Türkiye'den peş peşe güzel
haberler geliyor. Sağlık Bakanlığının koordinasyonu ve Türk Kızılayın yürütücülüğünde yeni tip koronavirüse (Kovid-19) karşı başlatılan "
immün plazma" tedavisi için ilk gönüllü plazma bağışçısı,
koronavirüsü yenen Dr. Kürşat Demir oldu. Türk Kızılay Genel Başkanı Kerem Kınık'ın katılımıyla Türk Kızılay Orta Anadolu Bölge Kan Merkezinden yapılan canlı yayında, gönüllü bağışçı Demir'den plazma alma işlemi gerçekleştirildi. Kınık, bu esnada yaptığı açıklamada, tedavi sürecine ilişkin bilgi verdi. Vücudun, koronavirüsle karşılaşınca, hastalığı yenmek için ona karşı antikor oluşturmaya başladığını anlatan Kınık, bağışıklığı iyi çalışan bireylerde bu antikorlarla beraber yaklaşık yüzde 98 oranında hastalığın yenildiğini kaydetti.
Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) onayı ve Sağlık Bakanlığının yayınladığı rehber doğrultusunda, bilimsel çerçevede iyileştikten 14 gün sonra hastadan plazma alma işlemine başladıklarını belirten Kınık, plazmadaki antikorların üç hafta yüksek seviyede seyrettiğini, ardından azalma eğilimine girdiğini ifade etti.
"Bir iyileşmiş kahraman, 6 hastanın kahramanı olabilir"
Kınık, "Dolayısıyla plazma verecek olan vatandaşlarımızın bu zaman aralığına dikkat etmesi gerekiyor. İyileştikten sonra 14'üncü günde başlıyoruz. Sonrasında her hafta birer ünite, yani 400'er mililitre olacak şekilde toplam üç kez bu plazmaları alabiliyoruz. Bağışçılarımız bir seferde verdiği plazmayla iki hastaya şifa olabiliyor. Üç kere verildiğinde ise bir iyileşmiş kahraman, 6 hastanın da kahramanı olabilecek." bilgisini paylaştı. Plazma bağışçısı Dr. Demir'in de toplamda üç kez plazma bağışında bulunacağını aktaran Kınık, vatandaşlardan destek beklediklerini vurguladı. Türk Kızılay Genel Başkanı Kınık, Demir'den alınacak plazmaların önce laboratuvar testlerine tabi tutulacağını ardından da Sağlık Bakanlığınca durumu ağır, en hızlı müdahale edilmesi gereken hastaya ulaştırılacağını söyledi.
"Günde 750 bağışçımızdan plazma alabilecek durumdayız"
Kınık, kimlerin bağışta bulunabileceğine ilişkin, "Öncelikle kişinin hastalığı geçirmiş ve iyileşmiş olduğunun kanıtlanması gerekiyor. Sağlık Bakanlığımız bu hafta itibarıyla 400 civarında iyileşmiş olan hastamızın bilgilerini bizlerle paylaştı. Bunun dışında farklı üniversite eğitim hastanelerimizde de 'plazmaferez' kapasitesi olan merkezlerde de hastalar bu bağışlamayı yapabilecek. İyileştikten sonra üzerinden 14 gün geçmiş olması gerekiyor. Kan verebilecek özelliklerdeki, sağlıklı, kilogramı iyi, hepatit, HIV gibi rahatsızlıkları olmayan bağışçılarımızın kanlarını alacağız." dedi. Sadece hamile kadınlardan, olumsuz etki oluşmaması için plazma alınamayacağını aktaran Kınık, şöyle konuştu:
"İstanbul, Gaziantep, Trabzon, İzmir, Ankara, Adana, Bursa, Samsun, Antalya ve Denizli olmak üzere toplam 10 ilimizde, 13 noktada şu anda plazma alımını başlattık. Vakaların en çok görüldüğü ve bu anlamda iyileşme oranlarının en fazla görüldüğü illerimiz. Bu illerimizde 4'er mobil tırımız hastalarımızın ayağına gidecekler. Şu an iyileşmiş hasta sayımız az ama önümüzdeki haftadan itibaren bu, geometrik olarak artacak. Testler arttıkça semptom göstermeden iyileşen vakaların da tespiti yapılabilecek. Dolayısıyla hem hastanede tedavi gören hem farkına varmadan iyileşmiş hastalarımızla ilgili büyük bir havuz önümüzdeki haftalarda oluşacak. Şu anda Kızılay olarak günde 750 bağışçımızdan plazma alabilecek durumdayız. Ülke genelindeki eğitim araştırma hastaneleri ve üniversite hastanelerimizle birlikte baktığımızda Türkiye'de yeteri kadar plazma alabilme kapasitesi var. Bu kapasiteyi istediğimiz anda artırabiliriz."
"Bu, tamamlayıcı bir tedavi"
Kerem Kınık, Kovid-19'u yenen vatandaşlara şu çağrıda bulundu: "Sağlıklı, iyileştikten sonra 14 gün geçmiş olan ve kan verme şartlarını haiz bütün kahramanlarımızı cephede savaşmakta olan diğer Kovid-19 hastalarımızın da kahramanı olmaya davet ediyoruz. Birer hafta arayla, toplam 3 kez plazmalarını alacağız. Bir hasta 6 insana şifa olacak. 6 insanı ölümün kıyısından hayat tarafına doğru çekebilecek. Şunu vurgulamak istiyoruz; bu tedavi bir mucize değil. Bu, tamamlayıcı bir tedavi. Bizim 1890'lardan beri antibiyotik çağı öncesinde tıpçıların uyguladığı, SARS'ta, MERS'te, H1N1, Ebola'da kullanılmış olan bir metot. Yani bizim aslında 100 yıldır bildiğimiz bir tedavi."
"Tedavi için ekstra bir ücret talep edilmeyecek"
İmmün plazma tedavisinin özellikle yoğun bakımda ağır durumdaki hastaların iyileşmesini hızlandırdığını, ölümle ilgili riskleri düşürdüğünü vurgulayan Kınık, plazmaların hastalara ulaşma sürecinin de etik kurallar doğrultusunda yapılacağını aktardı.
Kınık, "Sağlık Bakanlığımız bir bekleme listesi oluşturacak. Aciliyetine, endikasyonuna göre bu plazmalar o hastalarımıza ulaştırılacak. Devletimiz, Maliye, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler, Sağlık Bakanlıklarımız, SGK bu sürecin bütün maliyetini karşılıyor. Dolayısıyla üniversite hastaneleri, özel hastaneler, herhangi bir merkezde bu tedavi için ekstra bir ücret talep edilmeyecek." açıklamasında bulundu.
Vatandaşlara uyarıda bulunan Kınık, "Vatandaşlarımızın kaygılarını, çare aramalarını anlıyoruz ama sosyal medyadan, farklı mecralardan iyileşmiş hastalara doğrudan ulaşma gibi bir yolu lütfen tercih etmesinler. Bu yol kapalı. Yapılacak şey; elimizde Türkiye'de bütün iyileşen hastaların verileri zaten Sağlık Bakanlığında var. Biz onlara ulaşacağız. Plazmalarını alacağız ve bu plazmaya en çok ihtiyaç duyan hastalara ulaştıracağız. Bu süreci Sağlık Bakanlığımız yönetecek." diye konuştu. Kınık, plazma bağışının bağışçıya sağlık açısından hiçbir risk oluşturmadığının altını çizdi. Kızılayın "kanver.org" adreslerinden konuyla ilgili detaylı bilgiye ulaşılabileceğini bildirdi.
"Kan stoklarımız azaldı, günlük kan bağışlarımız yarının altına düştü"
Türk Kızılay Genel Başkanı Kınık, kanın acil değil sürekli bir ihtiyaç olduğuna da işaret ederek, aynı zamanda lösemi hastası çocukların veya diğer hastaların kan ihtiyacının da devam ettiğine dikkati çekti. Kınık, "Kan almazsa hayata tutunamayacak insanlarımızın ihtiyacı devam ediyor. Kan stoklarımız azaldı, günlük kan bağışlarımız yarının altına düştü. Özellikle sağlıklı bağışçılarımızı kan bağışına davet ediyoruz. Evden zorunlu olmadıkça çıkmıyoruz ama nasıl ekmek almaya çıkıyorsak 15 dakikanızı ayırarak lütfen Türkiye'nin 300 noktasındaki kan bağış merkezlerini de ihmal etmeyin." çağrısı yaptı.
"Bunu vatandaşlık görevi olarak görüyorum"
Dr. Kürşat Demir de sahada çalıştığı esnada, henüz Türkiye'de 200 vaka varken koronavirüse yakalandığını anlattı. Yaklaşık 3 hafta önce kırgınlık ile başlayan belirtilerin ateş ve öksürükle devam ettiğini, yapılan testler sonucunda da koronavirüs tanısı konarak karantinaya alındığını dile getiren Demir, koronavirüsün çok hızlı geliştiğini vurguladı. Demir, herkese mümkün olduğunca dışarı çıkmama, elleri sık sık yıkama, sosyal mesafeye dikkat etme, kalabalık ortamlarda maske kullanma çağrısında bulunarak, "Ben bu süreci bizzat yaşadım ve bu insanlardaki tedirginliği de daha iyi anlamamı sağladı. Sahada çalışmamın yanı sıra bu şekilde tedaviye vesile olmak gerçekten farklı bir duygu. Bunu ayrıca bir vatandaşlık görevi olarak görüyorum. Bu nedenle Kızılay Genel Müdürlüğü ile irtibata geçmemin ardından süreç başladı." ifadelerini kullandı.
"Basit bir kan vermeden farkı yok"
Dr. Demir, koronavirüsü atlatmış kişilere yönelik de "Yapılan işlemin basit bir kan vermeden herhangi bir farkı yok. Bağışçıya da hiçbir zararı yok." dedi.
İnönü Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ahmet Kızılay, yaptığı açıklamada, bünyelerindeki Turgut Özal Tıp Merkezinde, yeni tip koronavirüse yakalanıp iyileşmiş ve sonrasında testleri negatif gelen bir hastadan plazma toplayarak dün itibariyle tedaviye başladıklarını söyledi.
Kovid-19'un Çin'den başladığını ve dünyaya büyük bir salgın olarak yayıldığını aktaran Kızılay, "Avrupa, Amerika, bütün ülkeler bu konuda çok ağır tablolarla salgınla baş etmeye çalışıyor. Ülkemizde tablo daha olumlu, iyi, yönetebileceğimiz düzeyde. İnşallah bunu da en iyi şekilde götürmeyi ülke olarak başaracağız, buna bütün kalbimle inanıyorum." dedi.
Tedavi yönteminin kendilerine umut verdiğini aktaran Kızılay, şöyle devam etti:
"Çin'de 5 hastayla başlandı, olumlu sonuçlar alındı. Şimdi Amerika da 24 Mart'ta bu tedavi yöntemine onay verdi. Sağlık Bakanlığımız da 3-4 gün önce genelge yayınlayarak Kovid-19 geçirerek iyileşmiş hastalardan belirli şartları sağlayan hastalardan alınacak plazmanın, plazma ferez yöntemiyle, tablosu ağır olan Kovid-19 hastalarına uygulanmasının faydalı olabileceğini ve bunun büyük merkezler tarafından uygulanabileceğine izin verdi. Bu izin doğrultusunda, oradaki şartlar ve genelgenin maddeleri doğrultusunda, Türkiye'de ilk kez Turgut Özal Tıp Merkezimizde iyileşen Kovid-19 hastasından plazma alarak, plazmaferez yöntemiyle çok ağır tablodaki yoğun bakımda yatan bir hastamıza uyguladık. İyileşen 46 yaşındaki hastamız verici oldu, 56 yaşında yoğun bakımda ağır tabloda olan ve makineye bağlı bir hastamıza bunu tedavide uyguladık."
"Bundan çok ümitvarız"
Kızılay, hastayı yakından takip ettiklerini dile getirerek, şöyle konuştu:
"Bundan çok ümitvarız çünkü diğer tedavilerin hiçbiri kesin tedavi yöntemi olarak henüz dünyada söylenemiyor ama hepsinin bir faydası, etkisi farklı farklı var. İyileşen hastadan alınan yöntem de şunu içeriyor: İyileşen hastanın kanında antikorlar var. Antikorlar o hastayı iyileştirdi ve o antikorlar kanında oluştu, yani hastalığa karşı vücut kendini koruma mekanizmasına geçerek, antikor üreterek hastalığı yendi. Buradaki amacımız o hastanın plazmasında Kovid-19'a gelişen bağışıklık, antikorları yoğun bakımdaki Kovid-19 ile mücadele eden hastalara vererek o hastanın iyileşmesini sağlamak. Bu yöntem daha önce farklı hastalıklarda da kullanılan bir yöntem. Daha önce SARS'da, MERS'de farklı viral hastalıklarda bu yöntem kullanıldı ve başarılı oldu. Burada da başarılı olacağına inanıyoruz. Çok umutluyuz, çok ümitvarız bu yöntemin başarılı olacağına."
Türkiye'nin en büyük aferez ünitesine sahip olduklarını bildiren Kızılay, yılda 5 bin civarında plazmaferez, 10 binin üzerinde trombosit tedavisi uyguladıklarını söyledi.
"Plazmaferez yönteminden çekinmesinler"
Prof. Dr. Kızılay, Kovid-19 sonucu pozitif çıkıp daha sonra hastalığı yenenlere çağrıda bulunarak, şunları kaydetti:
"Kovid-19 pozitif çıkıp da hastalığı yenen ve Sağlık Bakanlığının koyduğu kriterlere uygun hastalarımızın bize gelmesini istiyorum, onları davet ediyorum. Plazmaferez yönteminden çekinmesinler. Hastalığı geçiren bir hastamıza bu yöntemin kendisine hiçbir zararı olmayacağını söyleyebilirim. Kendisi hastalığı yendiği için çok ağır tablodaki hastalara çok faydası olmasını bekliyoruz. Bu hastalığı geçirip iyileşmiş hastalarımızın plazmaları ağır hastalarımız için yeni bir umut doğuruyor. Bunu en iyi şekilde uygulamak bizim gibi büyük hastanelerin görevi. Bu iş için 24 saat, tüm ekibimiz hazır. İnşallah buradan olumlu, çok ümitli sonuçlar alacağız."
Turgut Özal Tıp Merkezi Kök Hücre Nakli ve Aferez Nakli Merkezi Sorumlusu Prof. Dr. Mehmet Ali Erkurt da uygulamadan başarılı sonuç almayı hedeflediklerini belirterek, "Sağlıklı vericiden 830 cc plazma topladık. O plazmanın 400 cc'sini ilk etapta hastamıza uyguladık. Ondan sonra haftada 200 cc olarak devam edeceğiz. Bir sağlıklı vericiden, yaklaşık, bir hastamızda kullanacağımız plazmayı elde edebiliyoruz. O nedenle koronavirüsten iyileşen ve sağlıklı hale gelen hastalarımızın verici olarak bize plazma vermelerini tavsiye ediyoruz." diye konuştu.
