Türkiye'nin bilinmeyen yerli arabaları! Onların sonu hüsranla bitti, Togg ile bir rüya gerçek oldu

ATO Congresium’da birçok paydaşın bir araya gelerek düzenlediği Ekonomi ve İklim Değişikliği Zirvesi’nde Türkiye’nin elektrikli otomobili ve çevre dostu Togg sergilenmeye başlandı. Zirve katılımcıları Togg’a yoğun ilgi gösterdi. Togg’u inceleyen meslek lisesi öğrencisi Yiğit Orar, “İklim Zirvesi çok güzel. Cidden başarılı teknolojiler var burada. En çok da dikkatimi çeken ülkemizin en iyi yapmış olduğu Togg arabası. Cidden üst düzey bir model yapmışlar, üst düzey donanım var, ful teknoloji. Aşırı derecede başarılı olmuş. İnşallah diğer ülkelerde açılıp markamız duyulur ve kullanabiliriz. Kesinlikle binmek isterim. Diğer markalara tercihen Türk markasına binmek benim için daha iyi olur yani. 4 gün olsa gelirim, çünkü beni kendimden aldı. O kadar güzel olmuş ki bakmaya doyamıyorum” diye konuştu. ATO Congresium’da birçok paydaşın bir araya gelerek düzenlediği Ekonomi ve İklim Değişikliği Zirvesi’nde Türkiye’nin elektrikli otomobili ve çevre dostu Togg sergilenmeye başlandı. Zirve katılımcıları Togg’a yoğun ilgi gösterdi. Togg’u inceleyen meslek lisesi öğrencisi Yiğit Orar, “İklim Zirvesi çok güzel. Cidden başarılı teknolojiler var burada. En çok da dikkatimi çeken ülkemizin en iyi yapmış olduğu Togg arabası. Cidden üst düzey bir model yapmışlar, üst düzey donanım var, ful teknoloji. Aşırı derecede başarılı olmuş. İnşallah diğer ülkelerde açılıp markamız duyulur ve kullanabiliriz. Kesinlikle binmek isterim. Diğer markalara tercihen Türk markasına binmek benim için daha iyi olur yani. 4 gün olsa gelirim, çünkü beni kendimden aldı. O kadar güzel olmuş ki bakmaya doyamıyorum” diye konuştu. Yerli otomobili inceleyen meslek lisesi öğrencisi Mustafa Çelik ise şunları söyledi: “Burada Türkiye’nin yaptığı arabayı da gördük. Bayağı gururlandırdı bizi, hoşumuza gitti, sevinçliyiz. Efsane bence. Kim istemez ki, hayalim şu anda. 4 gün sergilense buraya gelirim. Türk arabası bizi gururlandırıyor. İnsan heyecandan ne diyeceğini bilemiyor. Bayağı güzel. Satılsa alırdım.” Togg, yarın da devam edecek olan EKO İklim Zirvesi'nde ziyaretçilerini bekliyor. Togg'un ilk seri üretim aracının 2022 yılı sonunda banttan indirilmesi hedeflenirken, fabrika inşası da hızla devam ediyor. Türkiye ’de otomotiv sektöründe kiminin “Teşvik verilsin yaparız” kiminin “Küresel pazar acımasız, yapamayız” diye görüş bildirdiği yerli otomobil üretme çabaları aslında yeni değil. ‘Devrim’in yarattığı hüsrandan bu yana 50 yıldır dillerden düşmeyen “yerli araba” sevdası, son yıllarda birçok girişimcinin de hayalini süsledi. Ancak yerli oto hayali kuran küçük girişimciler zor koşullarda ürettikleri prototip otomobillerin reklamını yapmaktan öteye gidemedi. Şimdi ise Togg ile hayaller gerçek oluyor... İŞte geçmişten günümüze yerli araba maceraları... İlk yerli spor araba ‘Etox’un yaratıcısı Ertex Oto Genel Müdürü Ercan Malkoç, Etox’un Türkiye’de seri üretim izni alan ilk yerli otomobil olduğunu söyledi. Yeri oto üretmek için bugüne kadar 4 milyon dolara yakın para harcadıklarını dile getiren Malkoç, 2 ay içinde elektrikli ve 4 kapılı Etox’u üretime hazır hale getireceklerini kaydetti. Ankara Ostim merkezli Ertex Oto Dekorasyon firması, 4 yıl önce ilk Türk spor arabası yapmak için kolları sıvadı. ‘Etox’ adı verilen yerli spor araba 6 ayda tasarlandı. Etox’un yılda 500 adet üretilmesi ve ortalama 80 bin TL fiyatla satılması planlanıyordu. Ancak finans sıkıntısı çeken firma bu amacına ulaşamadı. Tuzla’da modern sahil güvenlik botlarıyla dikkat çeken Yonca-Onuk tersanesinin ortağı Ekber Onuk, adını 1998’de kaybettiği oğlu Kaan’ın lisedeki lakabından alan bir spor otomobil üretti. Onuk, 485 beygirlik motora sahip olacak ‘Sazan’ın 2010 yılında yol testlerinin tamamlanmasının ardından satışa çıkarılacağını açıklamıştı. Sazan’ın yılda 5 adet üretilip 200 bin eurodan satılması hedefleniyordu. İlk yerli otomobil ‘Devrim’in çeşitli olumsuzluklar nedeniyle üretiminin durdurulmasından etkilenen ilkokul mezunu oto tamircisi Mustafa Erdinç, 2 yıl çalışarak ürettiği otomobile ‘Devrim-2’ adını verdi. Tasarladığı modeli hiçbir çizim yapmadan üretmek için çalışmalara başlayan Erdinç, tuttuğu takım Fenerbahçe’nin renklerine boyayarak son şeklini verdiği otomobilin üzerine ‘Benzinim var’ sloganı yazdırdı. Ancak ‘Devrim-2’ kaynak sıkıntısı nedeni ile yerli marka mezarlığındaki yerini aldı. Oscar Makine adlı firma, yerli üretim ilk elektrikli otomobil ‘Oscar’ıseri üretimine 2012 yılında başlayacaklarını açıklamıştı. Şirket koordinatörü Erdem Ufacık, 7 saatlik şarjla 300 kilometrenin üzerinde yol yapabilen otomobilin 100 kilometre hızın üzerine çıkabileceğini kaydetmişti. Ufacık, İlk olarak fabrikalarda, tesislerde, otellerde ve parklarda kullanılabilecek şekilde küçük elektrikli araçlar ürettiklerini belirtmişti. Ancak ‘Oscar’dan bir daha haber alınamadı. Traktör kabinleri üreten Eskişehirli Hisarlar Grup, kendi geliştirdiği ‘Derman’ adlı hafif ticari araç projesi ile yerli otomobil macerasına katkı sundu. Hisarlar, seri üretime 300 adetle başlayıp sonraki yıllarda sayıyı 8 bine kadar çıkarmayı planladıklarını açıklamıştı. Aracın özellikle Afrika ülkelerine ihraç edilmesi düşünülüyordu. Fakat planlar, temennilerden öteye geçemedi. Kamuoyunda ‘Jet Fadıl’ olarak tanınan Jet Pa Holding Yönetim Kurulu Başkanı Fadıl Akgündüz, yaklaşık 10 yıldır ‘İmza’ adında bir yerli otomobil üreteceğini söylüyor. 2003 yılında prototip aracını kamuoyuna tanıtan sonra projeyi durdurma kararı alan Akgündüz, son günlerde yerli oto için yeniden harekete geçti. “İmza 3 yıl sonra yollarda” diyen Akgündüz, “Otomobil benzinli ve dizel iki farklı cinste olacak. Hatta hibrid teknolojili motor bile yapabiliriz. 400 milyon Türk dünyası bizim İmza otomobilini çıkarmamızı merakla bekliyor” diyor. TRT'de yer alan habere göre; Türkiye yerli bir otomobil üretmek istiyordu. 1961 yılı dönüm noktalarından biri oldu. Dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, ilk yerli otomobilin 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı kutlamalarına yetiştirilmesi talimatını verdi. Üretim için adres Eskişehir Demiryolu Fabrikası'ydı. Zaman kısıtlıydı. Türk mühendisler ve işçiler gece gündüz demeden çalıştı. Yaklaşık 4 buçuk ayda tamamen Türk sermaye ve Türk mühendisliği ürünü otomobil hazırdı. Adı Devrim'di. Ancak Cumhuriyet Bayramı töreninde bir talihsizlik yaşandı. Devrim bir süre yol aldıktan sonra benzini bitti ve durdu. Cumhurbaşkanı Gürsel Garp kafasıyla otomobil yaptık, şark kafasıyla benzin koymayı unuttuk dedi. Cumhurbaşkanı o gün alanda bulunan Devrim 2 adlı diğer yerli otomobille geçit törenine katılsa da gündemde hep benzini biten Devrim kaldı. Bu olay yerli otomobile karşı olumsuz propaganda aracı olarak kullanıldı. Yerli otomobile bakış değişti. Devrim'den sadece 4 adet üretildi ve yerli otomobil girişimi sona erdi. OYAK bünyesinde kurulan Türk Otomotiv Endüstrileri de yerli üretim için hevesliydi. Yabancı firmalarla işbirliği girişimleri yapıldı; ancak “Zafer” ismiyle planlanan yerli otomobil projesinden daha sonra vazgeçildi.