Fed’in para musluklarını kısacağını açıklaması, en büyük ihracat pazarı AB’deki yavaş büyümeye Mısır da eklendi. 106 dolara çıkan petrol, cari açık endişelerini alevlendirdi.
Türkiye ekonomisi için yurtdışından peş peşe kötü haberler geliyor. ABD Merkez Bankası’nın (Fed) Türkiye gibi gelişmekte olan ülke piyasalarına sermaye akışını sağlayan parasal genişleme politikasına son vereceğini açıklaması ve Avrupa’da yeniden alevlenmeye başlayan borç krizine şimdi de Mısır’daki askeri darbe eklendi. Mısır’da yaşananların Türkiye ekonomisine iki yönlü etkisi var. İlki doğrudan ihracat ile ilgili. Mısır, Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı 13’üncü ülke. 2012 yılında Mısır’a toplam ihracat yüzde 33.4’lük artışla 3.7 milyar dolara ulaşmıştı. Bu yılın ilk 5 ayında da Mısır’a 1.4 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirildi. Askeri darbe sonrası Mısır’da yaşanacak kargaşa Türkiye’nin bu ülkeye yapacağı ihracatı olumsuz etkileyebilir.
Mısır’ın ikinci etkisi ise dolaylı. Türkiye ekonomisinin kronik sorunu olan cari açığın en önemli nedeni enerji ithalatı. Geçen yıl 60 milyar dolarlık enerji ithalatı olması cari işlemler dengesi milli gelirin yüzde 2’si kadar fazla verecekti. Mısır’daki olaylarla Brent petrol 106 dolara iyice yaklaşırken ABD hampetrolü 102 dolar ile 14 ayın zirvesine çıktı. Dolayısıyla petroldeki artışın devam etmesi enerji ithalatının faturasını kabartacak ve cari açık üzerinde baskıyı artıracak. Mısır kontrolündeki Süveyş Kanalı ve Kızıldeniz’den Akdeniz’e petrol taşıyan Sumed boru hattının geleceğiyle ilgili belirsizlik endişelerin ana kaynağını oluşturuyor.
Para girişi azalıyor
Süveyş Kanalı uluslararası ticaret için büyük önem taşırken, Körfez Bölgesi’nden Akdeniz’e petrol ulaştıran Sumed boru hattından günde toplam 2 milyon varil petrol akıyor.
Fed Başkanı Ben Bernanke’nin geçen ay açıkladığı parasal genişlemenin bu yılın son çeyreğinde azaltılacağı açıklaması bile Türkiye gibi gelişmekte olan piyasalardan yabancı çıkışını hızlandırmıştı. Açıklama sonrasında Rusya Borsası yüzde 15, Brezilya Borsası 18 gerilemişti. Dolayısıyla yabancı girişinin azalması cari açığını finansmanı konusunda soru işaretlerinin doğmasına neden oluyor.
1- Mısır’daki askeri darbeyle 106 doları gören Brent petrolünde 1 haftalık değer artışı yüzde 5’e ulaştı. Cari açığın büyük nedeni enerji ithalatı. Petroldeki 1 dolarlık artış Türkiye’nin cari açığını 400 milyon dolar büyütüyor.
2- Yüzde 40 ile Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı olan Avrupa’da kriz bir türlü sona ermiyor.
2013 yılı ilk çeyrek büyüme rakamlarına göre, yıllık bazda Euro Bölgesi ekonomisi yüzde 1.1, AB ekonomisi ise yüzde 0.7 daraldı. Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı 13’üncü ülke olan Mısır’ın bulunduğu bölge ve etkileyebileceği alanlar da Türkiye’nin önemli ihracat pazarları.
3- Fed Başkanı Ben Bernanke’nin parasal genişmeleyi azaltacak olması yabancı çıkışını hızlandırdı.
31 Mayıs-28 Haziran aralığında yabancılar Türkiye’de 1 milyar dolarlık hisse, 1.4 milyar dolarlık bono-tahvil sattı.
İhracat pazarlarında sıkıntılar sürüyor
Türkiye ihracatının yüzde 40’ını Avrupa Birliği ülkelerine yapıyor. Aralarında Mısır’ın da bulunduğu Kuzey Afrika ülkelerinin ihracattaki payı yüzde 7.1 civarında. Mısır’da yaşananların Ortadoğu’ya etkisi de Türkiye açısından kritik öneme sahip. Zira Yakın ve Ortadoğu’ya yapılan ihracatın toplam içerisindeki payı yüzde 24. En büyük ihracat pazarı olan Avrupa’da borç krizi yeniden alevlenme eğiliminde.
Yaşanan mali krizle işsizliğin yüzde 17.6’ya çıktığı Portekiz’de bazı bakanların istifasıyla siyasi gerginlik de artmış durumda. Avrupa İstatistik Ofisi’nin (Eurostat) revize ettiği 2013 yılı ilk çeyrek büyüme rakamlarına göre, yıllık bazda Euro Bölgesi ekonomisi yüzde 1.1, AB ekonomisi ise yüzde 0.7 daraldı. Hem Avrupa hem de Mısır’daki askeri darbenin etkileyebileceği bölgelere yapılan ihracatın toplamdaki payı yüzde 71.4 seviyesinde. İlk 6 aylık ihracat verileri de yıllık bazda sadece yüzde 0.6 artmış durumda. Dolayısıyla ihracat tarafında Türkiye’yi zorlu günler bekliyor.
Enflasyon korkusu geri geliyor
Yurtdışı kaynaklı olumsuzluklar nedeniyle dolar dün 1.9610 TL ile tarihi zirvesini yineledi. Her ne kadar Türk Lirası’ndaki değer kaybı ihracatı olumlu etkileyecek gibi gözükse de ihracata bağlı olarak artan hammadde ve yarı mamül ithalatı yaşanan olumlu etkiye sınırlıyor. Kur artışı enflasyon üzerinde baskı yaratıyor. Merkez Bankası dün TL’de yaşanan değer kaybının henüz temel mal ve hizmetlere belirgin olarak yansımadığına dikkat çekerek etkinin Temmuz’da görüleceğinin sinyalini verdi.
Euro/dolar paritesinin dolar lehine hareketi de yine Türkiye ekonomisi açısından olumsuz. Çünkü ihracatın (gelirin) büyük bölümü euro cinsinden ithalatın büyük bölümü ise dolar cinsinden yapılıyor. Dolayısıyla gelir kısmı görece olarak azalırken giderler artıyor. Euro/dolar paritesi dün 1.30’un altına inerek 5 haftanın en düşük seviyesini gördü.
