.
1. Genetiği değiştirilmiş organizmalar ve besinler nedir?
DNA’ları ile doğal ortamda yetişmeyecek şekilde oynanmış organizmalara GDO deniyor. Genetik mühendisliği adı verilen yöntemlerle bir organizmadaki seçilmiş genler başkasına aktarılıyor. Bu işlem farklı cinsler arasında da yapılabiliyor.
2. Neden üretiliyor?
Bu besinlerin üretilip pazarlanmasının ana nedeni üreticiye ya da tüketiciye yararları olması. Yani fiyatları daha düşük oluyor, daha uzun ömürlü ya da besin değeri daha yüksek gıdalar elde ediliyor. Böceklere ve virüslere karşı korunaklı olacak şekilde dizayn ediliyor.
3. İnsan sağlığı ile ilgili en büyük endişeler neler?
Teorik olarak tartışılan birçok konu var ancak 3 ana konu üzerinde duruluyor: Alerjik reaksiyonlar, gen transferi ve “outcrossing.”
Alerjik reaksiyon: Alerji yapan bir genin başka besine aktarılması tehlikesi var. BM ve WHO’nun incelemelerinde piyasadaki hiçbir GDO’da alerjik etki bulunamadı.
Gen transferi: En büyük endişe aktarılan genlerin vücut hücrelerine ya da sindirim sistemindeki bakterilere transfer olması.
Outcrossing: GDO’lardaki genlerin doğal ürünlere atlaması ya da iki türün tohumlarının karışmasına outcrossing deniyor. Bunun doğal besinlere zarar vereceğinden endişe ediliyor. Bu yüzden birçok ülkede doğal ürünleri ile GDO’ların tarlaları birbirinden sıkı sıkıya ayrılıyor.
4. Bu gıdalar güvenli mi?
Tüm GDO’larla ilgili genel bir yorum yapmak mümkün değil. Çünkü kullanılan genler ve bunların gıdaya eklenme biçimi farklı. Ancak uluslararası piyasaya sunulan bu tür gıdaların tamamı gerekli testlerden geçti. Bunların onaylandığı ülkelerde bu gıdaları tüketen insanlarda da herhangi bir problem görülmedi.
5. Avrupa Birliği nasıl bakıyor?
Bu gıdaların Avrupa’ya girmesi için hem uluslararası hem de yerel testlerden geçmesi gerekiyor. 1991 ve 1998 yılları arasında 18 GD gıdaya AB’de kullanılma izin aldı. Ancak bu tarihten sonra hiçbir onay çıkmadı. 1999-2003 yılları arasında AB’ye GD gıdaların ithaliyle ilgili yasak kalktıktan sonra etiketlemeyle ilgili tartışmalar gündeme geldi. AB’de bu ürünlerin kaynaklarını belirtecek şekilde etiketlenmesi ve yüzde 1’in üzerindeki her türlü genetik oynamanın bu etiketlere konması mecburi tutuluyor. Bu durumda insanlara seçme şansı verilmiş olacak. (Kaynak: Dünya Sağlık Örgütü)
67 milyon hektar: Dünyada GDO ekini yetiştirilen arazi var.
7 milyon: GDO ürünü yetiştirmeyi tercih eden çiftçilerin sayısı.
18: GDO yetiştiren ülkelerin sayısı.
Yüzde 18: GDO ürünlerin yetiştirildiği arazilerin dünyadaki ekilebilir toplam alana oranı.
8.3 milyon hektar: 2002’den beri yeni açılan GM tarlalarının alanı
Yüzde 51: GDO soya fasulyesinin dünyada üretilen soyaya oranı.
