Dünyada sadece Türkiye'de var! En nadir, en değerli ve eşsiz...

Ülkemiz her türlü çeşitlilik açısından yüksek potansiyele sahip bir ülke. Öyle ki hem kültürel anlamda hem de doğada yaşayan canlılar bakımından çok sayıda çeşitlilik görülebiliyor. Fakat sadece Türkiye'de yetişen bazı bitkiler var. Bu bitki türlerine de endemik bitki deniyor. Anadolu, nadir görülen pek çok hayvanın yaşadığı zengin bir coğrafyadır. Kıtaların kesişim noktasında yer alan ve üç iklim kuşağının buluştuğu bir noktada konumlanan ülkemizde tüm Avrupa’da olduğundan daha fazla canlı türü yaşamaktadır. Elmastan bin kat daha değerli olduğu bilinen değerli taş ise dünyada sadece o ilimizde çıkıyor. İşte yalnızca Türkiye'de bulunan değerli taş, bitkiler ve hayvanlar... Nergisgiller familyasından olan İstanbul kardeleni, adından da anlaşılacağı gibi İstanbul'da yetişiyor. İstanbul dışında Bursa ve Kırklareli'de de rastlanan bu nefis kardelenlerin doğal yetişme alanları da giderek daralıyor. Akdeniz ve Ege'de yetişen bu güzeller güzeli bitkiye özellikle maki ve kızılçam ormanlarında sıkça rastlamak mümkün. Kalkan ve Tahtalı Çiğdemi şeklinde anılan iki çiğdem türü de Antalya ve civarında yetişiyor. Bize de şimdi Antalya'da olmak vardı demek düşüyor. Tıpkı İstanbul kardeleni gibi nergisgiller familyasının zarif üyelerinden olan Kazdağı kardeleni, Kazdağı'nın ormanlık alanlarında, Balıkesir ve Çanakkale çevresinde yetişiyor. Doğu Karadeniz'de, özellikle de Artvin ve çevresinde bulunabilen bu bitki, 700 metreden 1200 metre yüksekliğe kadar olan yüksekliklerde yetişebiliyor. Süsengiller familyasından olan bu sapsarı çiğdem, Ankara ve çevresinde yetiştiğinden Ankara çiğdemi olarak anılıyor. Rengi ve şekliyle görür görmez dikkatinizi çekecek bu bitki, ismini aldığı Kapadokya-Nevşehir taraflarında, ormanlık ve kayalık alanlarda yetişiyor. Adından da anlaşılacağı gibi süsengiller familyasından olan bu güzel de Antalya'da yetişiyor. Sevgi çiçeği olarak da anılan yanardöner bitkisi, rengiyle dikkat çekiyor, Ankara'da yetişiyor. Nisan ayından ağustosa dek nefis çiçekleriyle salınan bu güzeller güzeli bitki, Bursa'da, özellikle de Uludağ ve çevresinde yetişiyor. Turpgiller ailesinin en sevimli üyelerinden oluyor. Uludağ obrizyasına turpgillerin en sevimli üyelerinden dedik, çünkü en az onun kadar sevimli bir güzel daha var gördüğünüz gibi. Gece gündüz çiçeği, ülkemizde Bursa, Bolu, Artvin ve Rize çevresinde yetişiyor. Yol kenarında görüp sıradan bir ot diye yanından geçmek olmaz. Şu renge, şu güzelliğe bakar mısınız? Kendisi, üç çeşidi sadece ülkemizde yetişen enfes bir bitki.Sıraca otugillerden sayılıyor, farklı türleriyle Burdur, Erzincan, Bursa, İstanbul, Kocaeli ve Sakarya çevrelerinde yetişiyor. Familyasından Türkiye'de yalnızca Kazdağı'nda yetişen endemik bir göknar alt türü. 30 metreye kadar boylanabilir. Tomurcukları bol reçinelidir. Yan sürgünlerin uçlarındaki tomurcukların sayısı 5-7 arasıdır. Kozalaklar tepenin en üst ucunda bir yıl önceki sürgünler üzerinde oluşurlar. Sürgün üzerinde dik dururlar ve 15-20 cm boylanabilirler. Silindir şeklinde olan kozalakların dış pulları, iç puldan daha uzun ve uçları geriye doğru kıvrıktır. Yaşlı ağaçlarda ise kabuk kalın ve çatlaklıdır. Şekil benzerliğinden de anlaşılabildiği gibi andız otu, papatyagillerden Hüznün Sembolü Bilinen en eski süs bitkisi olan Ters Lale, soğanlı bitkiler familyasındandır. Birçok din ve kültür için hüznün sembolü kabul edilmiş, efsanelere konu olmuştur. Familyasından bir, iki ya da çok yıllık bitkilerin ortak adı. Adlarını çiçeklerinin çan şeklinde olmasından alır. Latince'de Campanula küçük çan anlamına gelir. Çiçekleri için bahçelerde ve saksılarda süs bitkisi olarak yetiştirilir. Papatyagiller (Asteraceae) familyasından, Türkiye' ye özgü, nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan bir çiçek türü. Halk arasında yanar döner, gelin düğmesi, türbe ya da kırmızı peygamber çiçeği ve hasırcı çiçeği olarak da bilinen sevgi çiçeği dünyada yalnızca Ankara'nın Gölbaşı ilçesi Hacı Hasan Köyü yakınında yetişmektedir. Nesli, tarım ilaçları yüzünden yokolma tehlikesi ile karşı karşıya kalınca Bern Sözleşmesi kapsamında koruma altına alınmıştır. Baklagiller (Fabaceae) familyasından, rizomlu, dik, çokyıllık, otsu bir bitkidir. Cinsinin Türkiye'deki tek türü olup 1982-1983 yıllarında keşfedilmiştir. Yazılı kaynaklarda sarı çiçeklerinden dolayı Eber sarısı adı da verilen bitki için yöre halkı acı meyan anlamına acı piyan ya da kısaca meyan anlamına piyan adını kullanır. Kökünden şerbet yapılan mavimsi mor çiçekli meyan ise ayrı bir bitkidir.Türkiye'nin endemik bitkilerinden olan türün doğada kısa süre içinde yok olacak olan türler içerisinde olduğu ve çok tehlikede (Critically Endangered-CR) kategorisinde bulunduğu bilinmektedir. Bitişik taçyapraklı ikiçeneklilerden, örneği dişotu olan ve genellikle sıcak ve kurak yerlerde yetişen bitkilerden oluşan familya. Türkiye'nin kuzeybatısında, İstanbul'un Asya yakasındaki fundalıklarda zengin popülasyonları bulunur. Avrupa çapında nadir bir bitki olan İstanbul nazendesinin koruma altına alınması önemlidir. Beyaz renkli çiçeği olan, çok yıllık otsu bir bitki. Bitkinin soğanları 0,8-2,5 cm çapındadır. Çiçeklenme dönemi ise mart ve mayıs ayları arasındadır. Türkiye’de Amasya, Niğde, Adana ve Erzincan’da yaygın olarak görülen bitki, genellikle 1500 metrenin üzerindeki yüksekliklerde yetişir. Çoğunlukla otsu olan bir çiçekli bitkiler familyası. 240 cins ve 6,000 civarında türle temsil edilirler. Özellikle tropik türleri çalılar ya da ağaçlardır. Yapraklar sarmal ya da dekussat dizilişli, bazı türlerde diken halindedir. Çoğunlukla dallanmış süt boruları bulundururlar. Çok yıllık bir bitkidir. 500-2200 metre yükseklikte, kayalık yerler, taşlık çayırlar, çalılık ve makiliklerde yetişir. Haziran-temmuz arasında çiçek açar. Batı ve Orta Anadolu’da dağılım gösterir. Çok yıllık bir bitkidir. 750-1300 metre yükseklikte, kayalı tepe kenarları, quercus–pinusmakiliklerinde yetişir. Ocak-mart aylarında çiçek açar. Güney ve Batı Anadolu’da bulunur. Kökeni Ankara’ya dayanan bu kedi türü, yurtdışında Angora olarak bilinmektedir. Uzun tüylü kedilerin atası olarak anılan Ankara Kedileri, sahiplerine ve evlerine bağlı, oldukça zeki canlılardır. İnsanlar ile iyi anlaşan bu kedilerin kulakları uzun, dik ve uç kısımları ise tüylüdür. Türkiye'ye özgü canlılar arasında bulunan bu kedilerin tüyleri beyaz, sarı ve kahverengi, gözleri ise mavi, yeşil ve sarıdır. Bu kedi türü, yürürken kuyruğunu sırt hizasında tutar. Bu hareket ise türün en tipik özelliklerindendir. Türkiye’de yaşayan endemik hayvan çeşitleri arasında, Kangal Köpekleri önemli bir yer tutar. Bu köpek türü ülkemize özgü olsa da, dünya çapında ünlüdür. Zeki, cesur ve güçlü olmalarıyla bilinen Kangalların eğitilmesi ise oldukça zordur. Ancak sahiplerine bağlılıkları oldukça yüksektir. Kangal Köpekleri, kişisel koruma ve sürülerin korunması amacıyla birçok ülkeden yoğun talep görmektedir. Yerli av köpeği olarak da bilinen Türk Tazısı, özellikle görme ve koku alma yetisi ile ünlüdür. Bu yetisi sayesinde avlanan ırk, çeşitli tüy renklerine sahiptir. Vücudu ve kafası oldukça ince ve narin yapıdadır. Genellikle sahipsiz bir şekilde kırsal bölgelerde dolaşırlar ve kontrolsüz ürerler. Bu nedenle birbirlerinden farklı renk ve görünüme sahiptirler. İz sürmede ve av yeri tespitinde oldukça kabiliyetli olan Türk Tazıları, evcilleştirilip av hayvanı olarak da sıklıkla kullanılmaktadırlar. Van Kedisi, Van yöresine özgü bir kedi türüdür. Ülkemizde olduğu kadar dünyada da ünlü bu kedilerin nesli, bilinçsiz şekilde melezleştirilmeleri nedeniyle tehlike altındadır. Cana yakın ve zeki bir kedi türü olan Van Kedileri suyu sever ve su ile oynar, hatta yüzebilirler. Bir gözü mavi diğer gözünün ise sarı olması nedeniyle dikkatleri üzerine çeken Van Kedisinin ağırlığı ise ergin bir dişide 3 kg, erkekte ise 3,5 kg’dır. Yaşam süresi yaklaşık 12 yıl olan Akbaş Köpeği, çok güçlü koruma içgüdüsü nedeniyle çoban köpeği ve koruma olarak kullanılan bir türdür. Ağırlıkları erkeklerde ortalama 50 kg. iken, dişilerde 45 kiloya kadar ulaşabilir. Sakin ve zeki yapıları onları kolay eğitilebilir kılsa da, tehlike durumunda olağanüstü saldırgan ve güçlü tepkiler verir.Çift katlı uzun tüylerinin rengi beyaz, dudak ve burun ucu renkleri kahverengi ve siyahtır. Göğsü oldukça geniş ve kaslı, kalçası ve beli dar bir yapıdadır. Ada tavşanı, kır tavşanı, yer köpeği gibi isimlerle de bilinen Arap Tavşanı, Batı ve Orta Anadolu Bölgesi ovalarıyla Doğu Anadolu'nun step ve yaylalarında görülür. Çok bilinmeyen bir tür olan bu canlılar, seyrek otlu ve doğal bitki örtüsü bozulmamış zemini sert bölgelerde yaşar. Zıplayarak ilerleyen Arap Tavşanları kemirgen bir türdür.Kalabalık koloniler halinde yaşar ve birlikte beslenirler. Beslenme esnasında bir risk algıladıklarında hızlıca yuvalarına koşar ve yuva ağızlarını kapatarak izole olurlar. Tarım ve bilinçsiz ilaçlama neticesinde ülkemizdeki sayıları hızla azalmış olsa da hala ülkemizdeki varlıklarını sürdürmektedirler. Türkiye'nin endemik hayvanları arasında bulunan bu tür, Denizli iline özgü bir horoz ırkıdır. Ahenkli ve uzun ötüşüyle ünlenen Denizli horozu yaklaşık 30 saniye kesintisiz ötebilmektedir. Ortalama 3 kg canlı ağırlığa sahip olan bu tür; ibik, renk ve vücut yapılarına göre üç ana gruba ayrılır. İbik türüne göre: Geniş ibik, dar ibik.Renk türüne göre: Al, siyah, kürklü, kınalı, demirkır, pamukkır.Vücut şekline göre: Küpeli, yüksek boyun, sülün.Denizli horozunun bacakları mor veya gri, gözleri siyah-sürmeli, kulakçık kırmızı üzerine beyaz benek veya yalnızca kırmızı, vücut rengi ise siyah, kırmızı ve kirli beyaz rengindedir. Tiftik ve Ankara keçisi olarak bilinen bu endemik hayvan türü, Orta Asya'dan 13. yüzyılda Anadolu'ya göç eden Türkler tarafından getirilmiştir. Anadolu'nun iklim koşullarına oldukça uyumlu bir tür olsa da, genel olarak Ankara ve çevresinde yetiştirilmektedir. Ankara'nın; Beypazarı, Ayaş, Nallıhan ve Güdül ilçeleri en yoğun olarak yetiştirildiği yerlerdir. Ankara'dan sonra en fazla yetiştirildiği iller Mardin, Bitlis ve Siirt illeridir. Sahip olduğu tiftik tüyü tekstil ürünü olarak oldukça değerlidir. Erkeklerinin canlı ağırlığı 35-55 kg, dişilerin ise 30-40 kg arasındadır. Anadolu Parsı, Batı Asya ve Orta Doğu'da yaşayan İran Parsının Anadolu'da bulunan bir türüdür. Ömrü yaklaşık olarak 20 yıl olan Anadolu Parsının boyu ortalama 230 cm, ağırlığı ise dişilerde 45 kg, erkeklerde 70 kg civarındadır. Etobur olan bu canlıların besin yelpazesinde; yaban keçisi, geyik, yaban domuzu ve küçük memeliler bulunuyordu. Anadolu Parsları Doğu Anadolu ve Doğu Akdeniz bölgelerinin dağlık ve ormanlık alanlarında yaşamışlardır. Dünyada yalnızca Muğla'nın Milas ilçesinde bulunan ve elmastan bin kat daha değerli olduğu bilinen diaspor taşı, takı ve mücevher sektörünün vazgeçilmezleri arasında yer alıyor.