İzmirli Afro Türkler

Afrika ülkelerinden 1500’lü yıllardan beri tarım işçiliği ve askerlik gibi nedenlerle Anadolu’ya gelen siyahilerin torunları, sayıları azalsa da İzmir’in Bayındır ilçesine bağlı Hasköy Mahallesi gibi kentin bazı bölgelerinde yaşamlarını sürdürüyor. Zamanla ‘İzmirli Afro-Türkler’ olarak anılan Afrika kökenliler siyahi renklerini korusa da 500 yılda tipik bir Türk ailesi olmuş. Ayşe, Hatice, Şakir, Mehmet ve Ali gibi isimleri tercih eden Afrika kökenli İzmirlilerin evlerine girince ilk göze çarpan ise giyimleri oluyor.

Ege şivesiyle konuşuyorlar

Siyah tenli kadınlar, başörtüleri ve şalvarları ile gülümseyerek misafirlerini karşılıyor. Sohbete başlayınca da Ege şivesiyle konuşuyorlar. Afro-Türklerin mutfaklarında da Anadolu’ya özgü lezzetler pişiriliyor. Pişi, peynir ve karpuzdan oluşan sofrada, ‘Türkiye sevgisi’, ‘beyaz tenli ahiretlikler’, yoksul yaşamlar, yarıda bırakılan eğitim hayatı konuşuluyor.

Ataları Çanakkale’de savaşmış

Afro-Türklerin birçoğu atalarının ne zaman, nereden ve ne için Anadolu’ya geldiğini bilmiyor ancak kendilerini ‘Türk’ olarak görüyor ve siyahi tenleriyle ilgili sorulara sitemli cevap veriyor. Mikrofon uzatılan mahalle sakinlerinden Güngör Delibaş, ‘siyah-beyaz’ aşkını, Sabriye Sınaiç ‘melez torunlarını’, Şakir Doğuluer ise ‘atalarının Çanakkale Savaşı anılarını’ anlatıyor. Afro-Türkler sadece yaşadıkları mahalleye değil kent yaşamına da renk katıyor. Okuma yazma bilmeyen ama tarihi Kemeraltı Çarşısı’nın her sokağını ‘karış karış’ bilen Mesure Doğan ‘geçim mücadelesiyle’, deri parçalarını dikerek yaşamını idame ettiren Yalçın Yanık ise çarşıdakilerin ‘ilgi odağı olmanın mutluluğuyla’ hayata tutunuyor.

Annesi 45 yıl boyunca affetmemiş...

Güngör Delibaş, 73 yıllık yaşamındaki tek aşkının ‘beyaz tenli’ olduğunu, onun için ailesini bıraktığını anlattı: “Aslen Sudanlıyım. Ailem okutmadı. Komşumuzun oğlunu çok sevdim, ona kaçtım. Yıllarca korkudan köyüme gidemedim. Aşk ne güzellik, ne zenginlik, ne ten rengi dinliyor. Bizimki gerçek aşktı. Annem kaçtım diye beni affetmedi. Tam 45 yıl hiç konuşmadı. Ben mutlu oldum, annem olmadı.”