Dispozofobi (çöp toplama hastalığı) nedir, neden olur? Çöp biriktirme hastalığı tedavisi nasıl yapılır, belirtileri neler?
Dispozofobi nedir, nasıl tedavi edilir, belirtileri ve nedenleri nelerdir? soruları Bursa’da çöp ev olayı sonrası gündeme geldi. Bursa'da tahliye için girilen çöp evde bulunan 9 yaşındaki çocuk tüyleri diken diken etti. Çelişkili ifadeler veren anne ve teyze birbirlerini suçlarken Dispozofobi yani çöp toplama hastalığıyla ilgili yapılan aramalar arttı. Peki, çöp toplama hastalığı neden olur, çöp toplama hastalığının tedavisi ne, dispozofobi nasıl tedavi edilir, belirtileri ve nedenleri nedir?
Bursa'nın Nilüfer ilçesi Görükle Sakarya Mahallesi’nde bulunan bir apartmanda dairesi olan Aydın S., evini 1 Temmuz 2020'de Kamuran Pınar A.’ya kiraya verdi. Ancak Kamuran Pınar A., ev sahibine hiç kira ödemedi. Bunun üzerine Aydın S., avukatı Batuhan Arısoy aracığıyla mahkemeye başvurdu. Bursa 4’üncü İcra Hukuk Mahkemesi’nde görülen davalara Kamuran Pınar A. katılmadı. Mahkeme, mart ayında kira borcunu ödemesi için Kamuran Pınar A.’ya tebligat gönderdi. Ancak Kamuran Pınar A. kira borçlarını ödemeyince mahkeme, evin tahliyesi edilmesini kararlaştırıldı. Ertesi gün çilingir yardımıyla eve giren Kamuran Pınar A., mahkemenin tahliye kararına uymayıp, eve girmeye devam ettiği gerekçesiyle gözaltına aldı. Polis merkezine götürülen Kamuran Pınar A., ifadesinin ardından serbest bırakıldı. Bu sırada çöp evin temizlenmesi için Nilüfer Belediyesi ekiplerine haber verildi. Eve gelen ekipler, temizlik çalışmasına başladıkları sırada bir odanın kapısının kitli olduğunu belirledi.
Kapıyı kırarak içeri giren temizlik görevlileri, çöplerle dolu odada baygın halde yatan bir çocukla karşılaştı. Çocuğun odada kilitlendiği ve tuvaletini dahi odaya yaptığının görülmesi üzerine sağlık ve polis ekiplerine haber verildi.
Söz konusu yaşanan olay Türkiye’nin gündemine otururken Dispozofobi (çöp toplama hastalığı) nedir, neden olur? Çöp biriktirme hastalığı tedavisi nasıl yapılır, belirtileri neler? Sorularına da yanıt aranmaya başlandı.
DİSPOZOFOBİ (ÇÖP BİRİKTİRME HASTALIĞI) NEDİR?
Kompulsif biriktirme hastalığı, biriktiricilik bozukluğu, dispozofobi veya bir diğer adıyla istifleme bozukluğu, gelecekte bir gün işe yarayabilir düşüncesiyle, eldeki malzemelerin sağlıksız hatta kullanılmayan tüm eşyaların, ihtiyaç olma ihtimaline karşın biriktirilmesidir.
Biriktiricilik bozukluğunda atılamayan ve toplanan eşyalarda düzensizlik ve tutarsızlık bulunmaktadır. Biriktirilen eşyalar eski gazete veya dergi, plastik eşyalar, giysiler, mektuplar, postalar, çöpler, torbalar ve kırık nesneler gibi her türlü şeyden meydana gelebilir.
DİSPOZOFOBİ BELİRTİLERİ NEDİR?
Sahip olunan nesnelerin fiyatını kontrol edilmeksizin elden çıkarmama, ilgili eşyaları birisi elden çıkarmak istediğinde kendini kaybedecek derecesinde kaygı duymak.
Hayat alanlarının eşyalarla dolu olmasından dolayı kullanım amacından uzaklaşması. Mesela mutfak tezgahının eşyayla dolu olmasından dolayı yemek yapamamak.
Gündelik uğraşları sürekli sarkıtmak, plan yapmakta zorlanmak.
Az ya da hiç olmayan sosyal etkileşim.
Biriktirilen eşyalara karşı bağımlılık geliştirmek.
Eşyalara gereğinden fazla mana yüklemek.
Mekan içinde boş bulunan alanı eşya ile kapatmak. Evin birtakım kısımlarında denetimsiz istifleme sebebiyle hareket kabiliyetinin daraltılması.
DİSPOZOFOBİ HASTALIĞI NEDEN OLUR?
Dispozofobi; genetik, çevresel ve psikolojik olmak üzere birçok etkenin birleşimiyle belirti gösterebilir.
Aile öyküsünde biriktiricilik bozukluğu olanların bu hastalığa yakalanma olasılığı daha yüksektir.
Kişinin kendini toplumdan fiziksel olarak uzaklaştırması durumunda da biriktiricilik bozukluğu gelişebilir.Yalnızlıkla baş edebilmek için eşyaları biriktiriyor olabilir.Aynı zamanda yaşla beraber artan yalnızlıkla baş edebilmek için de biriktiricilik bozukluğu oluşabilir.
Dürtü Bozuklukları
Genetik faktörler
Takıntılar
%3'ünde görülen kompulsif biriktirme hastalığı
Kişilik Bozuklukları
Travmalar
Şiddete maruz kalma
Kötü çocukluk dönemi
Erken çocukluk dönemlerinde maruz kalınan aile tutumları
Depresyon
Çoklu Kişilik Bozukluğu
Anksiyete
Ayrılık anksiyetesi
Terk edilme korkusu
Sevilmeme hissi
Değersizlik duygusu
Hafıza problemleri
Dikkat eksikliği
ÇÖP TOPLAMA HASTALIĞ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Dispozofobi, istifleme bozukluğu, kompulsif biriktirme hastalığı ya da biriktiricilik bozukluğunda tedavi sürecinde belirli tekniklerle, biriktirme davranışına zorlayan nedenleri anlama, karar verme becerilerinin geliştirilmesi ve yüzleşme (biriktirmeme ve elden çıkarabilme durumu ile ilgili) gibi çeşitli çalışmalar yapılır. Psikoterapi bu hastalığın iyileşme sürecinde önemli rol oynar.
Psikoterapiyle birlikte hekimin uygun gördüğü vakalarda ilaç tedavisi, belirtilerin şiddetine ve sıklığına bağlı olarak birlikte önerilebilir.
