Özel sektörün ilk 4 ayda yaptığı tahvil ve bono ihraçları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 50 artarak 15.8 milyar liraya çıktı. Bu tutar Hazine’nin bu yılki iç borçlanmasının üçte birine denk.

2010 yılında yapılan düzenlemelerle tırmanışa geçen özel sektör tahvil ve bono ihraçları hız kesmeden devam ediyor. Yılın ilk 4 ayında şirketler 11.7 milyar lirası bono, 3.8 milyar lirası da tahvil olmak üzere toplam 15.5 milyar liralık ihraç gerçekleştirdi. Bu ihraçların büyük bölümü bankaların yaptıkları satışlardan kaynaklandı. Son dönemde bankalar, mevduata kıyasla daha düşük maliyetli olan tahvil ve bono ihraçlarından kaynak yaratmayı tercih ediyor. Örneğin bugün 1 yıllık mevduata yüzde 7 civarı faiz veren bankalar, bono ihraç ederek yüzde 6 civarında bir maliyetle para toplayabiliyor. Hazine’nin özellikle kısa vadeli bono ihraç etmemesi özel sektör bonolarına olan talebi artırmış durumda.

Peki bu bonoların müşterileri kim?

Emeklilik ve yatırım fonlarının yanında bireysel yatırımcıların da özel sektör bono ve tahvillerine ilgi gösterdikleri görülüyor.

Not artışı ve faiz indirimi beklentisiyle geçen hafta 2.4 milyar dolarlık sıcak para girişi yaşandı. Böylece yılbaşından bu yana yaşanan sıcak para girişi, 9 milyar dolar seviyesini de aştı.

Avrupa borsaları son 5 işlem gününün dördünde gerilerken Borsa İstanbul yine pozitif ayrışmayı başardı. Merkez Bankası’nın faiz indirimi ve yeni bir not artışı geleceği beklentileri Borsa İstanbul’ın yurtdışı borsalara oranla ayakta kalmasını sağlayan iki neden olarak görülüyor.

Geçen yılın Kasım ayında Fitch’in Türkiye’nin kredi notunu yatırım yapılabilir seviyeye çıkarmasının ardından geçen hafta bir diğer kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, barış sürecinin Türkiye’nin notunu olumlu etkileyeceğini açıkladı. Bu açıklamanın ardından “ikinci yatırım yapılabilir not geliyor” beklentilerini iyice kuvvetlendirdi.

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın “yüzde 6’lı faizler yüksek” vurgusunun ardından alevlenen faiz indirimi beklentisi de yabancı sermaye girişini hızlandırdı. Bu iki gelişmenin yaşandığı 5-12 Nisan haftasında yabancılar özellikle bono piyasasında ciddi alım yaptığı ortaya çıktı. Merkez Bankası verilerine göre, yabancılar söz konusu haftada 1.8 milyar dolarlık devlet iç borçlanma senedi (DİBS) aldı. Yine repoya gelen yabancı sermaye 584 milyon dolar oldu. Aynı tarihlerde yabancılar Borsa İstanbul’da 340 milyon dolara yakın satış yaptı.

Borsadaki yükselişe paralel artan şirket değerleri patronların hisse satışı için tam bir fırsat oldu. Yılbaşından bu yana çok sayıda şirket patronu ya hisse sattı ya da satış için görüşüyor.

Geçen yılki performansıyla dünya getiri sıralamasında zirvede yer alan Borsa İstanbul, bu yıla da iyi bir başlangıç yaptı. Yıl içinde 86.787 puanla tarihi zirvesine çıkan BIST 100 Endeksi, yılbaşından bu yana yüzde 5 arttı. Borsa İstanbul’un bu performansı sadece yatırımcıları değil şirket patronlarının da yüzünü güldürüyor. Hisselerde yaşanan yükselişe paralel olarak şirketlerin değerinde gerçekleşen tırmanış, patronlara hisse satışı için fırsat yarattı. Öyle ki son zamanlarda şirket ortaklarından peşpeşe ya hisse satışı yapmak için harekete geçtikleri ya da hisse sattıkları yönünde açıklamalar geliyor.

Alan-satan memnun

Büyüme potansiyeli yüksek ülkelerdeki şirketlere ortak olmak isteyen yabancı fonların, artan ilgisi de bu süreci destekleyen bir diğer önemli etken. Özellikle gelecek vaadeden küçük ve orta ölçekli şirketler yabancı fonların gözdesi haline gelmiş durumda. Belli bir büyüklüğe gelmiş ve daha da büyüyebilmek için nakit girişine ihtiyaç duyan şirketler için yabancı ilgisi tam bir piyango. Fonlar şirketin geleceğine inanıp ortak oluyor, hisse satışıyla nakit sağlayan ortaklar şirkete yatırım yapıyor, yatırım sonrası şirket daha da büyüyor ve sonunda herkes kazanıyor. Win-win (kazan-kazan) modeli güzel bir örnek.

Maliye’nin bu yıl başında uzun vadeli mevduatta yaptığı stopaj indirimi etkisini gösterdi. 2012 sonunda yüzde 11.10 olan 6 ay ve daha uzun vadeli mevduatın payı 2 ayda yüzde 13.63’e çıktı.

Bankacılık sektöründeki yapısal sorunlarının başında “vade uyuşmazlığı” geliyor. Kısa vadeli mevduat toplayabilen bankalar, kredileri daha uzun vadeli kullandırıyor. İşte sektördeki bu sorunun çözümü konusunda geçmiş dönemde de farklı öneriler konuşuldu. Bu yılın başında Maliye Bakanlığı da konuyla ilgili yeni önlemler almıştı. Yapılan düzenlemeyle bankalardaki mevduatta ve katılım hesaplarında, Türk Lirası (TL) ve döviz hesaplarda vadeye göre stopaj oranı farklılaştırıldı. 1 yıl vadenin üzerindeki TL mevduatın vergisi 5 puan düşürülürken, 6 aya kadar olan döviz hesaplarının vergisi 3 puan artırıldı. Yani TL mevduata tüm vadelerde uygulanan yüzde 15 stopaj oranı 6-12 ay arası vadeli hesaplar için yüzde 12, 12 aydan uzun vadeli hesaplar için ise yüzde 10’a indirilmişti.

Bu kararın vadeler üzerindeki etkilerine bir bakalım...

Merkez Bankası verilerine göre, 8 Mart itibarıyla bankalarda 499 milyar 539 milyon TL’si Türk Lirası olmak üzere toplam 738 milyar TL tutarında mevduat bulunuyor. Sektördeki toplam mevduatın vade yapılarına bakıldığında az da olsa olumlu bir değişimin olduğu dikkat çekiyor. 2012 yılı sonunda toplam mevduatın yüzde 88.90’ı 6 aydan daha kısa vadeli hesaplarda tutulurken bu oran yüzde 86.37’ya inmiş durumda. Yani yaklaşık 2 aylık bir sürede 6 aydan daha uzun vadeye kayış 2.53 puan.

Tüm dünyada borsalar son aylarda sadece olumlu haberleri satın almayı tercih ediyor. Korku Endeksi olarak bilinen VIX Endeksi krizin etkilerini tamamen sildi ve 11.30 ile tarihi dibine iyice yaklaştı.

Avrupa Birliği’nin Güney Kıbrıs’a yapacağı 10 milyar euroluk yardım için şart koştuğu “mevduat vergisi” bile piyasalardaki bahar havasını bitiremedi. Ölçek olarak küçük bir ekonomi olan Güney Kıbrıs’tan ziyade İspanya gibi sıkıntılı ülkelerde de benzer uygulamaların olabileceği endişelerinin piyasaları olumsuz etkileyebileceği konuşuluyordu hafta sonu. Haftanın ilk işlem günü bazı Avrupa borsalarında kayıpla yüzde 1-2 aralığında sınırlı kaldı.

İMKB hiç oralı bile olmadı. Yılbaşından bu yana yüzde 6 artan İMKB, “gergin” denilen bir ortamda dün yüzde 0.32 yükseldi.

Gelişmelere pozitif bakma eğilimi sadece İMKB’ye özgü değil. İMKB gibi hem gelişmekte olan hem de gelişen çok sayıda ülke borsası tarihi zirvelerine yakın seviyelerde bulunuyor.

Reel kesimin Çek Raporu’nu kullanmayıp karşılıksız çekten yakındığını söyleyen KKB Genel Müdürü Akdeniz, “SMS’le 10 saniyede çeki veren kişinin geçmişini öğrenebilirsiniz” dedi

İş hayatının en çok kullanılan ödeme araçlarından çekte son dönemde yaşanan ‘ödenmeme’ oranında yaşanan artış hapis cezasının kaldırılmasına bağlanmıştı. Oysa Kredi Kayıt Bürosu (KKB) Genel Müdürü Kasım Akdeniz, bunun kötü bir raslantı olduğu görüşünde. Akdeniz, “Çekte hapis cezasının kalkdığı tarih ile ekonomik büyümenin hız kestiği dönem biribirine çok yakın. Büyümenin düştüğü dönemlerde ödenmeyen çek oranlarında artış görülür. Hatta benzer trend protestolu senet sayıları ve takibe dönüşen kredi oranında da var. Hepsi aynı yönde hareket ediyor. Ancak çekteki sorun maalesef hapis cezasının kaldırılmasına bağlanıyor” dedi.

Dünyada örneği yok

Akdeniz, bankaların kredi verirken kendi risk analizlerini yaptıklarına dikkat çekerek reel kesimin de mal satarken risk analizi yapmaları gerektiğini belirtti. Vadeli mal satarken alıcının ödeme gücünü bilmenin tahsilatta yaşanacak sorunları en aza indireceğine dikkat çeken Akdeniz şunları söyledi: “Reel sektörün yasalara güvenmek yerine kendi risk yönetim anlayışını geliştirmeleri ve vadeli mal satacakları kişileri iyi seçmeleri gerek. Bu seçimi yaparken de ürettiğimiz raporlara bakıp, bilgiye dayalı kararlar vermeleri gerekiyor. Aksi halde alacaklarını tahsil edemezler. Hayata geçirdiğimiz ve bankaların da müşterilerinin hizmetine sundukları Çek Raporu, ticaret yapanlar için büyük kolaylık. Mal sattığınız kişinin geçmişte verdiği çekleri zamanında ödeyip ödemediğini hatta size verdiği çekin karşılığının olup olmadığını 10 saniyede SMS ile öğrenebilirsiniz. KKB olarak dünyada örneği olmayan bir hizmeti cep telefonlarına taşıdık. Bunu kullanmayıp tahsilat için aylarca uğraşanlar var.”

Ne yalan söyleyeyim bende Phillip Capital’ın sadece foreks piyasasına odaklanacağı izlenimi vardı. Phillip Capital’ın Türkiye CEO’su Kerem Korur da bundan şikayetçi. Korur, “Sadece siz değil, birçok insan da böyle düşünüyor. Bunda herhalde anahissedarımız Phillip Capital’ın uzun yıllara dayanan foreks piyasasındaki deneyimi etkili” diyor.

Hak Menkul, el değiştirmeden önce sabit getirili enstrumanlar, hisse, repo gibi geniş bir yelpazede verdiği hizmetlere devam ediyor.