Eğer 16.7 trilyon dolarlık limit artırılmazsa ABD yeniden borçlanamayacak ve ödemelerini yapamayacak. ABD’nin temerrüde düşmesi piyasalar açısından tam bir felaket.
Tüm dünyada piyasaların gözü ABD’de devam eden borç tavanı krizinde. Borçlanma sınırı konusunda yarına kadar 16.7 trilyon dolarlık limitin yükseltilmesinde uzlaşma sağlanması halinde piyasaları tam bir felaket bekliyor. Çünkü ABD Kongresi borçlanma limitini yükseltmezse dünyanın en büyük ekonomisi yeniden borçlanamayacak ve ödemeleri yapamayacak. Başka bir ifadeyle ABD temerrüde düşecek.
ABD’nin mevcut borç tavanı 16 trilyon 699 milyar dolarda bulunuyor. Bu tavana Mayıs ayında ulaşılmıştı. Bir kaç gün öncesinde de ABD Bankası JP Morgan’ın patronu Jamie Dimon “Bu olay dünya ekonomisini öyle bir etkiler ki kimse anlamaz” açıklamasını yapmıştı.
Borsalar yükseldi
Başbakan Yardımcısı Ali Babacan da haftasonu yaptığı açıklamada, ABD’deki borç tavanı krizinin çözülmemesinin hem ABD hem de global ekonomi için tam bir felaket olabileceğini ifade ederek, “2008-2009’da yaşananlardan çok daha farklı gelişmeler yaşanacaktır” uyarısında bulunmuştu. Kongre’de 1 Ekim tarihinde yapılan görüşmelerde Cumhuriyetçi ve Demokrat partili üyeler bütçe üzerinde uzlaşı sağlayamamıştı. Kongre’nin para musluklarını kesmesi üzerine federal hükümet bazı kamu hizmetlerini askıya almış; milli parklar ziyaretçilere kapılarını kapatmıştı. 700 bin kamu çalışanının zorunlu izne gönderildiği krize halen bir çare bulunabilmiş değil.
Bütçe krizinin çözülmemiş olmasına rağmen piyasalar dün borç tavanı konusunda iyimser düşünmeyi tercih etti. Demokrat Harry Reid ile Cumhuriyetçi Mitch McConnell arasında süren borç tavanı görüşmelerinde ilerleme olduğu yönündeki haberler borsalarda alımlara neden oldu. Harry Reid görüşmelerin ardından, “Büyük ilerleme” açıklamasını piyasalara moral verdi. ABD’de Senato liderlerinin borç limiti anlaşmasında ilerleme kaydetmesiyle dünya genelinde hisseler yükselirken, ABD Hazine tahvilleri ve değerli metaller değer kaybetti. Avrupa borsalarında yüzde 1 civarında artışlar yaşandı.
Petrolde İran düşüşü
İran’la nükleer müzakereler dün Cenerve’de başladı. İranlı yetkililer dün sabah saatlerinde sunuşunu yaptıkları öneriye, “Gereksiz bir krizi sona erdirmek, yeni ufuklar açmak” başlığını koydular. Görüşmelere verilen kısa arada basın mensuplarına bilgi aktaran, İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçı, sabah önerilerinin genel çerçevesini çizdiklerini, detaylara öğleden sonra geçeceklerini belirtti. Önerinin detayları hakkında bilgi vermeyen Arakçı, “Toplantı çok olumlu” dedi.
Cenevre’deki 2 gün sürecek müzakerelere yönelik olumlu beklentiler petrol fiyatlarında düşüşe neden oldu. Brent türü petrolün varil fiyatı dün yüzde 1 civarında değer kaybederek 109.92 dolara indi. ABD ham petrolünün varili ise yüzde 0.83’lük kayıpla 101.56 dolara geriledi. Yapılan bu görüşmeler yeni seçilen ılımlı Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin ülkesine uygulanan yaptırımların kaldırılması için Batılı ülkelerle ilişkileri düzeltme çabalarından sonra ilk temaslar.
BIST, Eylül ayında en çok kazandıran 3’üncü borsa
ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Ben Bernanke’nin 22 Mayıs’ta Fed’in varlık alımlarını azaltacağını açıklamasının ardından düşüşe geçen dünya borsaları Eylül’de yeniden toparlandı. Borsa İstanbul, yatırımcısına Eylül ayında bir önceki aya oranla yüzde 12.2 kazandırdı. Böylece Borsa İstanbul Eylül ayında dünyada en çok kazandıran 3’üncü borsa oldu. Eylül’de en çok getiriyi yüzde 13.7’lik artışla Buenos Aires Borsası sağladı. Getiri yüksekliğinde Buenos Aires Borsası’nı yüzde 12.7 ile Atina Borsası takip etti. Eylül ayında dünyadaki bir çok borsa toparlanma eğilimi gösterse de, endeksinde düşüş yaşanan borsalar da oldu.
Peru Borsası Eylül’de yatırımcısına yüzde 4.4 değer kaybı ile en çok kaybettiren borsa olurken, ikinci sırada yüzde 1.6 ile Güney Kıbrıs Borsası yer aldı. Eylül’de 5 borsa yatırımcısına kaybettirdi, 54 borsa kazandırdı.
Altın 3 ayın dibine indi: 1.260 dolar
ABD’de borçlanma tavanı krizinin aşılacağı ve bir süreliğine erteleneceği beklentileri nedeniyle altının onsu 1.260 dolar ile son 3 ayın en düşük seviyesine geriledi. Gümüş fiyatları da yüzde 3’ün üzerinde gerileyerek Ağustos ayı ortasından bu yana gördüğü en düşük seviyeyi gördü. Altın fiyatlarının bütçe krizi nedeniyle geçtiğimiz günlerde bir miktar değer kazandığını hatırlatan Natixis Analisti Nic Brown, “ABD’de borç tavanı sorununun çözülmesi altın fiyatlarında düşüş trendinin sona ereceği anlamına gelmeyecek. Bizim baz senaryomuz borç tavanı krizinin çözüleceği ve ABD ekonomisinde toparlanmanın süreceği yönünde. Bu senaryonun gerçekleşmesi altın gibi değerli metaller için olumsuz” yorumunu yaptı.
