Ne kadar çok ortaklık emekliye o kadar ceza

Bağ-Kur sigortalısı kaç şirkete ortak olursa olsun her ay bir defa prim ödüyordu. Büyük kavga çıkaran ve 1 Ocak’ta yürürlüğe girecek yasaya göre, emekliler her şirket için ayrı prim ödeyecek

Hükümet erteleme kararı almazsa, yeni sosyal güvenlik kanunu 1 Ocak’tan itibaren yürürlüğe girecek. Son günlerde, yeni yasanın en çok tartışılan konusu, kendi adına çalışan, şirket ortağı veya yönetim kurulu üyesi olan emeklilerin ödeyeceği sosyal güvenlik destek primi ile ilgili...

Ancak sorun sadece işini, ortaklığını veya yönetim kurulu üyeliğini devam ettiren emeklileri ilgilendirmiyor. Şu anda Bağ-Kur sigortalısı olan esnaf, tüccar, serbest meslek erbabı, limited şirket ortağı, anonim şirket kurucu ortağı ya da yönetim kurulu üyelerini de çok ağır prim yükleri bekliyor.

Söz konusu kişiler, 1 Ocak’tan itibaren en az asgari ücretin yüzde 33.5’i kadar prim ödeyecek. Prim oranı, işin tehlike derecesine göre yüzde 39’a kadar çıkabilecek. Emekli olduktan sonra da aynı durumunu devam ettirenlerin ise önünde iki seçenek olacak. Ya emekli aylığı almaktan vazgeçip çalışmaya ve normal prim ödemeye devam edecek ya da her ay asgari ücretin en az yüzde 33.5’i kadar, bugünkü rakamla 178 YTL sosyal güvenlik destek primi ödeyerek emekli aylığı almayı sürdürecek. Onlarda da prim oranı, işin tehlike derecesine göre yüzde 39’a çıkabilecek.

Yanında sigortalı çalıştıranların beyan edeceği (üzerinden prim ödeyeceği) gelir, en yüksek ücret ödediği sigortalınınkinden az olamayacak. Buna göre de üzerinden prim ödeyeceği kazanç asgari ücretin 6.5 katına, prim tutarı de bin 156 YTL’ye ulaşabilecek.

İŞÇİSİ OLANLAR YANDI
İşini devam ettiren emekliler de aynı esaslara göre sosyal güvenlik destek primi ödeyecek. Bitmedi. Yüzde 1 hisseyle de olsa, birden fazla limited şirkette ortak veya birden fazla anonim şirkette kurucu ortak ya da yönetim kurulu üyesi olanlar, her şirketteki durumu için ayrı prim ödeyecek. Buna göre, 10 şirkette yönetim kurulu üyesi veya ortak olan kişinin ödeyeceği aylık prim, 11 bin 560 YTL’ye ulaşabilecek.

Emekli şirket ortakları ve yönetim kurulu üyeleri için de aynı durum söz konusu olabilecek. 500-600 YTL emekli aylığı alan bir emeklinin ödeyeceği aylık sosyal güvenlik destek primi de 11 bin 560 YTL’yi bulabilecek.

Ödenen aylık primler toplamının, tavan ücretin (asgari ücretin 6.5 katının) primini (bin 156 YTL’yi) aşması halinde, fazla primler iade edilecek. Yani önce prim ödenecek, sonra iade alınacak.

Şimdi yasanın ertelenmesi ya da prim oranının düşürülmesi tartışılıyor. Prim oranının düşürülmesi sorunu çözmez. Çünkü, yukarıda da açıkladığımız gibi, yanında sigortalı çalıştıranların beyan edeceği (üzerinden prim ödeyeceği) gelirin, en yüksek ücret ödediği sigortalınınkinden az olamayacak olması ve birden çok şirkete ortak ya da birden çok anonim şirkette yönetim kurulu üyesi olunması halinde her şirketteki durum için ayrı prim ödenecek olması, geri alınacak olsa da her ay binlerce, hatta onbinlerce YTL tutarında prim ödenmesini gerektirebilecek. Bu nedenle, üzerinden prim ödenecek kazanca ilişkin hükümlerin de değiştirilmesi gerekiyor. Yoksa ortalık çok karışacak.

Hükümetin amacı Bağ-Kur’luyu iş hayatından çekmek ve istihdama yardımcı olmak. Ancak yeni yılla birlikte pek çok şirket kapanabilir ve plan ters tepebilir.

Mühendis Ahmet Bey’in primi 250 YTL’den 890 YTL’ye çıkabilir
İşte bir örnek: Mühendis Ahmet Bey 5 ayrı şirkette yüzde 5 ile yüzde 30 arasında hisse sahibi ve 12. basamaktan aylık 249.58 YTL Bağ-Kur primi ödüyor.1 Ocak’tan sonra ise asgari ücret üzerinden prim ödese bile her bir şirket için 178 YTL olmak üzere 5 şirket için 890 YTL prim ödemek zorunda kalacak.

Firma ömrü en fazla 4 yıl
Türkİye İstatistik Kurumu çalışmasına göre, Türkiye’de kurulu bulunan 2 milyon 100 bin civarındaki şirketten yarısının ömrü 1-4 yıl arasında değişiyor. Bu şirketlerin yüzde 85’inde de 1-4 kişi istihdam ediliyor. TÜİK’e göre kapanmaların bu kadar sık yaşanmasında şirket kuruluşunda piyasa ve ürün araştırması yapılmaması büyük rol oynuyor. Sınırlı sayıda eleman çalıştırılması ise yine TÜİK’e göre üretimin küçük tutulması, birbirinin benzeri ticari ve hizmet sektörü faaliyetlerinin yürütülmesinden kaynaklanıyor.