Soru: Enfal 2'nci ayeti açıklar mısınız?

Cevap: Ayetin anlamı ve açıklaması şöyledir: "Müminler o kimselerdir ki, Allah anıldığı zaman yürekleri ürperir, O'nun ayetleri kendilerine okunduğu zaman imanlarını artırır ve Rablerine tevekkül ederler. Namazlarını kılarlar ve kendilerine verdiğimiz rızıktan (Allah için) harcarlar. İşte gerçek müminler onlardır. Onlara Rablerinin katında dereceler, bağışlanma ve tükenmez rızık var" (Enfal: 2-4).

Bu ayetlerde müminlerin nitelikleri anlatılıyor. Allah anıldığı zaman yürekleri titrer, Allah'ın ayetlerini duyunca imardan artar, Rablerine tevekkül ederler, namazlarını kılarlar, Allah'ın verdiği nzıktan Allah uğruna harcarlar. İşte böyle gerçekten inanmış insanlara Allah, yüksek dereceler ve büyük ödüller verecektir.

2'nci ayet, Allah'ın ayetlerinin, onlan okuyan müminlerin imanlarını artıracağını söylüyor. Bazı alimlere göre iman, esasında ne artar, ne eksilir çünkü imanın eksilmesi, imana şüphe girmesi demektir. İmanda şüphe olmaz. Buradaki artma, imanın sıfatına aittir.

İmanın kökleşmesi, kalbe yerleşmesi anlamınadır. Allah'ın, "İnanmadın mı?" sorusuna Hz. İbrahim, "Hayır, inandım ama kalbim iyice kuvvet bulsun diye" cevabını vermişti. Demek ki imanın artması, kalpte itmi'nân (huzur ve istikrar) bulması, yerleşmesi anlamınadır. İmam Buhârî, Şafiî ve İbn Hanbel gibi bazı alimler de imanın artip eksileceğini söylerler ve bunu ispatlamak için bazı hadisler zikrederler:

Psikolojik bir olgu
"İman, yetmiş küsur ya da altmış küsur daldır. Bunların en üstünü, 'lâilâhe illallah: Allah'tan başka tanrı yoktur' sözü, en aşağısı da yolda gelip geçenlere eziyet veren şeyleri gidermektir. Utanma da imanın bir dalıdır".

Biz de imanın dereceleri olduğuna kaniyiz. Herkesin inanış gücü bir değildir. Bazı kimseleri Allah sevgisi öylesine sarar ki yürekleri yufkalaşır, Allah'ın ayetlerini duyunca ağlarlar.

İmanın artması, hiç şüphe bulaşmayacak bir güce, itmi'nâna erişmesidir. Bu, psikolojik bir olgudur. Bazen insanın elinde olmadan imanına şüphe girebilir. Böyle şüpheler gelip geçicidir, münafıklık değildir. Bazen de insanın imanı, canının her zerreciğini saran bir aşk, bağlılık, derin bir heyecan halini alır. Kelâmcılar ne derlerse desinler, yüce Allah, imanın derin bağlılık ve aşk halini almasını, imanın artması olarak nitelendirmiştir.

Rivayete göre Hasan-ı Basrî, "Sen mümin misin?" diye soranlara şöyle cevap vermiş: "İman iki türlüdür. Eğer bana Allah'a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine ve ahiret gününe inandığımı soruyorsan, evet ben müminim. Fakat bana, 'Müminler o kimselerdir ki Allah anıldığı zaman yürekleri ürperir, kendilerine Allah'ın ayetleri okunduğu zaman imanlarını artırır ve Rablerine tevekkül ederler' ayetinden soruyorsan, ben o müminlerden olup olmadığımı bilmiyorum."