Asgari ücrete yüksek zam 3 bin 766 lira! AGİ de ödenmeyecek, işte yeni hesap…
Çalışan çalışmayan milyonlarca kişinin gözü asgari ücret zammında. Oranlar havada uçuyor. En önemli unsur ise asgari ücretten vergilerin kaldırılması. Ortalama zam rakamları konuşuluyor. Gelir vergisi ortadan kalktığında çalışanlara Asgari Geçim İndirimi de ödenmeyecek…İşte yeni asgari ücret hesabı… Gazetevatan yazarı İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı Mert Nayır yazdı...
83 Milyon nüfuslu bir ülke düşünün, toplam kayıtlı çalışan sayısı TUİK verilerine göre 27 milyonu aşmış durumda. Kamu kurumlarını liste dışı tuttuğumuzda 13 milyonun üzerinde özel sektör çalışanı bulunuyor. 2020 yılında yayınlanan SGK verilerine göre 6.5 milyon asgari ücretli çalışanımız var. Yapılan anket çalışmalarına göre her 10 kişiden 4’ü ülkemizde asgari ücret ile çalışıyor veya bu şekilde gösteriliyor.
Peki asgari ücretliler için yeni yılda düşünülen rakam ne olacak? Son günlerde devletin vergi alacağından vazgeçeceği konuşuluyor, bu mümkün mü? Böyle bir şey olursa asgari ücretlinin eline ne kadar geçecek?
GELİR VERGİSİNİN TANIMINI YAPIYORUZ!
Yaşamış olduğumuz ülkede devlet yasal kazancı olan herkesten gelir vergisi adı altında pay almaktadır. Siz bir işe girdiğinizde, brüt olarak görmüş olduğunuz SGK hizmet dökümünüzdeki rakamdan %15 SGK payını düştükten sonra kalan tutar üzerinden de %15’lik gelir vergisi kesintisi yapılmaktadır. Ayrıca yine brüt ücret üzerinden binde 7,59 oranında damga vergisi kesintisi de yapılmaktadır. Hemen aşağıda örnekle gösterelim.
Tablomuzda belirtilen kalemlerin kesinti nedenlerini basitçe açıklayacak olursak her şey daha net anlaşılmış olacak. SGK işçi payı %14’tür, bu kesinti bir vergi değildir siz emekli olduğunuzda alacağınız emekli maaşınızın ve tedavi masraflarınızın karşılanması amacıyla SGK’ya ayrılan paydır. Yani size dolaylı olarak dönen tutardır. Buna %1’de işsizlik payı eşlik eder, bu kesintide adından da anlaşılacağı üzere işsiz kaldığınızda işsizlik maaşı almanıza olanak sağlayan paydır. Damga vergisi ise tamamen kağıt masrafı için ayrılan paydır. Artık her şey elektronik ortamda dönse de bu damga vergisini şimdilik kaldırma ihtiyacı duymadılar. Evet, bu tutar da asgari ücretliden alınıyor.
Gelelim gelir vergisine, bu vergi yazımızın başında bahsettiğimiz gibi devlete giden kısımdır. Gelir vergisi dilimleri SGK işçi payı ve işsizlik rakamı düştükten sonra yani brüt ücretten %15’lik kesinti yapıldıktan sonra kalan tutarlar her ay toplanır. Buna da gelir vergisi matrahı denir. Bu rakamlar her ay toplanır, 24 bin lirayı aştığında devlete ödeyeceğiniz vergi %15’ten %20’ye çıkmış olur.
ASGARİ ÜCRETE YÜKSEK ZAM
2022 model asgari ücret senaryoları piyasada dolaşmaya başladı. Sendikaların yüksek vaatlerinin yanında hükümet kanadında da ciddi artış olacağı ve işçilerin mutlu olacağı yönünde söylemler mevcut. Hatta sayın Çalışma Bakanı bile “İşçilerimizi enflasyona ezdirmeyecek bir ücret üzerinde çalışıyoruz” dedi. TUİK’in açıkladığı enflasyona göre bir söylemde bulunduysa asgari ücrete yapılacak zammın %25’i geçmeyeceğini hemen söylemek lazım. Ancak reel enflasyona göre bunu açıkladıysa en az %35 veya %40 oranında bir artış beklentisi başlar.
Peki bu oranda bir artış yapılırsa işverenler bunu kaldırabilir mi? Devlet 2022 yılında işverene nasıl bir destek sağlayacak? Asgari ücret destekleri devam edecek mi? Yeni teşvikler gelecek mi? Eğer bu soruların cevabı işveren sendikasının talebi gibi “akılcı” olmaz ise işsizlik rakamının ve kayıtdışı istihdamın artması kaçınılmaz olur. Masada tüm bu sebeplerden duran en etkili formül; hükümet asgari ücrete az zam yapacak geri kalan kısımda ise gelir vergisinden kısmi de olsa vazgeçecek. Böylelikle hem işçiyi hem de işvereni mutlu etme politikası izleyecek.
GELİR VERGİSİZ BİR ASGARİ ÜCRET NASIL OLUR?
2022 yılı için uygulanacak asgari ücrete devlet %25 oranında bir zam yaptı diyelim. Bu zam oranı brüt asgari ücreti 4.471,50 TL’ye çıkaracak. Bu tutar üzerinden tablomuzdaki kesintilere başlayacak olursak %15’lik SGK payı ve işsizliği düştüğümüzde 3.800,77 TL olacak. Damga vergisi kesintisinden sonra ise 3.766,83 TL’lik bir ücret ortaya çıkacak. Gelecek yıl asgari ücretten gelir vergisinin kaldırılması durumunda kişilerin eline geçecek net rakam 3.766,83 TL olacak. Gelir vergisi ortadan kalktığı için bu kişilere ayrıca bir AGİ ödemesi söz konusu olmayacak.
Bu tutarda bir artış söz konusu olduğunda işverenlerin bir sigortalı için ödeyeceği minimum SGK payı 536 liradan 670 liraya yükselmiş olacak. Böyle bir rakamın asgari ücretliler üzerinde etkisi elbette enflasyon karşısında oldukça olumlu olacaktır. Ancak işveren kesimi için yine maliyet artışı olacağından belki asgari ücret desteğinde de artış yoluna gidilebilir.
Tabi bunlar bakanlık nezdinde de çalışılan ve değerlendirilen konulardır, bu tabloya kişisel bakış açım ise gelir vergisinin tamamen kaldırılamayacağı inancımdır. Çünkü devlet bu kadar büyük bir gelirden vazgeçmez, ancak düşürebilir. Gelir vergisi için yapılacak düşüşlerde de kanun düzenlemeleri gerekebilir.
Sayın bakan bu konuda Cumhurbaşkanı kararlarıyla da çözebiliriz dese de vergi kanunlarında değişikliğe gidilmesi gerekecektir. Senaryolar gelecek ay toplanacak asgari ücret tespit komisyonu kararıyla sonlanacak. Bakalım kim kazanacak; İşçi mi? Enflasyon mu? İşveren mi?
