Durumdan şikayetçi değiller!

Suudi Arabistan’da yabancılar kendi adlarına işyeri açamıyor. Bu nedenle birçok Suudi, kendi adına yabancıların işleteceği işyeri açıyor. Kefalet sistemi denilen bu sistemi en çok Türk esnaf kullanıyor. Türk esnaflar yıllık en az 25 bin riyal yani 12 bin TL kefalet ödüyor. Türk esnaf, bu durumdan şikayetçi de değil. Çünkü yıllık ciroları Türkiye’de aynı işi yapanlardan 2-3 kat daha fazla...

Kutsal topraklara Hac görevi veya Umre yapmak için gelen Türkler’in dikkatlerini en çok Mekke ve Medine’nin neredeyse her sokağında görülen Türk işyerleri çekiyor. Hediyelik eşya, hurma, kuyumculuk ve konfeksiyonculuk yapan Türk esnaf, Medine’nin neredeyse her sokağında 3 işyerinden biri halinde. Yıllar önce Suudi Arabistan’a yerleşen Türk esnaf, çalıştıkları sektörlere göre Türkiye’dekilerden en az 3 kat daha fazla para kazandıklarını söylüyor. Ancak Suudi topraklarında yabancılara ticari işletme ve mülk sahibi olmak hakkı verilmediği için tüm Türkler’in işyerleri Suudi vatandaşlarının adına açılıyor. Buna da kefalet sistemi deniliyor. Başkaları için kendi adına işletme açan Suudiler arasında memur, öğretmen, hatta öğrenciler bile yer alıyor.

Vergi yok, çok rahatız

Bir Suudi vatandaş, birden fazla işyeri de açabiliyor. Yabancılar da kefalet sistemi içerisinde adlarına işyeri açtıkları Suudiler’e yıllık en az 25 bin riyal veriyor. İşin tüm riskini Yatırımcılar alırken Suudiler hiç emek harcamadan para kazanıyor. İşte Türk esnafın sistemle ilgili görüşleri:

Cüneyt Aydın: 20 yıl önce İstanbul’dan gelip ailecek Medine’ye yerleştik. Babam burada müteahhitlik yapıyor. Ben de gümüş ve inci üzerine kuyumculuk yapıyorum. Burada Medine Uluslararası Türk Okulu’nda okudum. Okuldan sonra ise 7 yıldan bu yana bu işyerini çalıştırıyorum. İki kişi çalıştırıyorum. Aylık bin 500 riyal maaşlarını veriyorum. Yıllık yaklaşık 500 bin riyal kârımız oluyor. Çocukluk arkadaşım olan Suudi bir arkadaşım üzerine burayı açtım. Ona da yılda 25 bin riyal veriyorum. İşlerimiz son derece iyi. Türkiye’de bu işi yapanlardan 3 kat daha fazla kazanıyoruzdur. Suudi Arabistan’da vergi de vermiyoruz. Bu nedenle daha rahat çalışıyoruz.

Kira ücreti kadar kefalet

Habip Özbek: 15 yıl önce İstanbul’dan gelip Medine’de yaşamaya başladık. Ailem de burada. Bir oğlum Ankara’da üniversite okuyor. 3 çocuğumda Medine Uluslararası Türk Okulu’nda okuyor. Ticaret için geldim. İslam dinine göre bizden vergi almıyorlar. Suudi bir öğretmen adına işyerini açtık. Ona yıllık ‘kefalet’ ücreti ödüyoruz. Burada ücret yıllık 25 bin Riyal’den başlar ve artar. Bizim rakamımız 25 Bin Riyal’in üstünde. İki ortağız. Yıllık en az 500 bin riyal kârımız oluyor. Türk parasıyla senede 250 bin TL yapıyor. Bu yüzden kefalet ücreti çok fazla bizi yormuyor. Zaten işyerini açarken 300 riyal olan ruhsat parasından başka ödememiz olmuyor. Bir de işyeri kirası oluyor. O da senelik 30 bin riyal. Neredeyse kefalet ücreti kadar. Burada oldukça rahat yaşıyoruz.

İşyeri yeğenim adına

Şefik Aytemiz: 32 yıldan bu yana Medine’de yaşıyoruz. Babam işçi olarak gelince hepimizi de getirdi ve kaldık burada. 99 çeşit hurma satıyoruz. Özellikle Türk hacılara hizmet veriyoruz. Satın aldıkları hurmaları onlar yorulmasın diye Türkiye’ye kendimiz yolluyoruz. Yıllık 1 milyon riyal ciromuz var. Karımız ise 400 ile 500 bin riyal arasında. 6 kardeşim var. 2 kardeşim yanımda çalışıyor. İşyeri sahibi benim, onların maaşlarını ben ödüyorum. Mülkiyet sahibi Suudi vatandaşı olan yeğenim. Ablam Suudi biriyle burada evlendi. İşyerimi ablamın oğlu adına açtım. Burada mülk sahibi olamıyoruz ve işyerini kendi adımıza açamıyoruz. Bu yüzden kefalet ücreti ödeniyor, ben yeğenim adına açtığım için kefalet ücreti ödemiyorum. Ama burada kefalet ücreti 25 binden başlar ve 35 bine kadar çıkar. Bu rakam da yaklaşık yıllık kira bedeli kadardır. Burada Türkiye’ye göre oldukça iyi kazanıyoruz.