Bugün yazımda zor bir konuyu gündeme taşımaya karar verdim. Uzun zamandır üstünde çalıştığım “özel” üniversiteler konusunu, AKP’nin de seçim vaatleri arasında yer alınca artık gündeme getirmem gerektiğini düşündüm.
İşin özüne bakarsak, ücretsiz üniversite kavramı aslında dünyanın hiçbir ülkesinde geçerli değil. Sonuçta birileri, vergilerden de olsa üniversite giderlerini karşılamak zorunda kalıyor.
Dünyada devlet üniversiteleri değişik yöntemlerle finansman sağlıyor. Kimi ücretsiz (vergilerden karşılanıyor). Kimi ülkelerde devlet geri ödeme koşulu ile (özel, devlet, vakıf üniversitesi statüsü gözetmeden) öğrenci adına üniversiteye ödeme yapıyor -bazı ülkelerde geri istenmiyor veya öğrenci iş sahibi olduğunda uzun yıllara yayılan faizsiz geri ödeme isteniyor. Kimi ülkelerde de ABD’de olduğu gibi üniversite paralı. ABD’de ihtiyacı olanlar devlet burslarına münferiden başvurabiliyor.
Türkiye’de ise bir gerçek var ki; ne vakıf üniversitelerinin burs sistemleri ne de çok iyi devlet üniversitelerindeki uygulamalar adil.
Ülkemizde iyi gelirli aileler özel derslerle en iyi dershanelerde doğal olarak çocuklarını hazırlayabiliyor, buraya kadar bir sorun yok. Ancak, daha çok ihtiyaç sahibi çocukların burslu okutulması gerekirken varlıklıların ücretsiz okumalarına bir anlam veremiyorum. Kaldı ki bu öğrencilerin çoğunun tercihi, tartışmasız ODTÜ, Boğaziçi, İTÜ gibi İstanbul, Ankara ve İzmir’in güzide üniversiteleri oluyor. Ve bu üniversitlerin otoparklarındaki park edilmiş araçların markalarına baktığınızda okulda okuyan birçok öğrencinin herhangi bir vakıf üniversitesinde okuyan öğrenciden farklı olmadığını görüyorsunuz. Bu da şu demek: İyi ve tercih edilen üniversitelerde eğitim gören öğrencilerimizin gelir durumu Türkiye ortalamasından daha iyi.
İşletme derslerinde öğretilen en temel olgu fazla tercih edilene daha fazla ücret ödeneceğidir... Gelgelelim, devlet bütçesinden milyonlarca lira pay alan bu okullarımızda okumak bedava. Halbuki ücretli olsa da tercih edilecek devlet üniversitesi sayısı Türkiye en az 10’dur.
Bu konuda bir deneme, yabancı dilde eğitim veren (ODTÜ, Boğaziçi gibi) üniversitelerimizde gerçekleştirilebilir.
Tabii ki ihtiyacı olan öğrenciler pekâlâ bursla okuyabilir. Dünyanın muhtelif ülkelerinde (Portekiz örneğinde olduğu gibi) bu yönde tartışmalar başladığında devlet üniversitelerine vakıf üniversitesi statüsüne geçme izni verilerek bir çözüm bulunmuş.
Bu yöntemle çok tercih edilen üniversitelerimiz için ek gelir elde etme imkânı sağlanabileceği gibi vakıf üniversiteleri ile daha adil bir rekabet de söz konusu olacaktır. Bu statüdeki üniversitelerimiz, geliri artacağından, araştırmaya daha da fazla bütçe ayırabilecekler ve dünyanın sayılı üniversiteleri sıralamasında yukarı doğru daha hızlı bir şekilde tırmanacaklardır.
Tabii bu yolda karar alabilecek birileri mevcutsa!
