Deprem bölgesinde kısa çalışma devreye giriyor

Kahramanmaraş merkezli depremlerin etkilediği OHAL bölgesinde çalışma hayatını düzenleyecek tedbirler yavaş yavaş devreye alınıyor. 10 ilde pandemi döneminde uygulanan kısa çalışma ödeneği ve nakdi ödeme desteği hayata geçirilecek. Yeni düzenlemelerin OHAL kararnamesiyle başlayabileceği belirtiliyor. Toplam 10 ili etkileyen deprem sonrası işletmeler ve çalışanlar için hem kısa çalışma ödeneği hem de pandemi döneminde uygulanan nakdi ödeme desteği devreye alınacak. Nakdi ödeme desteğinin ne kadar olacağı ise yasal düzenlemede netleştirilecek. Bu tutarın son dakikada bir değişiklik olmazsa net asgari ücretin yarısı kadar olabileceği vurgulanıyor. Nakdi ücret desteği pandemi döneminde bin 500 TL olarak uygulanmış ve yürürlükten kaldırılmıştı. Deprem illerinde OHAL devrede olduğu için düzenlemelerin OHAL kararnamesiyle yapılabileceği belirtiliyor. Nakdi ücret desteği pandemi döneminde bin 500 TL olarak uygulanmış ve yürürlükten kaldırılmıştı. Deprem illerinde OHAL devrede olduğu için düzenlemelerin OHAL kararnamesiyle yapılabileceği belirtiliyor. Normal koşullarda üç ay süreyle verilen kısa çalışma ödeneği İşsizlik Sigortası Fonu’ndan ödeniyor. Kısa çalışma ödeneği hesaplanırken, çalışanın son 12 aylık prime esas kazancı dikkate alınıyor, buna göre günlük ortalama kazancının yüzde 60’ı ödeniyor. Burada bir üst limit de bulunuyor. Bu üst limit şu an için 15 bin lirayı geçemiyor. Deprem bölgelerinde uygulanacak kısa çalışma ödeneğinde sürecin hızlanması için denetim yapılmadan, başvurular üzerinden ödemeler yapılacak. Pandemi döneminde Türkiye genelinde işten çıkarma yasağı uygulanmış, bu süreçte çalışanların ücretsiz izne çıkarılması halinde de günlük 39 lira “nakdi ücret desteği” verileceği açıklanmıştı. Bunun için İşsizlik Sigortası Kanunu’na geçici bir hüküm de eklenmişti. Miktar daha sonra aylık bin 500 TL olarak revize edilmiş ve sonrasında da uygulamadan kaldırılmıştı. Deprem nedeniyle bu uygulamanın da tekrar işler hale getirilmesi planlanıyor. Böylece Kısa Çalışma ödeneği almaya hak kazanmayan ve izne gönderilen çalışanlar da destek alacak. Verilecek desteğin tutarı ise yapılacak yasal düzenlemede yer alacak. Ancak kulislerde 4 bin lira civarında bir rakamın uygulanabileceği belirtiliyor Bu uygulama için OHAL kararnamesi yolunun kullanılabileceği belirtilirken, süreçlerin çok uzamayacağı, kararnamelerin hazır olduğu ve kısa sürede yasal altyapının kurulacağı vurgulanıyor. İşçilere Kısa Çalışma Ödeneği ile Genel Sağlık Sigortası primleri de ödeniyor. İşçiler brüt maaşlarının yüzde 60’ı kadar Kısa Çalışma Ödeneği alırken üst sınır olarak asgari ücretin yüzde 150’si kadar miktar belirleniyor. Kısa Çalışma Ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 150’sini yani 15 bin lirayı geçemiyor. Bu yıl için asgari ücretli bir işçi için Kısa Çalışma Ödeneği 6 bin 4 lira 80 kuruş oluyor. İşçinin maaşı arttıkça alacağı ödenek de artıyor. Kısa Çalışma Ödeneği’nden sadece Damga Vergisi kesiliyor. Bakanlık tarafından alınan tedbirlerden bazıları şöyle:İşkur tarafından depremden etkilenen 10 il için depremin etkilerini hafifletmek amacıyla olağanüstü hal bölgesi valiliklerine 16 bin kişilik Toplum Yararına Program kontenjanı tahsis edildi.Kronik hastalıklar nedeniyle kullanılan ilaç ve tıbbi malzeme teminine ilişkin raporlardan, 1 Ocak 2023 tarihi ve sonrasında süresi bitmiş/bitecek olan tüm kronik hastalık rapor süreleri 30 Haziran 2023 tarihine kadar uzatıldı.6 Şubat ile 30 Nisan arasında, SGK’ya verilmesi gereken her türlü bilgi, belge ve beyannameler 26 Mayıs 2023 tarihine kadar ertelendi. Depremde işini kaybedip işsiz kalanlar son 3 yılda en az 600 gün primi varsa, 600-899 günü varsa 6 ay, 900-1079 günü varsa 8 ay, 1080 günü varsa 10 ay işsizlik maaşı alabilecek. Ayrıca bu kişiler devlet destekli sağlık hizmetinden yararlanabilecek. İşsizlik maaşı en az 3 bin 12 lira, en yüksek 6 bin 25 lira. Halen işsizlik maaşı alanlara da ödemeleri erken yapılacak. Şubat ayı ödemeleri ayın 15’inde yapılmıştı. Mart ayı ödemesi 21 Mart’ta, nisan ödemesi de 19 Nisan’da yapılacak. Sigortalılık süresi, prim gün sayısı dul-yetim aylığı bağlanmasına yeterli değilse hak sahipleri yaşamını yitiren adına ödenen primleri ölüm toptan ödemesi olarak SGK’dan geri alabilecek. Toptan ödeme talep dilekçesine e-Devlet sayfasından ulaşılabilir. Deprem bölgesindeki illerde yaşayanların 31 Temmuz tarihine kadar yapılandırılan ya da taksitlendirilen ihya edilenler de dahil tüm prim borçlarının ödemesi ihya edilen prim borçları 31 Ağustos’a kadar ödenebilecek. Bunlardan herhangi bir gecikme cezası alınmayacak. Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi kapsamında deprem bölgesinden de çok sayıda vatandaş askerlik, doğum, doktora, avukatlık staj, yurt dışı borçlanması yaptı. Borçlanmaların ve ihya kapsamına giren borçların da son ödeme tarihi 31 Ağustos 2023 tarihine kadar ertelendi. Mevcut yasalara göre sigortalı olan kişilerin hayatını kaybetmeleri durumunda geriye kalan çocuklarına, eşine, anne ve babasına aylık bağlanıyor. Bunun için prim gün sayısı ve sigortalılık süresinin olması gerekiyor. Depremde hayatını kaybeden kadın ya da erkeğin SSK’da 900 gün prim (sigorta başlangıç tarihinden itibaren en az 5 yıl geçmiş olmalı), Bağkur’da ve Emekli Sandığı’nda 1800 prim gün sayısı olması gerekiyor. Bu durumda çocuklarına ve eşlerine aylık bağlanıyor. Hayatta kalan eş çalışsa da çalışmasa da, emekli olsa da olmasa da eşten emekli maaşını alır. Erkek çocukları 18 yaşına kadar, lise ve dengi bir okuldaysa 20 yaşına kadar, üniversitede okuyorsa 25 yaşına kadar bu haktan yararlanabilir. Kişi okurken çalışsa dahi anne-babadan bu maaşı alabilir. Bu aylığı almak için başvuru süresi bulunmuyor.