8 maaş ödeniyor! 6 ay şartı var milyonları ilgilendiriyor...
İşçi işveren milyonları ilgilendiriyor. 6 ay şartı var. İşten sebepsiz yere çıkartılan işçiler için geri dönüş imkanı bulunuyor. Eğer karara rağmen işveren geri almaz ise bu kez 8 maaşa kadar tazminat ödemek zorunda. Burada her iki taraf için de 30 günlük süre önemli. Davanın sonuçlanmasının ardından çalışanın 10 gün içinde işverene yazılı olarak başvurması gerekiyor. Bu başvurudan sonra işveren bir ay içinde işçiyi işe başlatmak zorunda. Bunu yapmaz ise mahkemenin belirlediği tazminatı ödüyor.Öte yandan işten çıkarılan bir kişi bir gün bile çalışmış ise bile ihbar tazminatı ödemesi yapılır.
Çalışan milyonlar merak ediyordu belli oldu. Kıdem ve ihbar tazminatı kararı.Sosyal güvenlik mevzuatımızda hem işverenleri hem de çalışanları koruyan düzenlemeler bulunuyor. Çalışanlar açısından baktığımız zaman özellikle iş güvencesi öne çıkıyor. Yine çalışanları koruyan kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, ayrımcılık tazminatı, haklı fesih gibi düzenlemeler de bulunuyor. Bu noktada yasal güvencelerden birisi de işçilerin çıkartıldıklarında işe geri dönme hakları. Yani işten çıkartılan bir çalışan belli şartlarda aynı işe geri de dönebiliyor, ya da bunun yerine tazminat kazanabiliyor. Ancak burada süre çok önemli.
YASAL NEDEN GEREKLİ
4857 sayılı İş Kanunu'nun 18. maddesine göre "Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır." Buna göre işveren sizi çıkartmışsa mutlaka bir yasal sebebi bulunması gerekir. Eğer bu sebep yoksa sizin için işe geri dönmenin yolu açılmış demektir.
KİMLER HAK SAHİBİDİR
İşe geri dönüş davası açabilme ya da bu haktan yararlanabilmenin bazı şartları var. Öncelikle bu şartları yerine getirenler işe geri dönüş hakkından yararlanıyor. Bu şartları şöyle sıralayabiliriz:1)İş sözleşmesi belirsiz süreli iş sözleşmesi olmalıdır. İşçinin çalıştığı yerle hizmet sözleşmesi yapmış olmak kaydıyla yani sigortalı olarak çalışıyor olması gerekir. Belirli süreli iş sözleşmeleri iş güvencesi uygulamasına tabi olmuyor. Ancak belirli iş sözleşmesi yapılmış olsa da ardı ardına devam ediyorsa (örneğin turizm çalışanları gibi) bu kez belirsiz süreli iş sözleşmesi haline geleceğinden bu çalışanlar da geri dönüş güvencesinden yararlanabilecektir.
2) İşçinin çalıştığı işyerinde en az 6 ay çalışmış olması da şarttır. Aynı işyerinde işe başladığı tarihten itibaren 6 takvim ayının geçmiş olması yeterli sayılmıştır. Burada eğer deneme süresi varsa bu süre de 6 aylık süreden sayılacaktır.3) İşyerinde en az 30 işçinin çalışıyor olması da gerekir. İşverenin birden fazla işletmesi var ise işletmelerinde çalışan toplam işçi sayısı baz alınmalıdır. Yani işçinin çalıştığı yerde 2 kişi bile olsa toplam şubelerdeki çalışan sayısı 30 ve daha fazla ise güvence hakkı bulunacaktır. Örneğin bir bankanın bir şubesinde 10 kişi çalışsa bile tüm şubeler düşünüldüğünde 30 rakamı geçilmiş olacaktır.
4) İşten sebepsiz çıkartılmak. İşverenin işten çıkartma işlemini yasal bir sebebe dayandırmaması gerekir. Yani kavga eden, kurallara uymayan bir işçinin çıkartılması haklı gerekçeyle olmaktadır.
İKİ TARAFIN DA 30 GÜN SÜRESİ VAR
Bu şartlar yerine geldiğinde eğer işten çıkartılmışsanız sizin için 30 günlük süre başlamış demektir. Bu 30 gün içinde arabulucuya giderek işe geri dönüş başvurusu yapmanız gerekiyor. Bu 30 günlük süre hak düşürücü bir süre olduğu için çok dikkatli olmak gerekir. Süre kaçırılmışsa fesih kabul edilmiş sayılır ve dava açma hakkınız sona erer. Arabulucuda eğer sonuç alınmaz ise bu kez 2 haftalık süre içinde iş mahkemesine dava açmak gerekiyor.
TAZMİNATA HÜKMEDİLİYOR
İşe geri dönüş kararı verilirken mahkeme işçinin çalıştırılmadığı süre için en fazla 4 maaşa kadar boş geçen süre tazminatı hükmedecektir. Bunun dışında işverenin tekrar işe başlatmaması ihtimaline karşı da bir tazminata hükmediyor. Burada tazminat miktarı 8 maaşa kadar çıkmış oluyor. Davanın sonuçlanmasının ardından çalışanın 10 gün içinde işverene yazılı olarak başvurması gerekiyor. Bu başvurudan sonra işveren bir ay içinde işçiyi işe başlatmak zorunda. Bunu yapmaz ise mahkemenin belirlediği tazminatı ödüyor.
AYRIMCILIK YA DA KÖTÜ NİYET
Eğer yukarıdaki şartlar sağlanamıyorsa yani 6 aydan az çalışılmış ya da işyerinde 30 işçiden daha az personel varsa bu kez ayrımcılık ve kötü niyet tazminatları devreye giriyor. Sebepsiz yere işten çıkartılan ya da örneğin sadece hamile olduğu için işten çıkartılan bir işçi bu tazminatlardan birisi için müracaat edebiliyor. Kötü niyet tazminatı fesih hakkını kullanırken işverenin yaptığı hatalarla ortaya çıkıyor. Birçok çalışan bundan habersiz olduğu için de bu tazminatı kaçırıyor. Burada ihbar süresinin üç katı kadar tazminat ödeniyor. Ayrımcılık tazminatında ise 4 aya kadar ücret tutarında tazminat istemek mümkün.
1 GÜN ÇALIŞANA İHBAR TAZMİNATI ÖDENİR
Milyonlarca çalışanın işten ayrılırken bazı hakları var. Bunlardan en önemlisi ise tazminat. Çalışanlara verilebilen iki tazminat türü bulunuyor. Biri kıdem diğeri ise ihbar tazminatı. Kıdem için 1 yılın dolması gerekirken, ihbar tazminatı ise 1 gün sigortalı çalışmayla elde edilebiliyor.İş akdinin feshedileceği konusunda, karşı tarafı kanunda öngörülen süreler içinde bilgilendirmeyen, bildirim süresi kadar ücret tutarında tazminat ödemek zorunda. Bu tazminat, iş hayatında ihbar tazminatı olarak biliniyor.
SÜREYE DİKKAT!
Bildirimden hem işveren hem de işçi sorumlu. En başta işveren işten çıkarmadan önce bunu işçisine zamanında söylemek zorunda. Bildirim, işçinin çalışma süresi 6 aydan kısaysa (1 gün dahi olsa) 2 hafta, 6 ay ile 1.5 yıl arasındaysa 4 hafta, 1.5 yıl ile 3 yıl arasındaysa 6 hafta, 3 yıldan fazla olursa 8 hafta önce yapılmalı. Belirtilen bu sürelere de ‘ihbar süresi’ deniliyor. İşveren ihbar süresi boyunca da işçiyi çalıştırmak zorunda.
PEŞİN VERİLİYOR
Eğer işveren çalışanını yasal süresinde bildirmeden hemen işten çıkarmak isterse, bu durumda işçisine belli tutarda bir ödeme yapmak durumunda kalıyor. Örneğin, işveren 3 yıldan fazla çalışan bir işçisine ‘seninle daha fazla devam etmek istemiyorum, çıkarıldın’ derse, uygulamadığı 8 haftalık ihbar süresinin ücretini ödüyor. Üstelik bu ödemenin ‘peşin’ yapılması gerekiyor. Bu paraya da ‘ihbar tazminatı’ deniyor. Çalışan 1 yıllık süreyi aştığı için ihbara ek olarak kıdemini de alıyor.
İŞÇİ DE SORUMLU
Eğer işçi işten ayrılacağını daha önceden işverenine söylemeden gitmeye kalkışırsa, işçinin de işverinine karşı yasal sorumlulukları devreye giriyor. Çünkü işverenin de aniden işten ayrılan çalışanı konusunda mağdur olmaması gerekiyor.Patronun, 1 yıllık işçisine istifa ettiği gün ‘yerine adam bulana kadar 4 hafta çalış’ deme hakkı var. İşçi çalışmazsa 4 haftalık ücreti işverenine ödemek zorunda. İstifa eden işçi, emeklilik ve haklı fesih gibi nedenler yoksa kıdem tazminatı alamıyor.
ÜCRETLERE GÖRE NE KADAR?
Asgari ücretle işe başlayan 1 gün çalışısa 1.967 lira, 1 yıl çalışırsa 3 bin 934 lira 3 yıl çalışırsa 7 bin 868 lira ihbar tazminatı alır.Aylık 7 bin lira brüt maaşla başlayana 1 gün çalışırsa 2 bin 751 lira, 1 yıl çalışırsa 5 bin 503 lira, 3 yıl çalışırsa 11 bin lira ihbar tazminatı alır.Brüt 10 bin lira maaşla işe başlayana 1 gün çalışırsa 3 bin 931 lira, 1 yıl çalışırsa 7 bin 862 lira, 3 yıl çalışırsa 15 bin 724 lira ihbar tazminatı ödenir.
İHBAR TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?
Brüt maaşı 6 bin TL olan ve 5 yıl çalışması bulunan işçiye 8 haftalık tazminat ödenir:6.000/30 gün = 200 TL günlük200 x 7 gün = 1.400 TL haftalık8 hafta x 1.400 = 11.200 TL brüt ihbar tazminatıGelir Vergisi: 11.200 x Yüzde 15 = 1.680 TLDamga Vergisi kesintisi: 11.200 x Binde 7.59 = 85 TL11.200-(1680 + 85) = 9.435 TL net ihbar tazminatı ödenir.
