Sismik izolatör nedir? Sismik izolatör fiyatı ne kadar, eski binalara uygulanabilir mi?
Hatay'da deprem büyük bir felakete dönüşürken temelindeki yerli üretim 341 adet sismik izolatör sayesinde Dörtyol Devlet Hastanesi binasından taş bile düşmedi. Deprem anında hastane içerisindeki güvenlik kamera görüntülerinde 7.7 büyüklüğündeki depremin şiddetinin daha az derecede hissedildiği görüldü. Depremlerden sonra yeniden gündeme gelen sismik izolatörlerin eski binalara bile uygulanabileceği ortaya çıktı. Peki, Sismik izolatör nedir, nasıl çalışır? Sismik izolatör fiyatı ne kadar? Sismik izolatörü kim buldu?
Kahramanmaraş'ta meydana gelen 7.7 ve sonrasında yaşanan 7.6 büyüklüğündeki depremler 10 ilde büyük bir yıkıma neden oldu. Deprem hasarını yüzde 80 oranında azaltan sismik izolatörler ise depremin ardından gündeme geldi. Depreme dayanıklı yapı tasarımı yaklaşımlardan birisi olan sismik Sismik izolatör nedir, nasıl çalışır, ne işe yarar? Sismik izolatör fiyatı ne kadar, eski binalara uygulanabilir mi?
Sismik izolatör nedir, ne zaman icat edildi?
Sistem, deprem sırasında açığa çıkan enerjiyi emecek ve bina üzerinde sönümleme tesiri oluşturacak şekilde icat edildi. 1900’lerde kullanılmaya başlansa da 1970’lerde kullanım alanı genişledi.
Sismik izolatör ne işe yarar?
İzolatör ile yapıya esneklik kazandırılır ve hareket azaltılır. Böylelikle binalar hasar almadan depremi atlatabilir.
Sismik izolatörleri, deprem sırasında binanın sağa sola sallanmasına engel olur.
Sismik deprem izolatörü sonradan yapılır mı?
Binanın temel seviyesinde sonradan sismik izolatör ilave edilerek bina depremin bütün sarsıcı ve yıkıcı etkilerinden korunabilir. Bu işlem öncesinde kolonlar hidrolik krikolar yardımıyla askıya alınmalıdır.
ESTÜ Sismik İzolatör Test Merkezi sorumlusu Prof. Dr. Gökhan Özdemir, her bir depremin frekans aralığı olduğunu söyleyerek, inşa edilen yapıların bu frekans aralıkları göz önünde bulundurularak tasarlanması hainde depremin yıkıcı etkilerini minimum seviyeye ineceğini belirtti. İzolatörlerin binaların titreşim periyotlarını uzatarak deprem hareketinde hasara yol açan enerjiyi boşalttığını ifade eden Özdemir,” Titreşim aralığına taşıyarak binalarımızda herhangi bir hasar olmasının önüne geçmeye yarıyor bu yöntem” dedi.
Sismik izolasyonun binaları nasıl depremden koruduğuna da değinen Özdemir,” Temel seviyesinde üst yapı ile temel arasına yerleştirilen bir takım yapısal malzemeler kullanılarak gerçekleştiriyor. Bu yapısal malzemelerin iki tane temel prensipte özelliği var. Birincisi üst yapıya göre rejitliği yani esnekliği daha düşük olacak. Bu sayede deprem sırasında üst yapı herhangi bir hareket yapmadan tamamen daha esnek olan üst yapıya göre bu malzemelerin hareket etmek prensibine dayanır bu yöntem. Bu sayede biz üst yapıdaki mesken sahipleri olarak titreşimleri çok düşük seviyede hissederiz. Hasardan zaten bahsetmek gibi bir durum yok. Tamamen hem binayı koruyor hem de içindekileri koruyor” ifadelerini kullandı.
Deprem tehlikesinin yüksek olduğu bölgelerde sismik izolasyon yönteminin kullanılması için sıfırdan bir yapı inşa edilmesine gerek olmadığının altını çizen Özdemir,” Mevcut yapılara da tabii ki birtakım kriterler var. Örneğin bunlardan bir tanesi beton dayanımının belirli bir seviyenin üstünde olması geliyor.
Mevcut yapılarda da sismik izolasyon yöntemi bir güçlendirme yöntemi olarak da kullanılabilir. Hatta şöyle de bir durum var İstanbul'dakiler bilir, Marmara Başıbüyük Eğitim ve Araştırma Hastanesi aslında dünyanın en büyük sismik izolasyonlu yapı güçlendirmesine ev sahipliği yapıyor. Bu yapı tüm kolonları tek tek kesilerek gerekli güçlendirme işlemleri yapıldıktan sonra aralarına sismik izolatörler yerleştirmek suretiyle bina şu an sismik izolasyonlu bir yapı olarak hizmet sunmakta.
Bu dünyanın en büyük sismik izolasyon yöntemiyle güçlendirilen yapısı aynı zamanda. Bunun dışında hem tarihi yapılarda hem de mevcut konut binalarında sismik izolasyon yöntemi bir güçlendirme yöntemi olarak tercih edilebiliyor.
Sismik izolatör fiyatı ne kadar?
Sismik izolatör maliyetlerinin çok katlı binalar için neredeyse yüzde 5 ve 10 arasında değişen sayılarla yapılabildiğini ifade eden Prof. Dr. Gökhan Özdemir, "Özellikle sosyal medyada bu işin çok pahalıya mal olacağı ile ilgili ifadeler yer alıyor. Aslında bu durum hiç de böyle değil.
Kaba inşaatın bir oranı olarak vermek gerekirse standart bir konut yapısında diyelim ki 5 katlı bir bina olsun. Bu 5 katta binanın kaba inşaatının yüzde 10 artış olacak şekilde bu ürünleri kullanabiliriz. Tabi unutulmasın binamızın boyutu büyüdükçe bu maliyetler çok daha aşağı seviyelere düşüyor.
Örneğin bir hastane özelinden konuşacak olursak kaba inşaatın yüzde 3'üne kadar düşebilen bir orandan bahsedebiliriz. Dediğim gibi yüzde onluk bir oran standart 5 katta bir yapı için temsil edici olacaktır. Burada tabii esas soru şu depremi yaşadık. Çok büyük can kayıpları var yıkımlar oldu ve her şeyi kaybettik şimdi acaba yüzde 10 bu kayıplarımızla ölçülebilecek bunları karşılayabilecek bir değer mi? Bunu sorgulamamız gerekiyor” şeklinde konuştu.