Torba Kanun’da çocuklara yeni haklar

Yine bir torba yasa. Yine değişiklikler. Sosyal güvenlik mevzuatında neden bu kadar çok değişiklik olduğunu sorduğunuzu duyar gibiyim. Başka bir mevzuattan konuşulsa eleştirinizin haklı olduğunu belirtebilirim ama konu sosyal güvenlik mevzuatı olunca bu kadar değişiklik olması normal. Zira sosyal güvenlik sistemindeki büyük bir reform olalı 5 yıl oldu ve hâlâ çok iyi bir sistem kurgulamak için yasal değişikliklerle müdahale etmek gerekiyor. Ayrıca sosyal güvenlik hukuku dinamik bir hukuk ve her gün yeni ihtiyaçlar yeni olgularla ortaya çıkabiliyor. Bu sebeple sosyal güvenlik mevzuatında zaman zaman değişiklikler olabiliyor. Son torba yasa değişikliği Kamuoyunda ‘Varlık Barışı’ olarak anıldı ama 5510 sayılı Kanun dahil bir çok kanunda bazı değişiklikler oldu. 5510 sayılı Kanun’dakiler genel olarak genel sağlık sigortası ile ilgiliydi. Bugünkü yazımda torba kanunda 18 yaşın altındaki çocukların sağlık hakları ile yapılan düzenlemeleri aktaracağım.

18 yaşın altında durum

5510 sayılı Kanunda 18 yaşın altındaki bütün çocuklar anne veya babalarının üzerinden Genel Sağlık Sigortalısı (GSS) olabilirler. Ancak bazı 18 yaşın altındaki çocuklar bazı durumlardan dolayı bakmakla yükümlü olamıyor. Bu durumda yasa gereği sağlıktan yararlanmaları gerekirken sistem gereği bu haktan yararlanamıyordu. Torba kanunla değişik sebeplerle ana ya da babası üzerinden sağlık yardımı alamayan, kendileri de GSS’li olamayan 18 yaş altı çocukların kanuni statülerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Getirilen bu hüküm ile birlikte genel sağlık sigortalısı ya da 5510 sayılı Kanun’un 3 üncü Maddesi’nin 10 numaralı alt bendi kapsamında bakmakla yükümlü sayılan kişi kapsamına giremeyen 18 yaş altı çocuklar 60 c-1 bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılmaktadır.

Sistemdeki sorunlar

Madem kanun gereği bütün 18 yaşın altındakiler GSS’li sayılıyor peki neden yaralanamıyorlar. Bu çocukların yararlanamamaları, sistemin uygulanması ile anlaşılan sorunlar. Bu durumdaki çocuklara örnek;

- Anne vefat etmiş ve baba ceza evinde tutuklu/hükümlü, 18 yaş altı çocukları var (Baba ceza evinde olduğu için GSS kapsamı dışında)

- Anne ve baba 18 yaşından büyük çocuğundan dolayı bakmakla yükümlü olunan kişiler olmakla beraber, bu GSS’li kardeşi üzerinden bakmakla yükümlü olunmayan 18 yaş altı çocukları var, (Kardeşi üzerinden GSS’li olamayacağı için GSS dışında)

- Baba yurt dışında ikamet ediyor, anne ise kendi babasından hak sahibi ve 18 yaş altı çocukları var. (Dedesi üzerinden GSS’li olamayacağı için GSS kapsamı dışında)

- Ana ve babası olmayan (vefat etmiş veya gaipliğine karar verilmiş) 18 yaş altı çocuklar var. (GSS’li olamayacağı için GSS kapsamı dışında)

Bu durumdaki çocuklar torba kanun sonrasında GSS kapsamında olacak ve sağlıktan yararlanacak. Böylece 5510 sayılı Kanun’un belirttiği gibi bütün 18 yaşın altındakiler Genel Sağlık Sigortalısı sayılmış olacaklar.