Çocuklar Duymasın adlı dizinin geçen haftaki bölümünde dizinin eğlenceli ve abartmalı hikayeleri ile her şeyi ‘Ben buldum’la kendisine mal eden Seyyar Tayyar isimli karakter, vatandaşların sosyal güvenlikle ile ilgili sorunların çözüldüğü ‘Alo 170’i kendisinin bulduğunu iddia etmişti. O kadar inandırıcıydı ki anlatırken 1’den 70’e kadar bütün vatandaşları ilgilendirdiği için adını bu sebepten Alo 170 koyduğunu ve kendisinin isim babası olduğunu da belirtiyordu. Bu vesile ile Alo 170 uygulaması akılda kalacak şekilde izleyicilere aktarıldı. Alo 170 fikrini kim buldu bilmiyorum ama acil haller için akılda tutulması gereken telefon numaralarından birisi olduğunu biliyorum.
İhbar ve şikayetler
Zira vatandaş, sigortasız çalıştırılması ile ilgili ihbar ve şikayeti başta olmak üzere sosyal güvencesi ile ilgili yaşadığı bütün bu sorunları Alo 170 Sosyal Güvenlik Kurumu çağrı merkezi ile kurum yetkililerine aktarmış olacaktır. Sorunlarının da çözümünü hızlı bir şekilde sağlatacaktır. Bu şekilde Alo 170’e günde yaklaşık 10 bin civarında şikayet ve ihbar geliyor. Alo 170’e gelen şikayet ve ihbarlar 7 gün 24 saat kayıt altına alınıp sorunun çözümünü yapacak ilgili birime aktarılarak, çözülüyor. Örneğin; İstanbul ilinde faaliyet gösteren bir tekstil şirketinde sigortasız çalıştırılan bir işçi ‘Alo 170 Kayıt dışı İstihdam Hattını’ arayarak ihbarda bulunduğunda kurum denetim elemanları konu ile ilgili harekete geçerek söz konusu kayıt dışılığı yerinde ve anında tespit ediyorlar. Kısacası SGK size Alo 170 ile bir telefon kadar uzakta...
İşyerinin devri iş akdinin feshi için haklı veya geçerli neden sayılır mı?
SORU: Bir markette çalışıyorum. Ancak işyerimiz el değiştirdi, yani çalıştığım market çalışan işçilerle birlikte başka bir işverene devredildi. Ben ve bir arkadaşım daha yeni işverenle çalışmak istemiyorum. Yeni işverenle çalışmak istemediğimiz için işten ayrılsak kıdem tazminatı alabilir miyiz? (Gülizar Kadın)
CEVAP: İşyerinin veya bir bölümünün devri, çalışma hayatında en çok karşılaşılan hallerden biridir. Bu konuya ilişkin düzenleme, 4857 sayılı İş Kanunu 6. Maddesi’nde ‘İşyerinin veya bir bölümünün devri’ başlığı altında yer almıştır. İşyerinin devrinden söz edilmek için öncelikle, eski işverenin işyerindeki yönetim yetkisinin başka bir işveren lehine yitirmesi ve bunun sonucunda da iş sözleşmesinin taraf olma sıfatının ortadan kalkması gerekmektedir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 6. Maddesi’nde işyeri veya işyerinin bir bölümü, hukuki bir işleme bağlı olarak başka birine devredildiğinde, devredilen işyerlerinde mevcut olan iş sözleşmeleri sona ermeyip, bütün hak ve borçları ile birlikte devralana geçmektedir. Devreden veya devralan işveren, iş sözleşmesini feshedemeyeceği gibi, devir işçi bakımından haklı bir neden oluşturmamaktadır. Bununla ilgili 1475 sayılı Kanunun 14. Maddesi’nde devir halinde önce ve sonraki işverenlerin sorumlulukları izah edilmiştir. Ayrıca Yargıtay’ın örnek kararlarında, devralan işveren işçinin devreden işveren ile kendi hizmet dönemindeki çalışma süreleri toplamı üzerinden ve işçinin son ücretine göre hesaplanacak kıdem tazminatından sorumlu tutulmaktadır. Ancak devir sonrası yeni işverence sözleşmenize aykırı çalıştırılmak, özlük haklarında azalma vs. gibi sorunlar oluşması halinde, ki bu durumlar ekonomik, teknolojik, sosyal nedenler ile iş organizasyonun gerektirdiği nedenlerden dolayı fesih hakkı saklıdır. Ancak sadece işyerinin devri, tek başına ekonomik bir neden taşımamaktadır.
Eşi doğum yapan memurun ücretsiz izin hakkı var mıdır?
SORU: Bir kamu kurumunda memur olarak 6 yıldır çalışıyorum. Eşim 2 ay sonra doğum yapacak. Ben de doğum sonrası süreçte bu sebeple ücretsiz izne çıkmak istiyorum. Böyle bir hakkım var mı? (Tarık Keskin)
CEVAP: 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 108 inci Maddesi’nin (B) bendi 6111 sayılı Kanunla değişmiş ve ‘Doğum yapan memura, 104 üncü madde uyarınca verilen doğum sonrası analık izni süresinin bitiminden; eşi doğum yapan memura ise doğum tarihinden itibaren istekleri üzerine 24 aya kadar aylıksız izin verilir” şeklinde olmuştur. Bu değişiklik sonrası doğuma bağlı aylıksız izin alınmasında idarenin takdir yetkisi kaldırılmış olup, izin verilmesi doğum yapılmasına ve memurun isteğine bırakılmıştır. Bebeğiniz doğduktan sonra dilerseniz 24 aya kadar aylıksız izne çıkabilirsiniz.
Sigortadan sonraki yaş büyütmeler emeklilikte dikkate alınmaz
SORU: 1986’da sigortalı oldum. Sigortalı olarak çalışırken askere erken gitmek için yaşımı mahkeme kararıyla bir yaş büyüttüm. Kimliğimde 1968 doğumlu görünüyorum ancak SGK kayıtlarında 1969 doğumlu görünüyorum. Emeklilik için gerekli yaşı 1969’a göre mi 1968’e göre mi hesaplayacağım?
CEVAP: Kanundaki yaş şartı ile ilgili hesaplama yapılırken mevzuata göre, ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başladığınız tarihte nüfus kaydındaki doğum tarihiniz emeklilik açısından geçerli olacaktır. Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladıktan sonra mahkeme kararı ile yapılan yaş düzeltmeleri emeklilik işlemlerinde geçerli kabul edilmemektedir. Buna göre sizin emekliliğiniz 1969 yılına göre hesaplanır. Ancak, sigortalı olunan tarihten önce yapılan yaş büyütmeleri emeklilik açısından kabul edilmektedir.
Bağ-Kur SGDP’lileri iş kazası geliri alamaz
SORU: 2008’den beri emekliyim ve dükkanı kapatmadığım için de vergi mükellefiyetim devam ediyor. Bu sebepten her ay emekli maaşımdan destek primi kesintisi yapılıyor. Geçen ay işyerimde iş kazası geçirerek düştüm ve ayağımı kırdım. Ayağım alçıda olduğu için işe gidip gelemiyorum. Bu süre zarfında herhangi bir gelir alamaz mıyım? (Mehmet Şahin)
CEVAP: Normal şartlarda kazanız tipik bir iş kazası örneği. Ancak emekli olduğunuz halde çalışmaya devam ettiğiniz ve bu sebepten 4/B’li olarak eski adıyla Bağ-Kur Sosyal Güvenlik Destekleme Primi (SGDP) ödediğiniz için size 5510 sayılı Kanundaki iş kazası halleri geçerli değil. Çünkü, emekli olduğu halde yürüttükleri ticari veya serbest meslek faaliyetinden ötürü vergi mükellefi olanlar ya da şirket ortağı olan emekliler hakkında, ‘İş kazası ve meslek hastalığı sigortası’ hükümleri uygulanmaz. Bu sebepten dolayı iş kazası yönünden sigortalı olmadığınız için kazanız iş kazası sayılmaz ve iş kazasından bağlanması gereken geçici iş göremezlik geliri size bağlanmaz.
