Geçen Çarşamba günkü yayınlanan ‘Maaşına sahip çıkmayana emekli olunca hayat zor!’ başlıklı yazının ardından okurlarımızdan çok mail geldi. Maillerdeki ortak şikayet, işverenlerin primleri düşük göstermesiydi. Ve bunu engellemek için ne yapılması gerektiği soruluyordu. Ne yazık ki işverenlerin çoğu, primlerin yüksek olduğu bahanesiyle gerçek ücretleri SGK’ya bildirmiyor.
10 kişiden fazla işçi çalıştıran işyerlerinde ücretin tamamen bankadan ödenmesi gerekmesine rağmen ‘yasal gider’ yazılan kısmı bankadan ödeniyor. Bunu önlemek için öncelikle işverenin ikna edilmesi gerekir. Ancak işten atılma riski olduğu için bu biraz zor. Bunun haricinde ‘ALO 170’ veya dilekçe ile ücretlerin eksik ödendiğini SGK’ya şikayet etmek gerekir. İşçi bu şartlarda çalışmak istemiyorsa, ücretinin SGK’ya eksik bildirildiğini iddia ederek iş akdini haklı olarak feshedebilir.
2012/Kasım’dan beri uygulanan meslek kodu yani ‘ünvana göre ücret bildirilmesi’ buna çözüm olacak. Ssisteme 5 bin küsur meslek tanımlanarak SGK’ya bildirilen işçinin çalıştığı meslekte kodlandı.
İşçisine yüksek ücret ödediği halde SGK’ya düşük bildiren işverenlere denetimler başlayacak.
Çıraklık, stajyerlik sigortası emeklilikte sayılmıyor
SORU: 1995 yılında meslek lisesinde okurken okul tarafından gönderildiğimiz stajda sigortalı olmuştum. Emekli olmak için hesaplama yaptırdığımda stajyerlikteki başlangıcın emeklilik için geçerli olmadığı söylendi. Bu haksızlık değil mi? O süreleri borçlanma imkanımız yok mu? (Ercan Aydın)
CEVAP: Çıraklık, staj sigortalarında kanun gereği öğrenciler için sadece kısa vadeli sigorta kollarına prim ödenerek, stajyerin iş kazası, meslek hastalığı ve hastalık riskleri güvence altına alınır. Emeklilik hesabında geçerli olan uzun vadeli sigorta kollarına (malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları) prim ödenmediğinden, bu sürelerdeki sigortalılık emeklilik açısından başlangıç sayılmaz. Bununla beraber söz konusu süreler ile ilgili borçlanma imkanı da yoktur. Sizin gibi bu şekilde stajyerlik sigortası başlangıç olmadığı için daha geç emekli olacak binlerce sigortalı bulunuyor.
Emekliler de Kıdem Tazminatı alır
SORU: Emekli olalı 16 yıl oldu. 64 yaşındayım hâlâ aynı işyerinde 16 yıldır emekli olarak çalışıyorum ve kaza sigortam ödeniyor. Ayrılmak istiyorum. 16 yıllık tazminatımı alabilir miyim? (Ertan Demirci)
CEVAP: Emekli olduktan sonraki çalışmalarınız için de Kıdem Tazminatı alabilirsiniz. Ancak Kıdem Tazminatı almak için işyerinden haklı veya geçerli bir nedenle ayrılmanız gerekir. Bu şartları sağlamadan ayrılmanız halinde Kıdem Tazminatı alamazsınız.
Çalışma şartlarını değiştirmek için işçinin izni gerekir
SORU: Özel bir hastanede çalışıyorum. İşverenim rızam olmadan beni kendisine ait başka bir ildeki hastanesinde eğitim adı altında 5-6 ay çalışmaya zorladı. Bu şekilde evimi, ailemi bırakıp başka bir ile gidemem. Bu sebeple iş akdini feshetse Kıdem Tazminatı dahil yasal haklarımı alabilir miyim? (Turgut E.)
CEVAP: Çalışma koşullarında yapılacak değişikliğin geçerli olabilmesi için; değişikliğin yazılı olarak yapılması, işçiye tebliğ edilmesi ve işçinin rızasının alınması gerekmektedir. Aksi durumda çalışma koşullarında yapılan değişiklik hüküm ifade etmemiş olacaktır. Diğer yandan çalışma koşullarındaki değişiklik, geçmişe dönük etkili olamamaktadır. Bu durumda işçi, İş Yasası’nın 24/II-f Maddesi’ne göre, iş sözleşmesini bildirimsiz feshetme hakkına sahiptir. Diğer koşulların da bulunmasıyla Kıdem Tazminatı hakkına sahip olmaktadır.
