Yıllık izin hakkı ile ilgili son dakika kararı! Avans ödemesi, resmi tatil günleri ve hafta sonu...

Yaz aylarının gelmesiyle birlikte izin ve tatil planları da yapılmaya başlandı.Bütün çalışanlar yaz aylarında izin kullanmak istedikleri için planlamalar da birkaç aylık döneme sıkıştırılıyor. Ancak burada inisiyatif işverende.

Çalışanların kullanacakları izin süreleri onların aynı işyerindeki çalışma süreleriyle ortaya çıkıyor. Kıdeme göre izin günleri artırılıyor. Aynı işverene bağlı olarak bir yıldan beş yıla kadar çalışan işçilere 14 günden, beş yıl ve daha fazla, on beş yıldan az çalışanlara 20 günden, on beş yıldan fazla çalışanlara ise 26 günden az yıllık ücretli izin verilemiyor.

Ancak günler artırılsa da artırılmasa da bu izinler ücretli izinler. O yüzden izin süreleri boyunca çalışanların maaşlarının tam ödenmesi gerekiyor.

Yani 14 gün izin kullanan bir işçinin bu süre zarfında kullanacağı 2 günlük hafta tatili de izin süresine ekleniyor. Eğer izin süresi içinde bir resmi tatil rastlamışsa bu da izinlere ekleniyor. Örneğin ücretli izne çıktığında kurban bayramı denk gelen bir çalışan iznine 4.5 günü de ekliyor.

Bu da mümkün olmaz ise işten ayrılırken son ücreti üzerinden parasını alabiliyor. Burada ücreti alınırken işten ayrılmak gerekiyor. Çalışırken böyle bir talep oluşursa buna yasa izin vermiyor. Yani 'ben izin kullanmayayım bana parasını verin' gibi bir talep yasalarımıza uygun olmuyor.

Çalışanların gündeminde olan yıllık izin hakları ile ilgili Milliyet yazarı Cem Kılıç da detaylı bir yazıyı köşesine taşıdı.

İşte bu iki amacın birlikte gerçekleştirilmesi için işyerlerinde bugünlerde pozitif bir süreç yönetiminin gerçekleştirilmesi gerekir. Çalışma hayatında gündem yıllık izin haline gelmişken yıllık izinle ilgili bilinmesi gerekenleri hatırlatmak istedim.

Aynı işverene bağlı olarak bir yıldan beş yıla kadar çalışan işçilere 14 günden, beş yıl ve daha fazla, on beş yıldan az çalışanlara 20 günden, on beş yılda fazla çalışanlara ise 26 günden az yıllık ücretli izin verilemiyor.

YILLIK İZİNDEN VAZGEÇİLEMEZ

Bazı işçilerin yıllık izinlerini kullanmaktan imtina ettiklerini ve yıllık izinleri karşılığındaki ücretlerini işverenden talep ettiklerini görüyoruz. Yıllık ücretli izin hakkı, Anayasa’daki dinlenme hakkının karşılığı olarak düzenlenmiş durumda. Amacı işçinin işten bir süre uzak kalmasının sağlanması.

Yıllık ücretli izin doğrudan paraya çevrilebilen bir hak değil. Yani işçiler kullanmadıkları yıllık ücretli iznin parasını işverenden talep edemezler. Ancak iş sözleşmesinin sona ermesi halinde işçiye hak edip kullanmadığı yıllık izinlerin parası en son alınan ücret üzerinden hesaplanarak ödenir.

İşçinin de bu durumu belgelendirmesi gerekiyor. Uçak bileti, otobüs bileti, kendi arabasıyla şehir dışına çıkacaksa başka bir ilden o tarihlerde alışveriş yaptığını gösterir fiş veya faturalar, otel rezervasyonu ve faturası bu durumu belgelemek için yeterli. Bu durumu belgeleyen ve ücretsiz yol izni isteyen işçiye işveren dört güne kadar yol izni vermek zorunda.

Hâlbuki ücretli çalışanların para biriktirmesi kolay değil. Kıt kanaat geçinen işçiler izne çıkmadan önce alacakları avansla çok daha iyi bir tatil geçirebilirler ve işçinin yol masrafları karşılanabilir. Bu yüzden izne çıkmadan önce işvereninizden avansınızı isteyebilirsiniz.

PATRON BELİRLEYEBİLİR

Yıllık iznin ne zaman kullanılacağını işverenler belirler. Uygulamada bazı tarihlerde işlerin yoğunluğunu bahane ederek izin vermek istemeyen işverenler yine işin yoğun olmadığı dönemlerde izin kullanılması konusunda ısrarcı olabiliyorlar.

Örneğin, bir banka müdürü kendisinin izinli olduğu dönemde bütün müdür yardımcılarının izine çıkmamasını isteyebilir.

Aynı şekilde izin süresine rastlayan 29 Ekim, 30 Ağustos, Ramazan ve Kurban Bayramı günleri işçinin yıllık izin süresinden düşülmez. Bu çerçevede temmuz ayında izin kullanacak işçilerin izinlerinin Kurban Bayramı ve 15 Temmuz günleri hariç olmak üzere hesaplanması gerekmektedir.

Kimlerin yıllık izin hakkı var?

İş Kanunu'ndaki yıllık izin uygulamasının ön koşulu aynı işverene bağlı olarak bir yıl çalışmaktır. Bir yıllık kıdemi olmayan işçilere yıllık izin verilmesi söz konusu değildir. Ancak uygulamada işverenler yıllık izin hakkını işçilerine peşin olarak vererek daha sonra bu süreyi yıllık izin hakkından düşebiliyor.

Bunun dışında 18 yaşından küçük işçilere ve 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere kıdemi ne olursa olsun 20 günden az izin verilemiyor. İşçinin çalışma süresinin hesabında aynı işverene bağlı olarak farklı işyerlerinde geçirdiği sürelerin tamamı dikkate alınıyor.

Kadın işçilerin doğum izni süresinden sonra, en fazla 6 ay olmak üzere ücretsiz izin hakkı söz konusu. İşte ücretsiz izin alınmış bu süreler yıllık izin hesabında çalışılmış gibi sayılmıyor.

İşyeri kapatılarak izin kullandırılabilir mi?

İşveren veya işveren vekili nisan ayı başıyla ekim ayı sonu arasındaki süre içinde, işçilerin tümünü veya bir kısmını kapsayan toplu izin uygulayabilir.

İşten ayrılanın yıllık izinleri nasıl kullandırılır?

İşten çıkarma durumunda kullanılmamış yıllık izinlerin paraya dönüştürülmesi mümkün. İşten ayrılan kişiye daha önce kullanmadığı yıllık izin süreleri toplanarak, o dönemki ücreti üzerinden hesaba dikkat edilerek ödeme yapılıyor. Yani bu yıl işten ayrılan bir kişiye 2020 ve 2021 yıllarından kullanmadığı yıllık izin günlerinin ücreti, bu yılki ücreti üzerinden hesaplanarak veriliyor.

PART-TİME ÇALIŞANLARIN SENELİK İZİN HAKKI

İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az 1 yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin veriliyor. İşçiye verilecek izin, çalışma süresi ve yaşa göre değişiyor. Buna göre kazanılan izin süreleri şöyle: 1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil) kıdemi olan işçilerin en az 14 gün, s5 yıldan çok 15 yıldan az olan işçilerin en az 20 gün,15 yıl (dahil) ve daha çok olanların ise en az 26 gün izin hakkı bulunuyor.Part-time (yarım gün) çalışmada izinler kısalmıyor. Tam zamanlı çalışanlarla aynı sürede izin hakkı var.18 yaşından küçükler ve 50 yaşından büyükler 20 günden az izin yapmıyor. Sözleşmelerle bu süreler artırılabiliyor.

MEMURLARDA YILLIK İZİN HAKKI NASIL HESAPLANIYOR?

1 yıldan 10 yıla kadar (10 yıl dahil) kıdemi olan memurun izni 20 gün, 10 yıldan fazla kıdemi olanların 30 gün. Bir önceki yıldan devreden izin süresinin, mutlaka devrettiği yıl içinde kullanılması gerekiyor. Bu şekilde devreden ve kullanılamayan izin süresi müteakip yıla devredilemiyor.

YILLIK İZİN EN AZ KAÇ GÜN KULLANILIR?

Esas olan yıllık izinlerin bütün olarak kullandırılması. Yıllık iznin tamamı kullandırılacaksa iznin ne zaman ve şekilde olacağı kararı işverene ait.

İHBAR SÜRESİ İZİNDEN DÜŞÜLMEZ

İşveren iş akdini feshederken ihbar tazminatı ödememek için ihbar süresi kadar önceden bildirim yapıyor.

İhbar süresince günde 2 saatten az olmamak üzere iş arama izni de verilmeli. İhbar süresi ve iş arama izinleri yıllık izinden düşülemiyor.