Doğum izni uzatılacak mı? Yüz binlerce çalışan bekliyordu, harekete geçildi: Çalışan anneye yeni teşvik geliyor

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan geçtiğimiz hafta kabine toplantısı sonrası yaptığı açıklamada, Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2023 yılı doğum istatistiklerinin endişe verici olduğunu söylemişti. Kadın başına doğan çocuk sayısının, nüfusun kendini yenileme eşiği olan 2.1 seviyesinin altında (1.51) olduğunu vurgulayan Erdoğan, “Açık söylüyorum, bu Türkiye açısından varoluşsal bir tehdittir, bir felakettir. Mevcut durum tolere edilebilir olmaktan çıkmıştır” demişti. Nüfusun erimesi konusu, AK Parti'nin Merkez Karar ve Yönetim Kurulu (MKYK) toplantısında da tartışıldı, çözüm önerileri sunuldu. Çalışan kadınların çocuk yapma konusundaki endişe ve talepleri toplantıda değerlendirildi. Kadınların hem kariyer hem de çocuk yapmaları için hükümetin gerekli destekleri verip adım atması kararlaştırıldı. Erdoğan’ın açıklamasından sonra AK Parti Merkez Karar ve Yönetim Kurulu’nda nüfus artışını teşvik için doğum izinlerinin 112 günden 1 yıla (52 hafta) çıkartılması önerisi gündeme geldi. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in de öneriye sıcak baktığı belirtildi. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kadın işçiye 16 hafta olan doğum izni sırasında brüt ücretin 3’te 2’si oranında geçici iş göremezlik ödeneği (doğum parası) veriyor. Süre uzarsa bunu SGK ödeyecek. Kadın çalışanların çocuk planlarını ertelediklerinin ya da çocuk yapmaktan vazgeçtiklerinin altını çizen bir MKYK üyesi, özellikle doğum sonrası izinlerle ilgili kadınların taleplerini dile getirdi. MKYK üyesi konu ile ilgili şunları söyledi: 4 aylık doğum izni çok az, kadınların çocukları 5-6 yaşına gelene kadar yarı çalışma / evden çalışma ile desteklenmeleri ve bu duruma kaynak ayrılması gerekiyor. 1 yıllık izin seçeneği ile 2-3 yıllık uzaktan çalışma imkânı gündeme getirilmeli ve adım atılmalı. Talepler üzerine söz alan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, atılacak her adımı yüzde 100 desteklediklerini ifade etti. Maliye olarak üzerimize düşeni yapmaya hazırız diyen Bakan Şimşek, Özel sektör de sürece dâhil edilmeli. Kaynak aktarımı konusunda bir problem olmaz. Özel sektörü destekleriz ifadesini kullandı. TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu, önceki gün AK Parti Sakarya Milletvekili Çiğdem Erdoğan başkanlığında toplandı. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. İsmet Koç, Doğum hızı çok ciddi şekilde düştü. Eğilim devam ederse 2040-2050'de nüfusumuzun 94 milyona ulaşıp orada duran yapıya kavuşacağını öngörüyoruz. 3 çocuklu aileler yaygındı ama artık 2 çocuklu aileler bile azalmaya başladı dedi. - Doğum izni süresi artırılacak.- Yarı zamanlı çalışmaya imkân sağlanacak.- Evden çalışma modeli uygulanacak.- Anneler esnek çalışmadan yararlanacak.- Özel sektöre destek sağlanacak.- Annelerin kıdem boşlukları tamamlanacak. Öte yandan Sosyal güvenlik sistemi, çalışan annelerin yükünü hafifletmek için önemli imkanlar sağlıyor. Bu kapsamda yapılan özellikle 3 farklı ödeme ailenin bütçesini de rahatlatıyor: 1-Doğum parası, 2-Çocuk parası, 3-Süt parası.Sigortalı kadın çalışanların doğum sürecinde toplam 16 haftalık (16x7=112 gün) izin hakkı var. Çoğul gebelikte (ikiz) bu süreye 2 hafta daha ekleniyor. Hamilelik süresince periyodik kontrollerde izin alınabiliyor.Anne, doğum izninde geçen süreler için de devletten para alıyor. Buna doğum izni (rapor) parası deniyor. Devletin karşıladığı bu paranın hesabında ise normal doğumlarda 112 günlük süre dikkate alınıyor. Doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi yatırılmış olmalı.Doğum izni başlamadan önce işten ayrılanlar bu ödeneği alamıyor. Kadının işyerindeki sigortalılık halinin devam etmesi gerekiyor.Rapor süresince yani 112 gün içinde işyerinde çalışmıyor olmak gerekiyor.Kadın çalışan, doktordan alacağı raporu işyerine teslim etmekle mükellef. Diğer işlemler işyeri tarafından yapılıyor. Bu yıl için emzirme ödeneği 857 liraya çıkarken iki yıl boyunca 20 bin 568 liraya ulaşacak. Devlet çalışan anneye kreş desteği de veriyor. Asgari ücretle çalışan anneler devletin sunduğu destekten yararlanıyor. Kadın çalışanlara yapılacak kreş yardımı, gelir vergisinden istisna tutulurken, bu rakam asgari ücretin yüzde 50'sine çıkarıldı. İkinci ödeme çocuk parası. 15 Mayıs 2015’ten sonra doğum yapan tüm annelere çocuk parası verilmeye başlanmıştı. Yeni doğan çocuk yardımı için TC kimlik numarasıyla ‘aile.gov.tr’den başvuru imkanı var. Ayrıca Aile Bakanlığı il müdürlüklerine, ilçede ise kaymakamlıklara da başvuru yapılabiliyor. Bu kapsamda;ilk çocuk için 300 liraikinci çocuk için 400 liraüçüncü çocuk için 600 lira ödeniyor. Konuyla ilgili merak edilenleri CNN Türk canlı yayınında değerlendiren Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Üyesi Tarkan Zengin şu ifadeleri kullandı: “Çalışan kadınların doğumdan önce 8 hafta, doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplamda 16 haftalık yani 4 aylık bir doğum izni var. Doğum izni sonrasında süt izinleri var. Çocuklar 1 yaşına gelene kadar günlük belli saatlerde süt izinleri var. Aynı zamanda çocuk 1’inci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 4 ay, üçüncü doğumda 6 ay olmak üzere doğum izni bittikten sonra kadınların yarı zamanlı çalışıp tam ücret alma imkanı söz konusu. Özel sektör çalışanları bakımından çocuk ilkokul çağına başlayana kadar yarı zamanlı çalışma imkanı veriliyor. Burada yarı zamanlı çalışmada ücretlerin ve sosyal hakların yarım olduğunu ifade edelim. Memurlar açısından bu hak verildi ancak yönetmelik çıkmadığı için çocuk ilköğretime başlayana kadar kadınların bu izni kullanması için usul ve esasların çıkması bekleniyor. Kadınlar neden iş hayatına girmekte zorlanıyor? Burada ilk madde olarak karşımıza çocuk bakımı, yaşlı bakımı, kadınların ev sorunluluğu geliyor. AK Parti MKYK’da konuşulan doğurganlık hızının düşmesidir. Ortalama yaşam süresinin artması nedeniyle gerçekten Türkiye büyük bir tehditle karşı karşıya. Türkiye’nin doğum hızı bu seviyelerde düşmeye devam ederse Türkiye’yi bekleyen Batı’da olduğu gibi yaşlı bir nüfustur. Asıl tehdit özel sektörde. Özel sektör iş görüşmelerinde yasal düzenlemeler nedeniyle artık kadınlara işe alırken çocuk doğuracak mısın, doğurmayacak mısın sorusunu sormuyorlar. Doğum izinlerinin yüksek olması nedeniyle özel sektör işverenleri bunu maliyet unsuru olarak görüyor. Hükümet kadın çalışmalarını teşvik ederek, kadına yönelik pozitif ayrımcılık uygulamaları ile bu sorunu ortadan kaldırmaya çalışıyor.