Hizmet sözleşmesi nedir? Hizmet sözleşmesinde neler yer alır?

İşçinin işverene bağımlı olarak belirli veya belirli olmayan süreyle iş görmeyi ve işverenin de ona zamana veya yapılan işe göre ücret ödemeyi üstlendiği sözleşme olan Hizmet sözleşmesi, kanunda aksine bir hüküm olmadıkça özel bir şekle bağlı değildir. Bir kimse, durumun gereklerine göre ancak ücret karşılığında yapılabilecek bir işi belli bir zaman için görür ve bu iş de işveren tarafından kabul edilirse, aralarında hizmet sözleşmesi kurulmuş sayılır. Geçersizliği sonradan anlaşılan hizmet sözleşmesi, hizmet ilişkisi ortadan kaldırılıncaya kadar, geçerli bir hizmet sözleşmesinin bütün hüküm ve sonuçlarını doğurur.

HİZMET SÖZLEŞMESİNDE NELER YER ALIR?

Sözleşmenin başlığı

Sözleşmenin tanınması, ne tür bir sözleşme olduğunun anlaşılması sözleşmenin tamamının okunmasına gerek kalmadan anlaşılabilir olmasını sağlar.

Sözleşmenin tarihi

Sözleşmenin yapıldığı tarihin belirlenmesinde yardımcı olur. Tarihin sözleşmenin başına yazılması ile sonuna yazılması arasında bir fark yoktur. Tarihin önüne sözleşmenin yapıldığı yerin de yazılması faydalı olur.

Tarafların isimleri

Sözleşmelere, gerçek kişilerin ad ve soyadları, tüzel kişilerin ise tacir oldukları takdirde ticari unvanları dahil tam olarak adresleri ile birlikte yazılmalıdır.

Sözleşmenin konusu

Tarafların hak ve yükümlülüklerine geçmeden önce, konunun belirtilmesinde fayda vardır. Konu sözleşmenin kısa bir özetidir. Burada, sözleşmede amaçlanan temel noktalar, ayrıntıya girmeden, anlaşılır ve sözleşmenin niteliğini ortaya koyacak şekilde belirtilmelidir.

Tarafların hak ve yükümlülükleri

Sözleşmede, tarafların hak ve yükümlülükleri tereddüde yer bırakmayacak şekilde kaleme alınmalı ve bu bölümün, sözleşmenin konusunu takip etmesinde fayda vardır. Buraya sözleşmenin ifa edileceği yer ve zamanın da belirtilmesinde faydalıdır.

Sözleşmede, yargılama usulüne ters düşmemek şartıyla, yetki şartına, yani çıkacak muhtemel uyuşmazlıkların nerede çözüleceğini belirten hükümlere de yer verilmeli.

Sözleşmenin yerine getirilmemesinin müeyyideleri ve cezai şart. Hukukumuz, bu gibi hükümlere, kanuna, ahlaka ve kişilik haklarına aykırı nitelikte ve imkânsız olmadığı sürece izin vermektedir.

Sözleşmede yer alan yükümlülükler karşılığı taraflarca verilecek teminatlar. Bu teminatlar, şahsi veya ayni olabilir. Uygulamada en çok karşılaşılan tür kefalettir. Menkul veya gayrimenkul rehinine de başvurulabilmektedir. Sözleşmenin en azından kefalet ilişkisi ile desteklenmesi, tarafların edimlerini yerine getirmeleri sırasında daha huzurlu olmalarını sağlar.

Sözleşmenin sonuna tarafların ad ve soyadları yazılmalı ve sözleşme taraflarca imzalanmalıdır. Tarafların imzalamasından önce sözleşmenin kaç nüsha olduğu belirtilmelidir. Sözleşme el ile yazılabileceği gibi, bilgisayar, daktilo veya diğer yazı araçları ile de yazılabilir. Ancak, imzaların kesinlikle el ile atılması gereklidir. Sözleşme bir sayfadan daha fazla ise, tarafların diğer sayfaları da paraflamaları yerinde olur. Eğer sözleşme ile sadece bir tek taraf yükümlülük altına giriyorsa bu durumda, bu tarafın imzasının sözleşmede yer alması zorunludur. Diğer tarafın ise zorunlu olmadığı halde, sözleşmeyi imzalamasında bir sakınca yoktur.

Özellikle teknik hususları içeren sözleşmelerin yapıldığı durumlarda, bu sözleşmeyi tamamlamak, teknik hususları açıklamak üzere sözleşmeye bazı bilgi ve belgelerin eklenmesi gerekebilir. Bu bilgi ve belgeler sözleşmenin en sonuna adedine göre ek veya ekler başlığı ile eklenmelidir. Birden fazla ek bulunması durumunda bu eklerin numaralanması ve her bir ekin başına kısaca konusunun yazılması, sözleşmenin açıklık ve anlaşılırlığının sağlanması bakımından önemlidir. Zorunluluk olmasa da bu eklerin taraflarca imzalanmasında fayda vardır.

SÖZLEŞMELER DÜZENLENİRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

1- Taraflar: Sözleşmenin tarafları kısmına, sponsor ve sorumlu araştırmacı ile birlikte İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü'nü temsilen Klinik Araştırmalar Mükemmeliyet Uygulama ve Araştırma Merkezi'nin yazılması,

2- Gizli Bilgiler: Her iki tarafça gerek çalışmayı yapan personelin ve gerekse çalışmaya katılan gönüllülerin kişisel bilgilerinin gizliliğinin korunmasının taahhüt altına alınması, aksi takdirde cezai sorumluluklarının bulunduğunun belirtilmesi,

3- Fikri Mülkiyet Hakkı Kavramı: Çalışma esnasında çalışma ile ilgili olmayan ve fikri hak kavramı içine girecek yeni bir keşif yapılması durumunda ortak fikri mülkiyet hakkı oluşacağının belirlenmesi,

4- Haklı Sebeple Fesih Hakkı: Çalışmaya ilişkin sözleşmenin taraflardan birinin haklı bir sebebine dayanılarak feshedilmesi durumunda, haklı olan tarafın haksız olan tarafa çekeceği bir ihtarname ile belirlenen gün içinde durumun giderilmesinin istenilmesi, giderilmemesi durumunda fesih edileceğinin bildirilmesi,

5- Tek Taraflı Fesih: Haklı fesih halleri dışında, bir tarafa haklı bir sebep olsa dahi fesih hakkı verilmesi mümkün olmayıp, haklı bir sebep olmadan fesih hakkı sözleşmeye konulacaksa her iki taraf içinde düzenlenmesi gerektiği,

6- Fesih Sonucu Oluşacak Zararlar:

• Haklı fesih durumunda haklı olan taraf zararlarının tazminini talep edebilir veya cezai şart belirlenebileceği, ancak fesih tarihine kadar oluşacak karşılıklı kazanımların korunması gerektiği,

• Tek taraflı fesih durumunda, fesih tarihine kadar karşılıklı edimlerin yerine getirilmesi gerekir, ancak zararların tazmini veya cezai şart talep edilemeyeceği,

7- Vergi: İstanbul Üniversitesi'nin kamu kurumu olması nedeniyle, her türlü vergi, resim, harç vb. ödemelerinden muaf olduğundan, bu ödemelerin kuruma yüklenilmemesi, sözleşmelerin altına iki nüsha halindedir ibaresinin eklenmesi,

8- Hak ve Yükümlülüklerin Devri: Çalışmaya ilişkin hak ve yükümlülüklerin üçüncü kişilere devri hüküm altına alınacaksa, her iki taraf için de, karşı tarafın onayının gerektiği hususunun düzenlenmesi,

9- Hukuk Sistemi: Çalışmaya ilişkin yapılan sözleşmelerin hiçbir yerinde yabancı hukuk sistemlerine atıf yapılmaması, çalışmanın Türkiye'de yapılıyor olması nedeniyle, Türk Hukuk Sistemi'nin geçerli olacağının kabulü,

10- Cezai Şart: Çalışmaya ilişkin yapılan sözleşmelerde hiçbir şekilde bir tarafa cezai şart yüklenmemesi gerekmekte olup, sözleşmenin devamını engelleyen hangi taraf olursa olsun karşılıklılık esası nazara alınarak, cezai şart belirlenmesi,

11- Yargı Çevresi: İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü'nün bağlı bulunduğu yargı çevresi İstanbul Adliyeleri olduğundan, sözleşmelere bu hususun eklenmesi,

12- Kurum'un sadece çalışmanın Kurum'da yapılmasına onay verdiği nazara alınarak; çalışmanın yapılması hususunda sorumlu araştırmacıya veya üçüncü şahıslara yönelik zorlayıcı bir etkisinin olmadığının ve sorumlu araştırmacı veya üçüncü kişilerin haksız fiillerinin sorumluluğunu almasının mümkün bulunmadığının kabulünün gerektiği,

13- Sözleşmede çalışma alanına izleme ziyaretleri yapılması hüküm altına alınmış ise, sorumlu araştırmacı veya Kurum ile mutabakata varılarak ziyaret tarihlerinin belirleneceğinin hüküm altına alınması,

14- Sözleşmenin imzalanması ile sponsor Kurum'un donanımının bu çalışmayı yapmaya yeterli olduğunu kabul etmiş sayılması sebebiyle, sonradan donanımının yeterli olmadığını ileri süremeyeceği ve bu konuda sözleşmede hüküm tesis edemeyeceği, 15- Sözleşmelerin aslının yabancı dilde olması durumunda, çeviriden kaynaklanan anlam kaymalarının önüne geçilebilmesi için, çevirisinin hukukçular tarafından yapılması gerektiğinin, 16- Sözleşmelerin iki suret olarak hazırlanması,

17- Sözleşmeyi imzalayan sponsor temsilcinin temsil ve imza yetkisine haiz olduğuna dair belgenin sözleşmenin ekine eklenmesi gerektiği,

18- Klinik Araştırmalar ile ilgili sözleşmeler için İÜ KAMM müdür onayı gereklidir, hususlarına dikkat edilmesi gerekmektedir.