Bacasız büyüme

Türkiye ekonomisi yılın ilk çeyreğinde beklentilerin üzerinde büyüdü. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre, gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) yüzde 2.3 büyüme kaydederek sürpriz yaptı. Türkiye 2009 yılı 3. çeyrekten itibaren 22 çeyrektir kesintisiz büyümesini sürdürdü. İlk çeyrekte yüzde 1.6’lık büyüme bekleniyordu. Mevsimsellikten ve takvim etkisinden arındırılmış GSYH birinci çeyrekte önceki döneme göre yüzde 1.3, takvim etkisinden arındırılmış GSYH bir önceki yıla göre yüzde 2.4 arttı. TÜİK, 2014 için daha önce açıkladığı yüzde 2.9’luk büyümeyi revize etmedi.

Tüketim yüzde 4.5 arttı

İlk çeyrekte GSYH, cari fiyatlarla 180 milyar 506 milyon dolara (443 milyar 782 milyon lira) düştü. Türk Lirası bazında bakıldığında cari fiyatlarla GSYH geçen yılın birinci çeyreğine göre yüzde 7.8 arttı. Söz konusu rakam 2014’ün ilk çeyreğinde 185 milyar 961 milyon dolar (411 milyar 255 milyon lira) seviyesindeydi.

Ekonomik büyümenin yüksek çıkmasında iç talepte geçen yıl başlayan canlanmanın devam etmesi etkili oldu. Büyümenin alt detayları incelendiğinde, bu yılın ilk çeyreğinde özel tüketim harcamaları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4.5 ile öngörülerin üzerinde artış kaydetti. İlk çeyrek büyümesine yüzde 3.5’lik katkı yaptı. Yılbaşından bu yana daralan ihracat büyümeyi 1.2 puan aşağıya çekti.

Aynı dönemde devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 2.5 artarken, mal ve hizmet ihracatı yüzde 0.3 geriledi.

İlk üç ayda hizmetler yüzde 4.1, finans yüzde 6.7, tarım yüzde 2.7 büyürken, sanayide bu oran 0.8 gibi çok düşük düzeyde kaldı. Ekonominin lokomotiflerinden biri olan inşaat sektörü yüzde 3.5 daralma kaydetti. Türkiye ekonomisi 2014’ün ilk çeyreğinde yüzde 4.9, yılın tamamında yüzde 2.9 büyümüştü.

Türkiye rölantiden çıkıyor

İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı İbrahim Çağlar, ilk çeyrek büyüme verisinin Türkiye ekonomisinin rölantiden çıkışını işaret ettiğini belirterek, bir sonraki çeyrekteki büyümenin daha güçlü olacağına inandığını söyledi. Çağlar, “Ülkemizdeki seçim süreci ve dış piyasalardaki belirsizliklere rağmen, ekonomimiz kendi dinamikleri içerisinde büyüme temposunu sürdürüyor” dedi.

Özelde ılımlı toparlanma

ING Bank Başekonomisti Muhammet Mercan, “Büyümenin kompozisyonunda net ihracatın katkısı önemli ölçüde zayıflayarak negatifte kalmaya devam ederken, özel kesim kaynaklı talebin ılımlı toparlanma eğilimini koruyarak 2013’ten beri gözlenen en yüksek düzeye ulaştığı anlaşılıyor” dedi.

Ekonomistlerle yapılan anketlerde ilk çeyrek büyümesinin yüzde 1.6 çıkması bekleniyordu.

Dalgalara rağmen yüksek

Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, küresel finansal piyasalardaki dalgalanmalara rağmen Türkiye ekonomisinin ilk çeyrekte yüzde 2.3 ile beklentilerin üzerinde büyümeye devam ettiğini söyledi. Babacan, “Türkiye ekonomisi sağlam makroekonomik temelleri, güçlü kamu maliyesi ve sağlıklı bankacılık sistemi ile dışsal şoklara karşı dayanıklılığını sürdürmüştür. Önümüzdeki dönemde dış talebin büyümeye katkı sağlaması bekleniyor” açıklamasını yaptı.

İkinci yarıda frene basacak

İş Yatırım ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu, 2014’ün son çeyreğinde olduğu gibi iç tüketimde öngörülenin üzerinde bir toparlanma olduğunu söyleyerek, “Büyümedeki sürpriz iç tüketimde 2014’ün son çeyreğinde iç talepte başlayan canlanmanın devam etmesinden kaynaklanıyor. Burada seçim öncesi harcamaların erkene çekilmesi söz konusu olabilir. Öncü göstergelere göre, yılın ikinci çeyreğinde iktisadi faaliyette ılımlı canlanmanın devam etmesi olası görünüyor. Ancak seçim sonrasında yani yılın ikinci yarısında yatırımda ve iç tüketimde belirsizlik nedeniyle zayıflamanın olacağını düşünüyoruz. Bu nedenle 2015’te büyümenin yüzde 2.6’da kalacağını düşünüyoruz” dedi.

Belirsizlik uzun sürmemeli

TÜİK’in açıkladığı büyüme rakamlarının ardından Twitter hesabından değerlendirmelerde bulunan Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, “Avrupa’daki durgunluğa, jeopolitik gerginliklere, finansal dalgalanmalara ve siyasi belirsizliğe rağmen yüzde 2.3’lük büyüme olumlu” dedi. Bakan Şimşek, siyasi belirsizliğin uzun sürmemesi gerektiğini sözlerine ekledi.

Yüzde 4’lük hedef çok zor

Japon kredi derecelendirme kuruluşu Japan Credit Rating (JCR) Eurasia Başkanı Orhan Ökmen, harcama yönünden büyümenin kaynağını sadece hane halkı harcamalarının oluşturduğunu, özel sektör, kamu harcamaları ve dış talebin büyümeyi desteklemediğini belirtti. Ökmen, ekonominin ilk çeyrekte, cari fiyatlarla yüzde 7.76, sabit fiyatlarla yüzde 2.3 büyümesine göstermesine rağmen dolar bazında yüzde 2.9 küçüldüğünü söyledi. Ökmen, bu düşük oranlarla yıllık yüzde 4 hedefine ulaşabilme olasılığının zayıf gözüktüğünü kaydetti. Orhan Ökmen iktisadi faaliyet kolları bakımından büyümenin tamamına yakın kısmının hizmetler sektöründen kaynaklanmış olmasının büyümenin sürdürülebilirliğini ve büyüme kalitesini sorgulamaya açık hale getirdiğini dile getirdi.