EYT'de yaş sınırı ve yıpranma payı avantajı! Emeklilikte bilinmeyen detay

EYT ile ilgili son dakika gelişmesi açıklandı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay başkanlığında geçtiğimiz hafta Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde yapılan EYT toplantısında, yapılan etki analizleri sonucu sürpriz şekilde “düzenlemeye yaş sınırı getirilmesi” gündeme gelmişti. Milliyet'ten Ayşegül Kahvecioğlu'nun haberine göre; herhangi bir sınırlama getirilmeden yapılacak düzenleme ile yaklaşık 2 milyon kişiye emeklilik hakkının doğacağı, bunun da maliyet yükü ile enflasyona etkilerinin ağır olabileceği değerlendirilmişti. Bu kapsamda EYT düzenlemesinden faydalanabilmek için prim gün sayısı ve yıl şartının yanı sıra kadınlarda 48, erkeklerde 50 ya da kadınlarda 50 erkeklerde 52 yaş sınırı getirilmesi üzerinde durulduğu belirtilmişti. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nda “yaş sınırı” ilgili alternatifli çalışmalar sürerken, hazırlığın tamamlanmasının ardından teklifin aralık sonu AK Parti grubuna iletilmesi, grupta yapılacak değerlendirmelerin ardından TBMM’ye sunulması bekleniyor. Parti içinde yapılan değerlendirmelerde herhangi bir yaş sınırlaması olmaksızın yapılacak EYT düzenlemesine iş dünyasından itirazlar geldiği; düzenleme ile 1 milyon 700 bin ila 2 milyon çalışanın bir anda emekli olmasının üretime zarar vereceği ve bunun mal ve hizmet fiyatlarına olumsuz yansıyacağı, emekliliğin işvereni ciddi bir kıdem tazminatı yükümlülüğü ile karşı karşıya bırakacağı, devlete de yıllık 300 milyar TL’lik mali yük getireceği ifade ediliyor. Sosyal güvenlikte aktüeryal denge ve sürdürülebilirlik açısından düzenlemenin kritik önem taşıdığı vurgulanmakla birlikte, seçim arifesinde olunduğu ve kamuoyunda oluşan beklentinin karşılanma düzeyinin sandık sonuçlarına yansıyabileceği hesapları da bir yandan yapılıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye-Azerbaycan-Türkmenistan Devlet Başkanları Birinci Zirvesi'ne katılmak üzere Türkmenistan'a hareket etti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Esenboğa Havalimanı'nda Türkmenistan ziyareti öncesi gazetecilerin sorularını cevapladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, bir gazetecinin Emeklilikte yaşa takılanlarla ilgili son günlerde bir tartışma var. Bir yaş şartı getirilecek mi? Emeklilikte yaşa takılanlar ikinci kez yaşa takılacak mı? Bu konuyla ilgili nihai alınan bir karar var mı? Kapsamı, çerçevesi ne olacak? sorusunu, Öncelikle tabii EYT konusunda bu ay sonuna kadar bu işi neticelendireceğiz. Şu anda ilgili bakan arkadaşlarım çalışmaları sürdürüyorlar ve inşallah ay sonuna kadar da bunu karara bağlayacağız ve 2023'e masamızdan bunu kaldırarak inşallah girmiş olacağız. Olay bu sözleriyle cevapladı. Peki EYT düzenlemesine yaş şartı getirilecek mi? Konuyla ilgili beklentilerini Vergi Uzmanı ve Ekonomist Muhammet Bayram, CNN Türk’te anlattı. Bayram şu ifadeleri kullandı: “Haziran ayından beri EYT’yi konuşuyoruz. Vatandaşlarımızın asıl isteği yaş şartının ortadan kalkmasıydı. Biz bazı formülleri konuştuk. Hollanda, Finlandiya modeli, emekli olup da çalışmaya devam edecekse sosyal destekleme primi bu olsun diye konuştuk. Bakan Bilgin Biz hiçbir modeli tartışmıyoruz masamızda tek formül var dedi. Biz yaş şartını konuşmayı bitirdik ama masada yaş şartı hep vardı. 1 milyon kişi emekli olursa aylık en düşük 3 bin 500 lira emekli maaşı alırsa Hazine’ye yükü 42 milyar TL. Kadınlarda 48 yaş, erkeklerde 50 yaş konuşuluyor ama ben bunun bir kulis bilgisi olduğunu düşünüyorum. Bakan Bilgin’e bütçe görüşmesinden önce soru bildirildi 'yaş şartı gelecek mi?' diye. Bakan Bilgin Bütçede açıklayacağım dedi ama bu sorunu görüşmelerde pas geçti. Ben Kabine toplantısında net bir açıklama beklemiyorum. Muhtemelen sayın Cumhurbaşkanı çözüleceğine ilişkin bir açıklama yapacaktır. Eğer çözülmeyecek olsaydı bu ortaya atılmazdı. 5 bin prim günü sayısı, erkeklerde 25 yıl kadınlarda 20 yıl sigortalılık süresi var. Vatandaşlarımızın hepsi 5 bin prim günü sayısı eksikse eğer ne yapayım diye düşüyor.İşverenler de EYT hazırlığı yapıyor. Kıdem tazminatı ödeyecekler, KGF destek kredileri olacak kendiler planlıyorlar. O yüzden ben 48 ve 50 yaşın gelmeyeceğini ancak masada olacağını düşünüyorum. Şu anda masada yaş sınırı var düşük bir ihtimal, düzenlemenin ruhu yaş şartının ortadan kaldırılmasına yöneliktir. Beklentiler de buna ilişkin eğer yaş şartı gelirse yeni mağduriyetler oluşur. Oluşan sorunların çözülmesi gerekiyor. AK Parti'den EYT ve asgari ücret için yeni bir açıklama geldi. AK Parti Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş, NTV yayınında soruları yanıtladı. EYT'de yaş şartı sorulan Numan Kurtulmuş, EYT ile ilgili nihai noktaya geliyoruz. Yaş sınırıyla ilgili de bakanlığımız çalışıyor. Popülizm değil, doğru olanı yapmaya çalışıyoruz dedi. Kurtulmuş, asgari ücretle ilgili olarak, Başından itibaren söylenen bir söz var. Bu da vatandaşımızı enflasyona ezdirmeyeceğiz. Komisyonlar da toplantılarını gerçekleştiriyor. Eminim ki tatmin edici bir sonuç çıkacaktır. Devlet, işveren ve işçi diyalogla buraya kadar geldi. Asgari ücret artışı işverene sıkıntı yaratmayacaktır diye konuştu. Eğer yaş şartı ortaya gelirse 5 bin prim gününü tamamlayanlar yaşını bekleyecek. Burada tabi en çok sıkışan kesim 1.5 milyon kişi var dediğimizde eleştiri konusu olmuştu. EYT platformu 5.5-6 milyon kişi olduğunu iddia ediyor. Ama burada 1.5 milyon kişi var. Onlar da ne prim günü ve sigortalılık süresini dolduranlar. Vatandaşların çok büyük beklentisi var. Kıdem tazminatı için hayaller kuruldu, belki harcamalar yapıldı. O yüzden yaş şartının Kabine’de konuşulacağını nihai kararın sayın Cumhurbaşkanı tarafından olumlu bir şekilde verileceğini düşünüyorum.” Öte yandan Normal şartlarda emeklilikte üç şart aranıyor. Yaş, sigortalılık yılı ve prim gün sayısı. Bunlardan biri eksik olunca emekli olunamıyor. Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi 8 Eylül 1999’dan önce sigorta başlangıcı olanların yaş sorununu ortadan kaldırıyordu. Öte yandan Normal şartlarda emeklilikte üç şart aranıyor. Yaş, sigortalılık yılı ve prim gün sayısı. Bunlardan biri eksik olunca emekli olunamıyor. Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi 8 Eylül 1999’dan önce sigorta başlangıcı olanların yaş sorununu ortadan kaldırıyordu. HENÜZ TAMAMLANMADI Son dönemde düzenlemeye yaş şartı eklenip eklenmeyeceği merak konusu olmuştu. Kadınlarda 48, erkeklerde 50 yaş konuşulmaya başlamıştı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, TBMM’deki bütçe görüşmeleri sırasında yaptığı konuşmada EYT düzenlemesinin henüz tamamlanmadığını söyledi. Bilgin, “En kapsamlı düzenlemeyi yapacağımızdan kimsenin endişesi olmasın. Çalışma bittikten sonra kamuoyuyla paylaşacağım” dedi. Yani şu anda yaş şartının olup olmayacağıyla ilgili net bir bilgi vermedi. Ay sonunda bu konu netleşecek. Meclis’e gelecek düzenlemeye sayılı günler kalırken, prim gün eksiği olanlar veya sigortalılık süresi dolmayanlar da bu konuda tüm alternatif çözümleri araştırıyor. 8 Eylül 1999’dan önce çalıştığı halde sigortası yapılmayanlar veya bu tarihten sonra başlatılanlar da çare arıyor. İşte bu durumdaki sigortalının imdadına ‘borçlanma’, ‘hizmet tespit davası’ gibi seçenekler yetişiyor. Kadın ve erkek sigortalılarının eksik günlerini borçlanmayla tamamlama imkanları bulunuyor. Bu da doğum, askerlik, staj ve yurtdışı borçlanmasıyla mümkün oluyor. Askerlik borçlanması prim günü kazandırdığı kadar sigorta başlangıcını da bazı durumlarda öne çeker. Askerliğini sigortalı çalışmaya başlamadan önce yapmış olanlar, askerlik borçlanması yaptıklarında, sigorta başlangıç tarihleri borçlanma süresi kadar geri gelir. Yani 8 Eylül 1999’dan sonra sigortalı olup EYT kapsamına girmeyen bir kişi askerlik borçlanması yaparsa EYT hakkından yararlanabilir. Burada askerlik süresi ve 8 Eylül 1999’dan ne kadar sonra sigortalı olunduğu belirleyici oluyor. Eğer askerliği sigorta başlangıcından sonra yaptıysanız ve prim gününüz 5000’den azsa primi tamamlamak açısından da askerlik borçlanması büyük katkı sağlar.Borçlanmanın günlük tutarı şu anda 69 lira. 18 ay (540 gün) askerlik borçlanması yapanlar 31 Aralık 2022’ye kadar 37 bin 272 lira ödeyerek tüm bu süreleri primine ekletebilir. Yıpranma payı, çalışma şartları ağır olan kişilerin daha erken emekli olmalarının yolunu açan bir haktır. Demir çelik fabrikası çalışanlarından askeri görevlerde yer alan personele kadar yaklaşık 45 iş kolunu kapsıyor.Normalde çalışan kişilerin emeklilik süreleri yaklaşık 360 gün olarak hesaplanır. Yıpranma süresine sahip olan kişilerde bu zaman dilimi 420-540 gün olarak düzenleniyor.