Maliye’nin bu yıl başında uzun vadeli mevduatta yaptığı stopaj indirimi etkisini gösterdi. 2012 sonunda yüzde 11.10 olan 6 ay ve daha uzun vadeli mevduatın payı 2 ayda yüzde 13.63’e çıktı.
Bankacılık sektöründeki yapısal sorunlarının başında “vade uyuşmazlığı” geliyor. Kısa vadeli mevduat toplayabilen bankalar, kredileri daha uzun vadeli kullandırıyor. İşte sektördeki bu sorunun çözümü konusunda geçmiş dönemde de farklı öneriler konuşuldu. Bu yılın başında Maliye Bakanlığı da konuyla ilgili yeni önlemler almıştı. Yapılan düzenlemeyle bankalardaki mevduatta ve katılım hesaplarında, Türk Lirası (TL) ve döviz hesaplarda vadeye göre stopaj oranı farklılaştırıldı. 1 yıl vadenin üzerindeki TL mevduatın vergisi 5 puan düşürülürken, 6 aya kadar olan döviz hesaplarının vergisi 3 puan artırıldı. Yani TL mevduata tüm vadelerde uygulanan yüzde 15 stopaj oranı 6-12 ay arası vadeli hesaplar için yüzde 12, 12 aydan uzun vadeli hesaplar için ise yüzde 10’a indirilmişti.
Bu kararın vadeler üzerindeki etkilerine bir bakalım...
Merkez Bankası verilerine göre, 8 Mart itibarıyla bankalarda 499 milyar 539 milyon TL’si Türk Lirası olmak üzere toplam 738 milyar TL tutarında mevduat bulunuyor. Sektördeki toplam mevduatın vade yapılarına bakıldığında az da olsa olumlu bir değişimin olduğu dikkat çekiyor. 2012 yılı sonunda toplam mevduatın yüzde 88.90’ı 6 aydan daha kısa vadeli hesaplarda tutulurken bu oran yüzde 86.37’ya inmiş durumda. Yani yaklaşık 2 aylık bir sürede 6 aydan daha uzun vadeye kayış 2.53 puan.
Türk Lirası özelinde bakıldığında ise değişim biraz daha dikkat çekici. 1 yıl ve daha uzun vadeli mevduatın toplam içerisindeki payı yüzde 2.14’ten yüzde 4.51’e çıktı. Aynı sürede vadesiz mevduat hesaplarında 1.68 puanlık (yüzde 14.28), 3 ay vadelilerde ise 1.09’luk (yüzde 55.23) düşüş oldu. 1 ay vadeli hesaplarda ise 0.10 puanlık (yüzde 14.63) artış yaşandı.
Kriz görmüş nesil bitmeden kalıcı uzama zor
Rakamlar her ne kadar mevduatta vadenin uzadığına işaret etse de kısa ve uzun vade arasında oran bazında hâlâ önemli bir uçurum var. 6 aydan uzun vade toplam mevduatın sadece 13.6’sını oluşturuyor. Mevduatta uzun vadeye geçişin bir türlü sağlanamamasının temelinde yaşanan ekonomik krizler etkili. Krizi unutamayan mudiler, paralarını kısa vadede tutuyor. Dolayısıyla mevduatta vadenin 1 yıl ve üzerinde yoğunlaşması ancak kriz görmemiş mudi sayısının ağırlıkta olduğu bir demografik yapıda mümkün.
DTH’larda daha belirgin
Döviz hesaplarına daha evvel tüm vadelerde yüzde 15 olan stopaj, 6 aya kadar vadeli hesaplar için yüzde 18, 6-12 ay arası vadeli hesaplar için yüzde 15, 12 aydan uzun vadeli hesaplar için ise yüzde 13 olarak belirlenmişti. Vade uzaması döviz hesaplarında daha çarpıcı. Vadesiz, 1 ay ve 3 ay vadeli hesapların toplam içerisindeki payı azalmış, 6 ay, 1 yıl ve üzeri hesaplarda ise artışmış durumda. Başka bir ifadeyle 6 ay ve daha uzun vadeli döviz hesaplarının oranı 2.3 puan yükseldi.
