Emekli aylığında her ay 15 liralık düşüşe sebep oluyor! Milyonlarca vatandaşı ilgilendiren 'asgari ücret' ayrıntısı

ALİCAN YILDIRIM / alican.Yildirim@gazetevatan.com

Emekli maaşlarıyla ilgili dikkat çeken ayrıntılar ortaya çıktı. Emekli maaşının nasıl hesaplandığıyla ilgili merak edilen sorular cevabını buldu. SGK Uzmanı Dilek Ete, "Emekli aylığının basit hesabını ortalama aylık kazancın aylık bağlama oranı ile çarpımı verir.1999 yılından sonra uygulanan sisteme göre emekli aylığının hesaplanmasında iki temel kriter vardır." diyerek bilgi verdi.

YILLARA GÖRE EMEKLİ AYLIĞI HESAPLAMASI DEĞİŞİYİOR

1999 yılından sonra emekli aylığı hesaplanırken 2 kritere dikkat edildiğini vurgulayan SGK Uzmanı Dilek Ete, "Emekli aylığının basit hesabını ortalama aylık kazancın aylık bağlama oranı ile çarpımı verir. 1999 yılından sonra uygulanan sisteme göre emekli aylığının hesaplanmasında iki temel kriter vardır. Bunlar; 1)Ortalama aylık kazanç, 2) Aylık bağlama oranı (ABO). Emekli aylığının basit formülü de; bu iki değerin çarpımıdır. Çalışma hayatınız boyunca reel olarak ayda ortalama 5000 lira brüt kazancınız var bu kazancınızın aylık bağlama oranı ile çarpımı kadar emekli aylığınız olur. Emekli aylığınızı hesaplarken çalışma döneminizi üçe ayırın; birincisi 31.12.1999 öncesi günleriniz, ikincisi 2000 ile 2008 arası günleriniz, üçüncüsü de 2008‘den sonraki günleriniz, Üç dönem için ayrı ayrı emekli aylığı hesaplayacaklar. ABO’ da bu üç dönemde farklıdır." ifadelerini kullandı.

"ASGARİ ÜCRETLE ÇALIŞANIN EMEKLİ AYLIĞI DÜŞÜYOR"

Aylık bağlama oranlarıyla(ABO) ilgili açıklamalarda bulunan SGK Uzmanı Dilek Ete, "1999 ve öncesi dönem için, gösterge tablosundan emekli olan bir SSK’lının ilk 5000 günü için aylık bağlama oranı yüzde 60 5000 günden sonraki her 240 gün için yüzde 1 arttırılırdı. 9000 günü olanın ABO’ su yüzde 76 olurdu. Yaşar Okuyan’ın Çalışma Bakanlığı döneminde ( 8/09/1999 yılında) yapılan düzenleme ile aylık bağlama oranı hesaplaması değiştirildi. İlk 3600 gün için yüzde 35, sonraki , 5400 günün her 360 günü için yüzde 2 ve 9000 günden sonraki her 360 gün için yüzde 1,5 oranı verildi. 9000 gün için bu oran yüzde 65’e düşürüldü. 1/10/2008 tarihinde 5510 Sayılı Kanunla yapılan düzenleme ile aylık bağlama oranı hesaplaması bir daha değiştirildi. Her 360 gün için yüzde 2 olarak belirlendi. Buna göre de 9000 günü olan sigortalı toplamda ABO yüzde 50 oldu. Ekim 2008 tarihinde 5510 Sayılı Kanun ile asgari ücretle çalıştıkça her ay ileride alacağınız emekli aylığı 3 lira ile 15 lira arasında düşmektedir.

Halbuki, emeklilik yaşını 65 yaşa kadar yükselten milletvekilleri çıkan kanunlara imza atarken, ’’Genç yaşlarda emekli oluyorsunuz bu sebeple emekli aylıklarınızda düşük oluyor. Emeklilik yaşını emekli aylığınız yüksek olsun bu nedenle 65 yaşa çıkarıyoruz‘’ diyorlardı. Emekli aylık hesabında en önemli kriter ABO ‘dur.1999 öncesi dönem için gösterge tablosundan emekli olan SSK‘lı ilk 5000 prim günü için ABO ‘su yüzde 60 ve 5000 günden sonraki her 240 gün için yüzde 1 ABO artar.9000 günde ise ABO ‘su yüzde 76 olur. 1999 yılından sonrası ise ilk 3600 gün için yüzde 35 sonraki 5400 günün her 360 günü için yüzde 2 ve 9000 günden sonrası için ise her 360 güne yüzde 1,5 oranında ABO artar.1999 sonrası 9000 prim günü için ABO yüzde  65 e düştü." dedi.

TAVAN ÜCRETLE PRİM YATIRANLAR YÜZDE 1 ORANINDA

2008 sonrası ABO ile ilgili bilgi veren veren Dilek Ete, "2008 sonrası ise, her 360 güne yüzde 2 ABO oldu.2008 sonrası 9000 prim günü olan ABO yüzde 50'dir. 5400 gün ile emekli olan sigortalının; 1999 öncesi ABO yüzde 60,2000-2008 arası prim günleri için ABO’su yüzde 43, 2008 sonrası ABO’su yüzde 28'dir. 7200 gün ile emekli olan sigortalının ; 1999 öncesi ABO’su yüzde 69 ,200-2008 arası ABO'su yüzde 55 ve 2008 sonrası için ise ABO‘su yüzde 40 olarak hesaplanarak aylığı belirlenir. EYT kapsamında BAĞ-KUR'dan emekli olacak sigortalılar özellikle emekli aylık hesabına dikkat etmelidir. BAĞ-KUR'la olan EYT'liler 1/09/1999 a kadar ilk 5 basamakta , sonrasında ise ilk 11 basamakta sırayla sigortalının talebi olup olmamasına bakmaksızın Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından basamak yükseltmesi gerekir.

Basamak doğru hesaplanmazsa 31/12/1999 ile 01/072003 arasındaki basamaklar düşük kalır ve aylıklar hatalı hesaplanır. Bu özellikle BAĞ-KUR öncesi Devlet memuru veya SSK kapsamında adına prim yatan EYT kapsamında emekli olacaklar için önemlidir. Ülkemizde ,SSK (4a) kapsamında prim yatanların yüzde 42 sine asgari ücretle prim yatmaktadır. Yine yüzde 47 si ise asgari ücretin iki buçuk katı ücret üzerinden prim yatıyor. Asgari ücretin 2,5 katı ile tavan arasında çalışanların oranı ise yüzde 10 u geçmiyor. Tavan ücretle prim yatanlar ise sadece yüzde 1 dilimde bulunuyor.Bağkur’a prim yatıranların yüzde 98 ‘i asgariden prim ödüyor. Ülkemizde emekli aylıkları hesaplanırken güncelleme katsayısından da yararlanılır. Güncelleme katsayısı; her yılın Aralık ayına göre Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranının yüzde 100’ü ile sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla gelişme hızının yüzde 30’unun toplamına (1) tam sayısının ilave edilmesi sonucunda bulunan değeri, ifade etmektedir." dedi.

EMEKLİ AYLIKLARI NASIL YÜKSELİR?

Son olarak emekli maaşlarının nasıl yükselmeyeceğiyle ilgili konuşan Dilek Ete, "5510 Sayılı Kanun ile gelen emekli aylık hesaplama sisteminin iptal edilmesi ile emekli aylıkları hak ettiği seviyeye kavuşacaktır. Türkiye’nin gelişmişlik hızından emeklinin aldığı payın da tekrar yüzde 100'e çıkarılması gerekmektedir. Asgari ücretle çalıştıkça emekli aylıkları düşmektedir. Bu nedenle prim günü dolan sigortalıyı kayıt dışına itmekte, kayıt içi çalışma teşvik edilmemektedir. Özellikle emeklilik sonrası çalışmalarda prim tahsilatına devam edebilmek için emeklilik sonrası çalışmaların emekli aylığına katkısı sağlanmalı bu konuda ivedilikle çalışmalar ortaya konulmalıdır." diye konuştu.