İçişleri’nin ‘Gezi raporu’

Müfettişlerin hazırladığı raporda, Gezi olaylarının devlete karşı güç gösterisine dönüştüğü, polisin bazı münferit olaylar dışında kanuna aykırı eyleminin olmadığı belirtildi. Vali Mutlu’nun tweet’leri ise övüldü.

İçişleri Bakanlığı müfettişlerinin, İstanbul Valisi Hüseyin Avni Mutlu ve dönemin Emniyet Müdürü Hüseyin Çapkın hakkında Gezi olayları nedeniyle soruşturma açılması istemi üzerine hazırladıkları raporda çarpıcı tespitler yer aldı. Olayların büyüyerek “toplumsal kalkışmaya” dönüşmesinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Gezi Parkı’na AVM yapılmayacağına ilişkin net açıklama yapmamasının sebep olduğu savunulan raporda, polisin karşısındaki kitlenin büyüklüğü ve homojen olmaması nedeniyle zorlandığı belirtildi. Gezi eylemlerinin ilk günü olan 30 Mayıs’ta, “zaman zaman aşırı reaksiyon gösteren grupların bastırılabilmesi için münferiden de olsa yoğun gaz ve su kullanıldığı” belirtildi.

Bakan Efkan Ala ‘Olur’ verdi

Gezi eylemleri sürerken Mutlu ve Çapkın hakkında “gösterilerde kullanılan aşırı polis şiddetinin sorumlusu oldukları ve bu yönde emir verdikleri” gerekçesiyle yapılan suç duyuruları üzerine Yargıtay Başsavcılığı’nca soruşturma izni verilmesi için dosya İçişleri Bakanlığı’na gönderildi. Bakanlığın talimatıyla Mülkiye Başmüfettişleri tarafından hazırlanan 18 Eylül 2013 tarihli rapor İçişleri Bakanlığı’na sunuldu. Bu rapor doğrultusunda Personel Genel Müdürlüğü, Vali ve Emniyet Müdürü hakkında soruşturma izni verilmemesi gerektiği yönündeki görüşü İçişleri Bakanı Efkan Ala’ya sundu. Ala da 14 Mart 2014 tarihinde, bu görüşe olur verdi.

Sorumlu Büyükşehir Belediyesi

Bu karara dayanak olan araştırma raporunda, belgelerin incelendiği ve görüntü kayıtlarının izlendiği, ilgili kişilerin ifadesinin alındığı belirtildi. Raporda “olayların toplumsal kalkışma derecesine ulaşmasından” İstanbul Büyükşehir Belediyesi sorumlu tutuldu. Raporda “Aslında amacın yaya yolu açılmak üzere Gezi Parkı’nın kenarından 3-4 metrelik bir alanın tıraşlanması iken keyfiyetin büyükşehir belediyesince kamuyounda açık ve net bir şekilde anlatılamamasından dolayı kamuoyunca Gezi Parkı’nın tümünün tıraşlanarak AVM yapılacağı önyargısına sebep olduğu” belirtildi.

Emniyet ‘plan’ yapmış...

Raporda çevrecilerin ağaçların kesilmesine engel olmak için kamp çadırı kurarak Gezi Parkı’nı işgal ettikleri ve iş makinelerinin çalışmasına engel olmaları nedeniyle belediye görevlileri ile aralarında arbede çıktığı, Çevik Kuvvet’in olayları önlediği belirtilerek şöyle denildi:

“Bir an önce projeye devam edilebilmesi için emniyet müdürlüğünce 30 Mayıs’ta icra edilmek üzere bir tedbir planlaması yapıldı. Ancak olayın mevcut görünür hali esas alınarak görevin icrası ilçe emniyet müdürlüğüne verildi ve az sayıda çevik kuvvet ile desteklendi. Çalışmanın başlamasıyla birlikte çalışma ekibi işgalcilerin taşlı ve şişeli saldırısına uğradı. Polis, çalışma ekibi ile göstericiler arasında tampon bölge oluşturmak üzere parkın boşaltılmasına yönelik müdahaleye başladı. Zaman zaman aşırı reaksiyon gösteren grupların bastırılabilmesi için münferiden de olsa yoğun gaz ve su kullanıldı.

Münferitler dışında bir şey yok

Raporda, “meydana gelişi, kompozisyonu ve nitelikleri oldukça farklı ve daha önce benzeri görülmemiş ve tecrübe edilmemiş” olaylarda “bazı münferit olaylar dışında”, polisin sevk ve idaresinde, müdahalelerin tarz ve uygulamasında kanuna ve uygulamaya aykırı herhangi bir işlem veya eylem olmadığı savunuldu. Raporda bu münferit olaylar için ilgililer hakkında cezai ve disiplin soruşturması yapılmak üzere dosyanın ayrıldığı da ifade edildi.

‘Çadırların yakılması tepkileri çok artırdı’

Rapor’da emniyet güçlerinin amacının Gezi Parkı’nı tahliye etmek olduğu ancak bu sırada çıkan arbedede bazı belediye zabıta görevlilerinin işgalcilere ait kamp çadırlarını istifleyerek yakmalarının olayları büyüttüğü belirtilerek şöyle denildi: Çadır yakma keyfiyetinin sosyal medya ve görsel basında yer alması üzerine bölgeye yoğun şekilde çevre hassasiyeti yüksek insanlar akın etmeye başladı. Mukavemet daha önce tahmin edilmesi güç bir nitelik kazandı. Oluşan elverişli durumu değerlendiren marjinal grupların gecikmeden sahne alması ile birlikte olaylar polise ve siyasi otoriteye karşı gösteri ve eyleme, akabinde de vandalizme dönüştü.

Su ve gaz yeterli olmadı...

Ancak polis kitlenin büyüklüğü, değişkenliği ve homojen olmaması nedeniyle müdahale taktik ve tekniklerinde zorlandı. Bu iç içe geçmişlik nedeniyle gözaltı işlemleri isabetli yapılamadı. Kitlenin büyüklüğü ve artan sayısı nedeniyle su ve gaz kullanımı da yeterli olmadı.

Valinin olumlu tweet’leri...

Sonraki günlerde Gezi Parkı çevrecilerle, Taksim Meydanı da ideoloiik ve marjinal gruplarca gösteri ve eylem alanı haline getirildi. İstanbul’un en işlek ve kalabalık bölgesi yaya ve araç trafiğine kapatıldı ve ciddi bir kamusal sıkıntı oldu. Bu süreçte vali H. Avni Mutlu’nun şahsi twitter hesabından verdiği olumlu mesajlar ve yaptığı toplantılar tatminkar bir karşılık bulmadı. Özellikle marjinal grupların provokatif eylemleri ile gösterilerin devam edeceği mesajının verileceği, müzakere ile sonuç alınamayacağının anlaşılması üzerine Taksim’e operasyon kararı alınarak uygulandı ve durum normale dönüştürüldü.