Kıdem tazminatı ödense de geri alınıyor! Tespit edilmesi yeterli, çalışanlara kritik uyarı

Özge Seren Doğu / ozge.dogu@gazetevatan.com

Evlendiği gün itibarıyla işten ayrılmak isteyen kadın çalışanlar için evlilik tazminatı hakkı tanınıyor. Buna göre işten çıkacak çalışanlara iş sözleşmesini kendi isteğiyle sona erdirse de kıdem tazminatı ödemesi yapılıyor. Kadın çalışan bu haktan işverene bağlı olarak çalışırken evlenmesi üzerine yararlanabiliyor ve yalnızca kadın çalışanlar için geçerli. Ayrıca ikinci evliliğini yapan çalışanlar da tazminat alabiliyor.

BELİRLİ BİR SÜRE ÇALIŞMIŞ OLMASI GEREKİYOR

İşten ayrılması için hak düşürücü süre bulunmasının yanı sıra bir şirkette belirli bir süre çalışmış olması da gerekiyor. Evlenerek tazminatını alıp işten çıkmak isteyen işçiler haklarını merak ediyor. Fesih anı itibarıyla doğmuş hakedişler, işten ayrıldıktan sonra başka işe başlama, ihbar süresi şartı, işsizlik maaşı, tazminat için çalışma süresinin ne kadar olması gerektiği gibi konular özellikle araştırılanlar arasında. İşte evlilik tazminat hakkı ile ilgili detaylar…

YALNIZCA KADIN İŞÇİLERE TANINIYOR

Avukat Muhsine Tülin Kavasoğlu, evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde iş sözleşmesini kendi isteğiyle sona erdiren kadın işçinin, kıdem tazminatına hak kazandığı ve bu hakkın yalnızca kadın işçilere tanındığını belirterek, “Kadın işçi bir işverene bağlı olarak çalışmakta iken evlenmesi üzerine bu haktan yararlanabilir.” ifadelerini kullandı.

İHBAR SÜRELERİNE UYMAK ZORUNLU MU?

Evlilik sebebiyle işten ayrılan kadın çalışanın ihbar sürelerine uymak zorunda olup olmadığı da merak ediliyor. Bu konuyla ilgili Kavasoğlu, “Yargıtay’a göre iş sözleşmesini evlilik nedeniyle fesheden kadın işçinin işverene ihbar öneli tanıma zorunluluğu bulunmamaktadır. Yargıtay kararlarında bu konu şu şekilde ifade edilmektedir:

Kadın işçinin yasanın tanıdığı fesih hakkını kullanması halinde, kıdem tazminatı talep hakkı doğar. Feshin işverence kabul edilmesi gerekmez. Aynı zamanda işçinin işverene ihbar öneli tanıması zorunluluğu da bulunmamaktadır.

İşçinin 1475 sayılı Yasanın 14 üncü maddesi hükümleri uyarınca emeklilik, muvazzaf askerlik, evlilik gibi nedenlerle iş sözleşmesini feshetmesi durumunda işverenin ve işçinin ihbar tazminatı talep hakkı bulunmamaktadır.

KRİTİK UYARI! ÖDENEN TAZMİNAT GERİ ALINABİLİR

Avukat Muhsine Tülin Kavasoğlu, evlilik nedeniyle iş sözleşmesini feshedip kıdem tazminatı alarak işten ayrılan kadın işçinin daha sonra yeniden çalışmaya başlamasının hakkın kötüye kullanılması olarak değerlendirilmeyeceğine dikkat çekerek, “Kendisine ödenen kıdem tazminatı geri alınmaz. Hatta kadın işçi evlilik sebebine dayalı feshin ardından ara vermeksizin başka bir işyerinde çalışmaya başlayabilir, kıdem tazminatı ile ilgili kanun hükmü bakımından bir farklılık olmaz.” dedi ve önemli bir uyarıda bulundu:

Ancak bu konuda her bir olay için özellikli durumlara dikkat etmek gerekir. Kadın işçinin kıdem tazminatı almak amacıyla boşanarak, boşandığı eşiyle kısa bir süre içinde yeniden evlenmesi, dürüstlük kuralına aykırılık olarak değerlendirilebilmektedir. Dürüstlük kuralına aykırılık bulunduğunun tespiti/kanıtlanması halinde kıdem tazminatı ödenmez, ödendi ise geri alınabilir.

Kavasoğlu devamında, “Yine Yargıtay kararlarına göre işveren açısından haklı fesih nedenlerinin oluşmasından sonra, fesih prosedürünü etkisiz kılmak için işçinin kendisinden kaynaklanan derhal fesih nedenlerine dayanması mümkün olmaz. Buna örnek olarak güveni kötüye kullanma teşkil eden işlemlerde bulunduğu tespit edilen ve savunması istenen kadın işçinin evlilik sebebiyle iş sözleşmesini feshetmesi gösterilebilir. Bu halde işçi, işveren tarafından yapılan tahkikat sonucunda güveni kötüye kullanma teşkil eden haller kapsamında haklı nedenle feshe muhatap olursa, kıdem tazminatına hak kazanamayacaktır.” ifadelerini kullandı.

HANGİ ÜCRETLER ÖDENİYOR?

İş sözleşmesinin feshi halinde diğer ücretlerin de ödenmesinin zorunlu olduğunu belirten Avukat Muhsine Tülin Kavasoğlu, “Genel kural olarak iş sözleşmesinin feshi halinde (fesih sebebinden bağımsız olarak) işçiye fesih anı itibariyle doğmuş hakedişleri (ücret, kullanılmamış izin alacağı, fazla mesai ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti) ödenmek zorundadır.” dedi.

İŞ MAHKEMELERİ YETKİLİ

Evlilik sebebiyle iş akdini sonlandıran çalışanın hangi mahkemede dava açabileceğine yönelik bilgi veren Kavasoğlu şunları söyledi:

“5953 sayılı Kanun’a tabi gazeteciler, 854 sayılı Kanun’a tabi gemi adamları, 4857 sayılı İş Kanunu’na ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’ndaki hizmet sözleşmelerine tabi işçiler ile işveren arasında, iş ilişkisi nedeniyle sözleşmeden veya kanundan doğan her türlü hukuk uyuşmazlıklarına bakmaya iş mahkemeleri yetkilidir.

Dolayısıyla evlilik sebebiyle fesihte kıdem tazminatı dahil olmak üzere tüm işçilik alacaklarının ödenmesi talebiyle açılacak davalar, iş mahkemelerinde açılmalıdır. Yetkili iş mahkemesi, davalının yerleşim yeri mahkemesi veya işin görüldüğü yer mahkemesidir.”

EVLİLİK TAZMİNATI VE İŞSİZLİK MAAŞI

En çok araştırılan ve kafalarda soru işareti oluşturan konulardan biri de evlilik sebebiyle istifa eden kişinin işsizlik maaşı alıp alamayacağı. Avukat Kavasoğlu, “Evlilik nedeniyle işten ayrılan kadın, kendi iradesi ile işten ayrılmış olacağından işsizlik maaşına hak kazanmaz.” bilgisini verdi.

1 YIL İÇİNDE İŞVERENE BİLDİRİLMELİ

Avukat Cemile Şeyma Şahin ise evlilik nedeniyle işten ayrılmak isteyen kadın işçinin, evlilik tarihinden itibaren en geç 1 yıl içerisinde bu iradesini işverenine bildirmesi gerektiğini vurguladı. Aynı zamanda ispat açısından da bu bildirimin yazılı yapılması önemli olduğunu belirtti.

Avukat Şahin, evlilik tazminatının ne zaman alınamayacağına dair de önemli bilgiler verdi ve şu ifadeleri kullandı:

Evlilik tarihi üzerinden 1 yıldan fazla süre geçtiği takdirde bu sebebe dayalı olarak iş akdi feshedilse dahi tazminat alacağı doğmaz. Pek tabii evlenme sebebiyle iş akdinin sonlandırılması sonucu tazminata hak kazanılabilmesi için kişinin kesintisiz olacak şekilde en az bir yıldır işyerinde çalışıyor olması şartı da aranmaktadır. Kadın işçinin fesih bildirimini yaptığı tarih ya da istifa dilekçesinde özellikle yer verdiği tarih itibari ile iş ilişkisi kesin bir şekilde sonlanmış olur.

EVLİLİK TAZMİNATI NASIL HESAPLANIYOR?

Evlilik tazminatının nasıl hesaplandığı da merak edilenler arasında. Avukat Cemile Şeyma Şahin evlilik nedeniyle iş akdinin sonlandırılmasında kıdem tazminatının tıpkı haklı nedenle iş akdinin feshindeki gibi hesaplanır. Kişinin çalıştığı yıl ile 30 günlük brüt ücret tutarının çarpımı tazminat bedelini belirler.