Uzmanlar yorumladı: Kürtlerin desteği çözüm isteğinden
Referandumda sistem değişimini kıl payı ‘evet’in kazanmasını uzmanlar, AK Parti’yi halen çözümün adresi olarak gören Kürt oylarındaki artışa bağladı
Dicle Üniversitesi’nden Doç. Dr. Vahap Coşkun: AK Parti ile MHP ittifakı işlemedi. Evet bloğunun geçmişte başarılı olduğu illerde çok geride kaldıklarını gördük. MHP seçmeni, ne Ak Parti ile işbirliğine ne de anayasa değişikliğine onay verdi. Kürtler açısından bakıldığında iktidar çevreleri bugüne kadar hendek ve barikat süreciyle birlikte HDP tabanın eridiğini ve ortada bir parti kalmadığını söyledi. Ama bunun gerçek olmadığını gördük.
HDP’nin bitmediğini gördük
HDP doğru düzgün kampanya yapmamasına, eş başkanları, milletvekilleri ve delegeleri tutuklu olmasına rağmen tabanı partinin tercihine uygun bir yön belirledi. Dolayısıyla HDP bitmiş bir parti değil. Diğer taraftan 7 Haziran ve 1 Kasım 2015’e baktığımızda HDP’den bir kaymanın olduğu da gerçek. AK Parti’ye doğru neredeyse tüm bölge illerinde 10 ile 20 puan civarında oy artışı oldu. Bunu sağlayan 3 temel faktör var. Birincisi Kürtler çözüm için halen AK Parti’yi referans alıyor. AK Parti dışındaki partilere yönelik umutları yok. İkincisi şehir savaşları, hendek ve barikatlardan dolayı PKK’ya duyulan tepki ile HDP’ye karşı mesafe devam ediyor. Bir de AK Parti dışındaki Hüda-Par ve KDP gibi Kürt çevreleri genel olarak evet’e daha sıcak baktı. Sonuçta ‘evet’ Kürtlerin desteğiyle kazandı. Bu aynı zamanda Kürtlerin çözüm isteğini de gösteriyor. 7 Haziran’da Kürtler HDP’ye oy verirken, ‘artık silah istemiyoruz, bu mesele siyasetle çözülsün’ diyordu. Bunun gereğini HDP yerine getiremeyince arada soğukluk oluştu ve mesafe açıldı.
MHP olmasa da ‘evet’ kazanabilirdi
Ege Üniversitesi’nden siyaset bilimci Prof. Dr. Tanju Tosun: İllerin oy oranlarını 1 Kasım 2015’deki parti oyları ile ilişkilendirdiğimizde AK Parti neredeyse seçmeninin tamamını ikna edip sandığa yönlendirmiş. Milliyetçi seçmen bundan sonraki süreçte yeni bir parti arayabilir. Araştırmalar yapıldığında daha net ortaya çıkacak ama MHP’nin bu sürece katkısının 1-2 puan olduğunu düşünüyoruz. Evet’e bu katkı da önemli ölçüde Orta Anadolu’dan geldi. Batıdaki kentlerde ‘evet’e ikna olmamış, ama eli ‘hayır’a gitmeyen MHP’li seçmen var. Güneydoğu’da Kürt seçmenlerin evet oyuna katkısı söz konusu. Bölgede katılımdaki kümülatif düşüş birinci faktör olabilir buna ek olarak Hüda-Parlı ve HDP içindeki muhafazakar Kürtler sınırlı bir biçimde ‘evet’e yönelmiş. ‘Evet’ yüzde 49.9’da da kalabilirdi. Yüzde 51’e ulaşmasındaki mimar ise sandığa gitmeyen ve ‘evet’e yönelen Kürt oylarıdır. MHP üst yönetimi bu seçimde evet demese bile, AK Parti’nin stratejisini değiştirerek tek başına yüzde 50’yi geçme olasılığı vardı.
