Rahmet; bağışlamak, merhamet etmek, acımak, iyilik yapmak, sevmek yerine kullanılan çok anlamlı bir kelimedir. Terbiye ise hem insanlara iyi ve güzel davranışları kazanma yolundaki çabaları hem de bu çabaların sonunda kazandırılan durumu ifade eder. Terbiyeli insan, kendisine terbiyeli olması için harcanmış çabaları boşa çıkarmamış insandır. Terbiyemizin önemli bir parçası olan İslami değerlerde, merhamet ve iyilik, Allah’ın insanlara, kendi sıfatlarından verdiği iki güzel armağan fakat aynı zamanda yaratıkların birbirlerine karşı tavırlarında mutlaka sahip olmalarını istediği iki güzel özelliktir.
‘Esirinize güzel davranın’
İnsanların birbirlerine ve bütün diğer yaratıklara merhamet ve iyilikle davranmaları gerekir. Yaratıkların hepsi Yüce Allah’ın güvencesi altında olduğuna göre aykırı hareket O’na saygısızlık olur: “Onlar, kendileri ne kadar ihtiyaç duyarlarsa duysunlar muhtaçlara, yetimlere ve esirlere yedirirler de biz sizi ancak Allah rızası için doyuruyoruz derler” (76 İnsan suresi: 8-9. Ayetler). Esir kelimesi ‘tutuklu’ anlamına geldiği gibi mecazi olarak ‘çaresizliğin esiri’ anlamına da gelir. Hz. Peygamber buyurmuştur ki, “Sizin borçlunuz sizin esirinizdir, o halde esirinize güzel davranın.” Ayetteki yardıma muhtaç olan ve bu sebeple şu veya bu anlamda esir olan herkese karşı güzel davranma emri, aynı ölçüde hem müminleri hem mümin olmayanları kapsar hatta insanın hizmetinde olan hayvanları da içine alır denilmiştir (Taberi, Zemahşeri, Esed, Kuran Mesajı).
Başkalarına zarar veriyorlar
İyilik ve merhametle davranış, insanın kendisini başkasının yerine koyarak karar vermesiyle gerçekleşir. Hz. Peygamber buyurmuştur ki, “Hiç kimse, kendisi için arzu ettiğini başkası için de arzu etmedikçe iman etmiş olmaz” (Buhari, İman I: 9). İyilik ve merhamet üzerinde niçin bu kadar ağırlıkla durulmuş acaba? Şunun için ki, insanlar iyiliğe ve merhamete doğuştan müsait olmakla beraber kötülüğe ve zalimliğe de doğuştan müsait olarak yaratılmaktadırlar. Ne yazık ki, günümüzde merhamet ve iyilik kavramları oldukça değer kaybetmiştir. İnsanlar duygularını, düşüncelerini, ihtiyaçlarını anlatıp duyurabilmek için başkalarına zarar vererek dikkat çekme yolunu seçebiliyorlar. Bu başkaları kendileri veya başka insanlar olabildiği gibi insanlardan başka varlıklar da olabiliyor. Bunlar ormanlar oluyor, hayvanlar oluyor, topraklar oluyor, sular oluyor, enerji kaynakları oluyor.
Sesimizi duyurmanın yolları
Allah inancı ve Müslümanlıklarıyla övünen, her şartta namazlarını bırakmadıklarını söyleyenler arasında da rastlanıyor merhametsiz davranışlara. İyilikle ve merhametle hareket etmeyi öğretmek, böyle hareket ederek de sesimizi duyurmanın ve amacımıza ulaşmanın yolları olabileceğini kabul etmek ve bu yolların örneklerini birbirimize göstermek durumundayız. İnsanlara, yıkma ve öldürmeyle zarar verecekleri şeylerin sorumluluğuna sahip çıkmayı öğretmeliyiz diye düşünüyorum.
