Soru: "Kalû belâ" ne anlamı gelir? "Levh-i mahfuz"un kalû belâ arasında paralellik bulunuyor mu? A'raf: 172'deki "evet dediler" onayı, levh-i mahfuz sürecinde mi gerçekleşmiştir? (S. Engin Uluhan)

Cevap: Bu konuyu daha önce açıklamıştım. "Soru ve Cevaplarla İslâm" adlı eserimizin 4'üncü cilt, 19-21'inci sayfalarında da yer almaktadır. Yine de özetlemekte fayda var. Arapça'da kalû: dediler, belâ: hayır (olumsuz sorunun tersi anlamında evet) demektir. A'râf Suresi'nin 172'nci ayetine çağlar boyu yanlış anlamlar yüklenmiş ve işte sizden gelen bu tip sorulara dönüşmüştür. Ayet, insanın yaratılışına Allah'ı tanıma yeteneğinin konulduğunu anlatmaktadır. Bunun ne levh-i mahfuzla ne de ruhlar alemiyle ilgisi vardır. Ayeti açıklayalım:

"Rabbin, Ademoğullarından, onların bellerinden zürriyetlerini almış ve 'Ben sizin Rabbiniz değil miyim?' diye onları kendilerine şahit tutmuştu. 'Evet, (buna) şahidiz' dediler. Kıyamet günü, 'Biz bundan habersizdik' demeyesiniz" (A'raf: 39/172). Bu ayette Allah'ın, Ademoğullarının zürriyetlerini, kendi bellerinden aldığı ve onları, kendisinin onların Rabbi olduğu hakkında kendi canlarına tanık yaptığı belirtilmektedir. Müfessirler, ayetin ruhuyla ilgisi olmayan açıklamalar yapmışlardır.

Ayette hitap insanlaradır
Bir kısmına göre bu ayet, dünyaya gelmeden önce insanların, ruhlar âleminde Allah'ın, kendilerinin Rabbi olduğuna şahitlik ettiklerini bildirmektedir. İşte bu tefsirden "Elest bezmi" veya "Elestu birabbikum" denen bir terim doğmuştur. Buna göre Allah, bedenlerden önce ruhları yaratmıştır. Ruhlar, bu bedenlere girmeden kendilerine özgü bir âlemde bulunmaktaydı. Bu âlemdeyken Allah onlara,"Ben sizin Rabbiniz değil miyim?" demiş. Onlar da, "Evet, sen bizim Rabbimizsin" diye cevap vermişler. Ayet, ruhlar alemindeki bu tanıklık durumunu hikâye etmektedir.

Müfessirler, kendi kafalarındaki düşünceyi ayete uygulamışlardır. Ayette ruhlar âlemine işaret yoktur. Kur'ân'ın ifadesinden, insanın ruh ve bedeninin birlikte yaratıldığı anlaşılmaktadır. Bedenden sonra ruhun yaşadığı ve tekrar bedenlendirileceği (ba'sedileceği) hususu, Kur'ân'ın birçok ayetinde vurgulanır. Demek ki ruhlar âlemi, ölen insanların ruhlarının bulunduğu âlemdir. Beden içinde gelişmiş olan ruhların gittiği âlem. Ayette hitap, ruhlara değil, yaratılış aşamasında olan insanlaradır. Her insan yaratılırken ona böyle hitap edilmektedir. (Devam edecek)