Üveys hakkındaki rivayetler abartılıdır

SORU: Veysel Karani Hazretleri hakkın bilgi verebilir misiniz? (Ercüment Paköz)

CEVAP: Veysel Karani Hazretleri hakkındaki menkıbeler çok abartılı ve çelişkilidir. Hemen hemen hiçbirinin güvenilirliği yoktur. Bu nedenle hadisçiler bu rivayetleri “münker, kanıt olamaz” şeklinde değerlendirmişlerdir. Veysel Karani’nin asıl adı Üveys ibn Amir el-Karani’dir. Yemen bölgesinde bulunan Karan’a nispet edilmesinden ötürü Karanlı olduğu anlaşılmaktadır. Hayatının büyük bölümünü Kufe’de geçirmiştir. Hz. Peygamber dönemine yetişmekle beraber onu görememiş (böyle kimselere muhadram denilir) ve çoğunluğun kanısına göre Sıffın Savaşı’nda Hz. Ali’nin safında çarpışırken öldürülmüştür (Ziriklî, A’lâm: 2/32; Zehebî, Mîzânu’l-İ’tidal). Bu konudaki rivayetlerin çoğunluğu, kimliği pek bilinmeyen Üseyr ibn Cabir’den gelir. Müslim’in çıkarımına göre Üseyr ibn Cabir, Üveys’i şöyle anlatmış:

ONU GÖRÜNCE GİZLENİRDİ
“Kufe akıncıları Ömer’le görüşmeye geldiler. Ömer onlara, aralarında Üveys isimli biri olup olmadığını sordu. İçlerinden biri Üveys’i küçümseyince Ömer dedi ki: “Allah’ın Elçisi buyurdu ki: Yemen’den Üveys isimli bir adam size gelecek. Annesinden başka kimsesi yoktur. Vücudunda alacalık vardır. Duası bereketiyle Allah onun hastalığını giderdi, sadece bedeninde bir dirhem para kadar bir iz kaldı. Eğer görürseniz ondan sizin için mağfiret dilemesini isteyiniz.”

Başka versiyona göre Peygamber, Onun, tâbiîlerin en hayırlısı” olduğunu söylemiştir. Rivayete göre Üveys, Ömer için istiğfar edince herkes kendisi için de istiğfar etmesini istemiş, şöhretten sıkılan Üveys başını alıp gitmiştir. Aslında giysisi olmayan Üveys, bir gün hırka giyince halk onu suçlamış, “Bu hırkayı nereden aldı acaba?” demiştir (Müslim, Fadailussahâbe: b. 55, h. 223, 224). Bir başka rivayete göre Üveys’in amcasının oğlu onu hep suçlardı. Üveys zenginlerin yanında otursa, “Adamları sömürmek için bunların yanında oturuyor”; yoksullarla otursa, “Aldatmak için bunların yanında oturuyor” derdi. Üveys ise amcasının oğlu aleyhinde tek söz söylemez yalnız onu görünce gizlenirdi ki adam, kendisi yüzünden günaha girmesin.

YARIN: ‘Vücudumda bir dirhem iz kaldı.’