'Fransızlar AB Anayasası, kendi ulusal anayasalarına benzemediği için endişe duyuyor' 'Türkiye eskisi gibi Kemalist modelde devam etseydi Fransızlar bu kadar korkmazdı' 'Oylamadan 'hayır' çıkarsa kriz olmaz. İkinci kez referandum yapılır bunda da 'evet' kazanır'
* Fransa'daki tartışmalar, bu ülkede kimlik krizinin yaşandığını mı ortaya koyuyor?
Fransız modelinin üzerine Avrupa tarafından büyük bir soru işareti konuldu. Brüksel'in baskısıyla devlet yok olma noktasına geldi. Oysa Fransa'da da Türkiye'de olduğu gibi devlet ulusun çimentosu gibidir. Devlet, ulustan önce gelir. Bu da Türkiye ile de en önemli ortak noktamız. Fransa, monarşinin ardından cumhuriyete dönüştü. Bu ülkede de insanların belleklerinde 'devlet' çok önemli bir rol oynuyor. Bu model de Avrupa tarafından emiliyor.
* Fransa'da Avrupa'ya karşı yaşanan isyankarlık, Türkiye'de de mi görülecek?
Şu anda yasaların büyük bir çoğunluğu Brüksel'de yapılırken, bunun sayısı daha da artacak. Bunun Fransa'da yaratmış olduğu bir milliyetçi tepki var. Türkiye'de üyelik sürecinde de buna benzer milliyetçi tepkiler çıktı. Bu iki ülkede de paralel bir milliyetçi dalgayı gözlemliyorsunuz. Türkiye'deki kızgınlık, Fransa'yı besliyor. Türkler'den "Şimdi de Ermeni sorununu önümüze getirdiler. Fransız dostlarımız düşmanımız oldu" sesleri yükseldi. Fransızlar da "Bakın şu Türkler'e" diyorlar. Her ikisinin tepkisi birbirini ateşliyor. Bu durum evli çift arasındaki krize benziyor.
* Evli çift şu anda boşanıyor mu?
Boşanmaktan çok kriz yaşıyor. Türkiye, Fransız modelinin krizde olduğunu kabullenmekte zorlanıyor. Çünkü kendi modeli, onunkinin aynısı. Fransızlar, Fransa modeli üzerine kurulmuş demokratik olmayan, Kemalist, elitleri Avrupa'ya bağlı bir Türkiye'yi, İslam'ın yükseldiği bir Türkiye'ye oranla çok daha kolay kabul ederlerdi. Ama Fransa'nın savunduğu cumhuriyetçi değerler sadece Türkiye'de değil, AB'de de ikinci dereceye geçti. Bu durum Fransızlar'ın krizde olduğunu gösteriyor. Türkler, Fransızlar'ın değerlerinin önemsenmediğini görüyor. Kısacası her iki tarafta da, hayalkırıklığı ile sonuçlanmış büyük bir aşk hikayesi var.
* Peki Fransız modeli çöktü mü?
Hayır ama Fransız modeli, tekrar kendisini yaratmak durumunda. Fransızlar AB'nin 'uzlaşma Avrupası' olduğunu kabul etmek durumunda. Mesela AB Anayasasını, Fransız Anayasasına benzemediği için eleştiriyorlar. Anayasa'da laiklik kelimesinin geçmemesi onları ürkütüyor. Fransız solunun 'Biz daha fazla sosyal, laik bir Avrupa istiyoruz' diyerek Anayasa'ya itiraz etmeleri, oldukça absürd. Bunun tek nedeni hayalkırıklığı. Ama Avrupa, bir devletin imparatorluk kurması değil, ülkelerin gönüllü olarak egemenliklerinin bir bölümünden vazgeçmeleri anlamına geliyor.
"Avrupa ve Irak komşu olacak"
* Fransızlar Türkiye'den niye korkuyor?
Türkler eskisi gibi laik, Kemalizm modelinde devam etselerdi, korkmazlardı. Ama AKP ve türbanlılar bizi korkutuyor. Tabii ki Türkiye'nin çok büyük olması da sorun. Avrupa'nın sınırları da bir başka konu. Türkiye'nin üyeliği, Avrupa'nın sınırlarının İran, Irak, Suriye'ye dayanması demek olacak.
* Türkiye'de polisin kadın göstericilere uyguladığı sert müdahalenin benzerinin Fransa'da yaşanması, "Paris'te olanlar niye dünya basına yansımıyor"yorumlarına yol açtı.
Kötü bir karşılaştırma. Bir defa Fransa'daki vaka aynı düzeyde olmadı. İkinci olarak Fransa, Türkiye'den sonra AİHM'de en fazla aleyhine karar çıkan ülke. Tabii bu gurur duyulacak bir örnek değil. Devletin reformları uygulamakta geç kalması normal bir süreç. Bu konuda kimse Türkiye'yi suçlamıyor. Ankara'nın asıl testi şimdi Öcalan'ın yeniden yargılanması konusunda olacak. Erdoğan ne yapacak çok merak ediyorum. Bu bir bomba.
* Bizi masadan kaçırmaya mı çalışıyorsunuz?
İnsanlar, kendilerine yakın olan, kendileri gibi olmaya çalışanlara karşı, diğerlerinden daha fazla beklenti içine girer. Türkiye, bir Ortadoğu ülkesi olsaydı, o zaman çıtayı daha düşük tutardık. Ama Avrupa ülkesi olmak istiyorsanız standart Suriye değildir. Avrupa, Türkiye'ye komplo kurmuyor. Burada üzerinde durulması gereken önemli bir nokta var. Normal bir demokraside ordu, sivil toplumun işleyişine müdahale etmez. Ama Türkiye'de demokratikleşme laik ordunun sayesinde elde edildi. Eğer İslamcılar değiştiyse bu Erdoğan istediği için değil, ordu zorladığı içindir. Yani bu denge Türkiye'de iyi işledi. Bu dengelerden birini, yani orduyu çıkarırsanız ne olur? Sizce Avrupa yetecek mi size? Bence 'evet' ama bu sorunun cevabı da henüz belli değil.
