangıç tarihinden sonraki doğumlar borçlanılabildiğinden, doğum borçlanması sigorta başlangıç tarihini geri çekmez. Bu kuralın tek istisnasını, çırak veya staj sigortasında sonra, normal sigorta başlangıç tarihinden önce yapılan doğumların borçlanılması oluşturuyor. Şayet doğum tarihinizden önce çırak veya staj sigortanız varsa, doğumunuzu borçlanabilirsiniz.490 gün doğum borçlanması yapmanız halinde, sigorta başlangıç tarihiniz 490 gün gün geri gelerek 5 Eylül 1999 olur ve EYT kapsamına girersiniz. EYT’lilerden yaş aranmayacağından, süre ve prim şartını da borçlanmayla sağlamış olacağınızdan, EYT yasası yürürlüğe girdiğinde emekli olabilirsiniz. Şayet doğum tarihinizden önce çırak veya staj sigortanız yoksa maalesef doğum borçlanmasıyla sigorta başlangıç tarihinizi geri çekemezsiniz. SORU: 8 Temmuz 1976 doğumluyum. 1995-1997 yılları arası SSK’ya 723 gün prim ödemem var. Daha sonra çalışmadım. 1999, 2002, 2013 doğumlu 3 çocuğum var. Borçlanma tebligatı elime geldi. 2009-2011 yıllarında adıma dükkan açtık, kapandı. Hiçbir şeyi ödenmedi. Eğer ki ihya edersem, toplam 3630 gün primle kısmi emekli olabilir miyim? 1999 yılı öncesi şartlardan 50 yaş olursa tabii. Hatice ŞENGEL CEVAP: İlk defa 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlar EYT kapsamındalar. Bağkur başlangıç tarihiniz bu tarihten sonra olduğu için EYT kapsamında değilsiniz. Vergi kaydına dayanarak da EYT kapsamına girilemiyor. Yeni bir yasa çıkartılarak hak verilmediği sürece Bağkur sigortanızı 1998’den başlatarak EYT kapsamına giremezsiniz. Ancak sizin gibi süresi içinde Bağkur kaydını yaptırmayıp, vergi, sicil, oda kaydına dayanarak geçmişten Bağkur kaydına izin verilmesini isteyen çok sayıda sigortalı var. Belki siyasi otorite geçmişten Bağkur kaydına izin veren bir yasa çıkartabilir. Şayet böyle bir yasa çıkartılırsa, Bağkur’unuzu vergi mükellefiyet tarihiniz olan 1998’den başlatarak, EYT kapsamına girebilirsiniz. CEVAP: 1998’de işveren işe giriş bildirgenizi kuruma göndermiş çalışma süresi bildirmemişse (sorudan böyle olduğu anlaşılıyor), girişiniz emeklilik açısından sigorta başlangıcı sayılmaz. 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigorta başlangıcınız olsa bile, adınıza prim yatırılmamış olduğundan, EYT kapsamında değilsiniz.Emekli Sandığı’ndan emekli olmak için 25 tam yıl fiili hizmet süresi ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. Yıpranma sürenizin toplamda 3 yılı geçmemek üzere yarısı emeklilik yaşınızdan düşülür. Ancak Emekli Sandığı’ndan emekli olmak için, ya memuriyete dönerek toplam hizmet sürenizi (priminizi) 9000 güne tamamlayacak, ya da şu anda SSK hizmet süreniz (1224 gün) halen 1259 günü geçmemiş olduğundan, bundan sonra SSK’ya hiç prim ödemeyip, 61 yaşınızı dolduracağınız tarihi bekleyip, Emekli Sandığı’ndan emekli olacaksınız.Bir başka seçenek de SSK’dan emekli olmanızdır. Memuriyetten ayrıldıktan sonra başladığınız sigortalı çalışmanızla 36 gün daha prim ödeyerek 1224 gün olan priminizi 1260 güne tamamlamanız halinde, SSK şartlarıyla emekli olma hakkı elde edersiniz. SSK’da emekli olmak için; 7000 gün prim ödeme ve 60 yaş şartlarına tabi olursunuz. Ve priminizi 1260 güne tamamladıktan sonra prim ödemeseniz de, 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte SSK’dan emekli olabilirsiniz. SORU: Sigorta başlangıç tarihim 1995’tir. Ancak prim günlerim yetersiz. Acaba borçlanma yoluyla emekli olabilir miyim? Ziya ÇETİN CEVAP: Sigortanızı yapmayan işyerinden ayrıldığınız tarihten itibaren 5 yıl içinde dava açma hakkınız vardı. 5 yıl içinde dava açmadığınızdan hakkınız zamanaşımına uğramış. Durumu ALO 170’e bildirerek EYT kapsamına girme gibi bir durumunuz olamaz. Sigorta başlangıç tarihinizi bildirmemişsiniz.Sorunuzdan 15 Eylül 1999’dan sonra sigortalı olduğunuz anlaşılıyor. 1000 gün daha prim ödeyerek priminizi 7000 güne tamamlamanız şartıyla 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Ayrıca 4500 günden fazla priminiz olduğundan bundan sonra prim ödemeseniz de, yine aynı tarihte yani 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz (25 yıl sigortalılık süresi, 4500 gün prim ödeme ve 60 yaş şartlarına tabi olarak). CEVAP: Emekli olmak için; 25 yıl sigortalılık süresi, 5375 gün prim ödeme ve 50 yaş şartlarına tabisiniz. 68 gün daha prim ödeyerek priminizi 5375 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz.