Sismik izolatör nedir? Sismik izolatör ne işe yarar? Depremde bina güvenliği için yapılmalı mı?

İzmir'de meydana gelen 6,6 şiddetindeki depremin ardından uzmanlar depremlerde can kaybını önlemek ve hasarı en aza indirmek için gerekli çalışmalar ve kullanılacak yöntemler hakkında uyarılar yapıyor. Deprem sonrasında bilimsel görüşlerini açıklayan uzmanların dikkat çektiği konuların başında Sismik izolatör geliyor. Açıklamaları takip eden yüz binlerce kişi Sismik izolatör nedir? Sismik izolatör ne işe yarar? sorularını araştırıyor. İşte Sismik izolatör (deprem izolasyonu) hakkında bilmeniz gerekenler...
İzmir ve çevresinde meydana gelen şiddetli depremin ardından bina güvenliği, fay hatları ve bina zemini ile ilgili uzman görüşleri alınıyor. Sismik izolatör olarak bilinen deprem izolatörünün uzman görüşlerinde bahsedilmesiyle deprem izolatörüyle ilgili detaylar merak konusu oldu. Peki, Sismik izolatör nedir? Sismik izolatör ne işe yarar? İşte Sismik izolatör (deprem izolasyonu) hakkında bilmeniz gerekenler...
SİSMİK İZOLATÖR NEDİR?
Deprem izolatörü, depreme dayanıklı bina üretiminde kullanılan özelliklerden birisidir. Depremin ortaya çıkarmış olduğu enerji ve dalgalardan etkilenmemesi için kullanılan izolatör, deprem etkilerini minimize ediyor. Gelen deprem kuvvetlerinde binanın hareket etmesi izolatör kontrolü ile yapılıyor.
Sismik izolasyonu olmayan yapı kendi ağırlığının 1/10'u kadar yatay yük taşıyabilir. Eğer bu değerden daha fazla bir yük gelirse yapıda kalıcı deformasyonlar oluşur ve kolon-kiriş birleşim noktalarında kırılmalar başlar. Ancak sismik izolasyonu olan yapılar ise bu değerlerin çok üstüne çıkabilir. Çünkü sismik izolatörler gelen yatay yükü azaltır.
İzolatörler yapıda uygun görülen kata, kolonların ve betonarme perdelerin altlarına yerleştirilerek, yapının zemin ile olan direkt etkileşiminin önüne geçiliyor. Yatay kuvvetlerin etkisiyle hareket edebilen bu izolatörler, deprem anında çok yumuşak ama büyük salınımlar yaparak deprem enerjisini sönümlüyor ve böylece depremin yıkıcı etkisi üstteki taşıyıcı sistem elemanlarını etkilemiyor.
İzolatör, deprem sırasında üzerindeki yapının sarkaç misali küçük salınımlar yapmasını sağlar. Oluşan dinamik sürtünme kuvveti ile izolatörün konkav geometrisi deprem enerjisinin sönümlenmesini sağlar. Sismik izolatörler deprem anında yapıya aktarılan dinamik kuvvetleri ve buna bağlı deplasmanları %80 – %90 oranında azaltmakta ve yapıyı deprem kuvvetlerine karşı izole etmektedir.
SİSMİK İZOLATÖR UYGULAMA ALANLARI
Mevcut yapılara uygulanabileceği gibi, yeni yapılacak yapılarda daha avantajlı biçimde kullanılabilir. Bütün deplasmanların temel ile üst yapı arasında olmasını sağlamak ve sönümleyici elemanın mümkün olduğu kadar deprem enerjisini yutmasını ve sönümlemesini temin
etmektir. Bu amaçla yapının dinamik özellikleri değiştirilerek depremde yapıya gelecek yatay yükün azaltılması hedeflenir.
Sismik İzolasyon :
ABD
Japonya
Çin Halk Cumhuriyeti
Yeni Zelanda
İtalya gibi gelişmiş ülkelerde yaygın olarak kullanılmaktadır.
KULLANILMASI UYGUN OLMAYAN DURUMLAR
Yapıların periyotlarının uzatılması yumuşak zeminler üzerine inşaa edilmiş yapılar için zararlıdır.Yumuşak zeminlerde sismik izolasyon konularak yapı periyodunun artırılması halinde yapıya gelecek deprem yükü artacaktır.
Bitişik nizam yapılarda izolasyon yapılması uygun değildir.
DEPREM İZOLATÖR SİSTEMİNİN YARARLARI
- Yüksek düzeyde can güvenliği
- Aynı oranda minimum düzeyde bakım gerekliliği
- Araştırma ve geliştirmeye ait projelerin korunması
- Yapıda bulunan mimari ve taşıyıcı elemanlarda minimum hasar
- Şiddetli deprem sonrasında hemen kullanım olanağı
- Köprü ve viyadükler de hasar görmeksizin kullanımına devam edilmesi
- Ulaşım yapılarında devam eden süreklilik
- Yapı içerisinde yer alan eşya ve cihazların korunması