Elindekileri kaybeden ‘orta sınıf’ın isyanı!
İran’da protestoların 5’inci gününde ölü sayısı 13’e çıktı. Tahran rejimi, ‘Kışla ve emniyet binalarına girmek isteyenlere ateşle karşılık verildi’ dedi. İranlı analistler, sanılanın aksine isyancıların alt değil orta sınıftan olduğuna dikkat çekiyor
İran devlet televizyonu pazartesi günü, devam eden hükümet karşıtı protesto gösterilerinde ülke genelinde hayatını kaybedenlerin sayısının 13’e yükseldiğini duyurdu. Açıklamada ölen protestocuların kışlaları ve polis merkezlerini ele geçirmeye çalıştıkları, bu kişilere ateşle karşılık verilmesi sonucu can kayıplarının yaşandığı belirtildi.
200 kişi gözaltında
Perşembe gününden bu yana devam eden hükümet karşıtı gösterilerde sadece Tahran’da yaklaşık 200 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. Medyada yer alan haberlere göre Arak kentinde de yaklaşık yüz kişi gözaltına alındı. Çıkan şiddet olaylarında cumartesi günü ise Dorud kentinde 2 kişinin öldüğü bildirilmişti.
‘Eylemlere şaşırmadık’
Protestocuların öfkesi her ne kadar rejime karşı dönse de eylemlerin başlangıç noktası ekonomi olarak duruyor. 28 Aralık’ta ülkenin kuzeydoğusundaki Meşhed kentinde yüksek enflasyonu protesto için sokağa çıkan göstericilerle başlayan eylemler, ülkenin önemli bölümüne yayılmış durumda. Tahran merkezli siyasi analist Mojtaba Mousavi, son iki yıldır bankalar ve kredi kurumlarına karşı sokak protestolarının olduğunu söyleyerek düzenlenen son eylemlere şaşırmadığını belirtiyor. Mousavi, “Herkes protestocuların alt sınıflardan olduğunu söylüyor ancak çoğu ellerindekileri kaybeden orta sınıf insanlar” yorumunda bulunuyor. Bütün bunların yolsuzluk, çok az bir kesimi zengin eden yozlaşmış sistem algısı, medya üzerinde kurulan baskı ve insan hakları açısından zayıf bir karne ile birleştiğinde protestoların kaçınılmaz olduğu aktarılıyor.
Bir polis öldürüldü
Bu arada Najafabad şehrinde süren protestolarda, bir göstericinin açtığı ateşle bir polis öldü, 3 polis de yaralandı.
‘Kemer sıkma tetikledi’
Avrupa-İran Ticaret Forumu’nun kurucusu ve analist Esfandyar Batmanghelidj de gösterilerin temelinde İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin 2013 yılından beri uyguladığı kemer sıkma politikalarının olduğunu söylüyor. İranlıları sokağa çıkaran normal ekonomik sorunlar, iş olmamasından ötürü açığa çıkan hayal kırıklığı, çocuklarının geleceğine dair belirsizlik” diyen Batmanghelidj, birkaç hafta önce açıklanan bütçede sosyal devlet harcamalarının kısıldığını ve benzine zam yapıldığını vurguluyor: “Ruhani kemer sıkma politikalarını, enflasyonu kontrol altına almak, kur sorunlarının üstünden gelmek ve İran’ı yatırımcı için daha çekici hale getirmek adına yutması zor ama zorunlu bir ilaç olarak gördü. Ancak uzun yıllar boyunca süren yaptırım döneminden sonra hemen kemer sıkma politikalarına geçmek insanların sabrını zorlamak anlamına geliyor.
Tahran da karıştı
Ülkedeki muhafazakâr medya kuruluşları, cumartesi gecesi Tahran’daki belediye binasına ve polis araçlarına, farklı kentlerde de banka ve kamu binalarına saldırıldığına yer verdi. Tahran Üniversitesi’nde binlerce öğrencinin hükümet karşıtı eylemlerinin ise hükümet yanlıları tarafından dağıtıldığı bilgisi verildi. Farklı kentlere dağılan protestolarda çok sayıda kişi gözaltına alındı. Tahran Vali Yardımcısı Ali Asgar Nasırbaht, pazar günü yaptığı açıklamada, Tahran’da gözaltına alınanlar arasındaki 40 kişinin “yasa dışı gösterileri organize edenler” olduğunu belirtmiş, gözaltına alınan öğrencilerin ise serbest bırakıldıkları bilgisini vermişti.
Cep telefonlarında internet kesildi
Protesto gösterilerinin başlamasından kısa süre sonra İçişleri Bakanı Abdülreza Rahmani Fazlı, “düzeni bozanların, bunun bedelini ödeyecekleri” uyarısını yapmıştı. Bakan, devletin şiddet, korku ve terörü yayanlara karşı mücadele edeceğini ifade etmişti. Devlet televizyonu, ülkede yaygın olarak kullanılan akıllı telefon sohbet uygulaması olan Telegram’a ve sosyal medya platformlarından Instagram’a telefon üzerinden erişimin engellendiğini açıkladı. Bölgedeki AFP muhabirleri de Tahran’da akıllı telefonlar üzerinden internet erişiminin kesildiğini bildirdi. İranlı yetkililer, ülkedeki protestoların dış güçler tarafından organize edildiği ve gösterilerin, Suudi Arabistan ya da Avrupa ülkelerinden sosyal medya üzerinden “körüklenmeye” çalışıldığını öne sürüyor.
‘İran’da değişim zamanı’
ABD Başkanı Trump, İran’daki protestolarla ilgili tweet atmaya devam etti. ABD Başkanı tweet mesajında “İnsanlar sonunda paralarının nasıl çalındığını ve terörizme israf edildiğini anlıyorlar” dedi. ABD Başkanı bir diğer tweet’inde ise, “İran Obama yönetiminin kendileriyle yaptığı berbat anlaşmaya rağmen her seviyede başarısız oluyor. Mükemmel İran halkı yıllardır baskı altında bulunuyor. (Onlar) yiyecek ve özgürlüğe açlar. İnsan haklarıyla birlikte, İran’ın varlığı yağmalanıyor. DEĞİŞİMİN ZAMANI” ifadelerini kullandı.
