Rusya’ya SWIFT darbesi! Yaptırımının sonuçları ne olacak?
Rusya, Kiev sokaklarında özel kuvvetleriyle savaşadursun Batı’dan ağır bir darbe geldi. Rus bankaları küresel para transferi sistemi SWIFT’ten çıkarılacak. Rusya ile neredeyse tüm ticareti bitirecek hamle, ülkeyi uluslararası alanda yalnız bırakacak.
Rusya, küresel para transferi sistemi, Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication yani kısa adıyla SWIFT'ten önceki gece ortak bir açıklama ile çıkarıldı. Ukrayna'da Kiev'in kapılarına dayanan Rusya'ya karşı en ağır yaptırım da böylece gelmiş oldu.
Kararda AB, ABD, İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya ve Kanada'nın imzası vardı ancak tüm dünyayı kapsayan bir yaptırım. Batı, Rusya'yı uluslararası finansal sistemden izole etmekte kararlı. Açıklamada yer alan şu ifade de bunu teyit ediyor: "Rusya'dan hesap soracağız ve birlikte bu savaşın Putin için stratejik bir başarısızlık olmasını sağlayacağız."
AB VE ABD İLE 226 MİLYAR $
140 trilyon dolarlık sınır ötesi para transferinin yüzde 90'ının üzerinden geçtiği SWIFT, hem Rusya'ya mal satanlar hem de alanlar için oldukça kritik. Rusya'nın AB ve Amerika Birleşik Devletleri ile yıllık yaklaşık 226 milyar doları bulan bir ticareti var.
Tüm AB ihracatının da yaklaşık yüzde 5'i Rusya'yla. Rusya'nın ilk beş ülke ile ticareti toplam ticaretinin yüzde 86.9'u düzeyinde. Rusya'nın ana ticaret ortağı Çin. Çin'den sonra sırasıyla Almanya, Hollanda, Beyaz Rusya ve Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye geliyor.
ABD LİSTESİNDE 11 KURUM VAR
Batı ülkelerinin açıklamasında 'bazı bankaların' ifadesi de merak uyandırdı. "İlk olarak, seçilen Rus bankalarının SWIFT sisteminden çıkartılmasını sağlamayı taahhüt ediyoruz" denen açıklama sonrası "Petrol ve doğalgaz ithalatında açık kapı mı bırakılıyor?" sorusu akıllara geldi.
Ancak ABD Hazine Bakanlığı'na bağlı olan ve tüm yaptırım kararlarının arkasında olan OFAC, 24 Şubat'taki ilk yaptırım açıklamasında "Tedbirler, Rusya'daki tüm bankacılık varlıklarının yaklaşık yüzde 80'ini hedefliyor" değerlendirmesinde bulunmuştu. OFAC, listesinde Sberbank ve VTB'nin de dahil olduğu 11 firmanın adı geçiyor. Rusya ile ilgili CAPTA Direktifi'ne tabi olduğu belirlenen diğer bağlı kuruluşlar da kapsamda. Otkritie, Novikom ve Sovcom gibi finans kurumları da listede.
ALTERNATİF SİSTEM SPFS
Rusya'nın SWIFT'e alternatif olarak 2014'te kurduğu SPFS (Sistema Peredachi Finansovykh Soobscheniy) sistemi ise henüz çok yaygın değil. SPFS'de ilk işlem Aralık 2017'de yapıldı. Şu anda sistemde Beyaz Rusya, Almanya, Kazakistan, Kırgızistan, Ermenistan ve İsviçre'den 23 yabancı banka var. SPFS, SWIFT'e göre çok daha ucuz ancak işlem yapmak görece olarak daha zor.
SWIFT NEDİR
Belçika merkezli SWIFT sistemi, 1970 yılında, binlerce finans kuruluşundan oluşan bir işbirliği olarak kuruldu. Daha sonra da uluslararası finansın bel kemiği haline geldi. 2020'de SWIFT platformu üzerinden her gün yaklaşık 38 milyon transfer gönderildi. Sistem kullanılarak her yıl trilyonlarca dolar ve euro transfer ediliyor. Rusya ve Çin'in benzer şekilde çalışan kendi sistemleri olsa da dünya çapında yaygın olmadıkları için kullanılabilir değiller.
RUBLE/TL TİCARETİ ARTABILİR
SWIFT kararının ardından gözler 1997'den bu yana Rusya'da faaliyet gösteren, duayen bankacı Fiba Grubu'nun Onursal Başkanı Hüsnü Özyeğin'in kurduğu Credit Europe Bank'a çevrildi. 6 milyondan fazla müşteriye hizmet veren, Rusya'nın 22 şehrinde 49 şubeyle faaliyet gösteren bankanın yaptırımdan etkilenip etkilenmeyeceği merak konusu. Fiba Holding Yönetim Kurulu Başkanı Murat Özyeğin, henüz yaptırım listesinin belli olmadığını, beklemede olduklarını söyledi. Özyeğin, SWIFT'ten bazı Rus bankalarının çıkarılması durumunda Türkiye ile Rusya arasındaki ruble-TL ile ticaretin artacağını söyledi.
SWIFT İŞLERİ ETKİLER
Batı'nın attığı SWIFT hamlesinin iş yapmayı zorlaştıracağını belirten Anadolu Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Tuncay Özilhan, "Bizim açımızdan çok çok büyük etkisi yok. Oradan çok büyük alacağımız veya borcumuz yok. Çünkü işimiz gereği tüm hammaddemizi oradan karşılayabiliyoruz. Gerek arpa, gerek alüminyum gerekse cam şişelemede. Ancak tabi ki SWIFT sisteminden çıkış etkileyecek. Biraz erken atıldı bu hamle ama mecbur kaldılar. Bizim hem Ukrayna'da hem de Rusya'da yatırımlarımız var. Arkadaşlarımız şu anda olası etkileri üzerinde çalışıyor" dedi.
DETAYLARIN NETLEŞMESİNİ BEKLİYORUZ
Rusya ile hem ithalat hem de ihracat bağlantıları olan Kibar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ali Kibar ise "Bizim de takip ettiğimiz bir konu. Hem ihracatımız var hem de ithalatımız var Rusya'dan. Önümüzdeki günlerde göreceğiz detaylarını. Avrupa'nın geliştireceği alternatif bir sistem olursa Türkiye için de uygulanır. Kapsamını gördükten sonra yorum yapmak daha doğru olur" dedi.
TÜRKİYE'NİN TOPLAM RİSKİ 151 MİLYON $
Uluslararası Ödemeler Bankası BIS'e göre Rus bankacılık sisteminde doğrudan finansal riski en yüksek ülkeler Fransa, İtalya ve Avusturya. Fransa ve İtalya'nın riski 23'er milyar dolarken. Avusturya'nın 17 milyar dolar. İlk üç dışında Alman bankalarının Rusya'da 5.2 milyar dolarlık doğrudan finansal riski var. Türkiye'nin ise sadece 151 milyon dolar düzeyinde.
ÖDEME HİZMETLERİ MERAK KONUSU
Para transferi dışında ödeme hizmetlerinde de bir yaptırım olup olmayacağı henüz bilinmiyor. Rusya Federasyonu, Güney Osetya, Türkiye, Ermenistan ve Kırgızistan'da geçerli olan Mir ödeme sistemi küresel ödeme hizmeti sağlayıcıları Mastercard ve Visa'ya alternatif olarak kurmuştu. Türkiye'nin de kendi ödeme hizmeti markası TROY benzeri bir yapısı var.
ATM'LERE AKIN ETTİLER
SWIFT kararının ardından Rus halkı ATM'lere akın ederek, uzun kuyruklar oluşturdu. Rus para birimi ruble de tarihin en sert düşüşünü yaşadı ve 1 euro 100 rubleyi aştı.
RUSLAR ALACAKLARIN PEŞİNE DÜŞTÜ, OTELLER ÖDEMEYİ ERKEN İSTEDİ
Rusya'ya karşı en önemli yaptırım adımı SWIFT sisteminden çıkarma açıklamasının hemen ardından kurumlar da müşterilerinden alacaklarını erkenden istemeye başladı. Yaptırımın yürürlüğe girmesi ihtimaline karşı firmalar yurtdışı alacaklarını tahsil etmek istiyor. Oteller de Rusya'da turist olarak bulunanlardan ödemelerini hemen yapmasını istedi. Çünkü kredi kartlarının çalışıp çalışmayacağı da henüz bilinmiyor.
