Cumhuriyet tarihi boyunca Meclis’e ruh sağlığı ile ilgili bir yasa taslağı gelmemişti. Böyle bir sorunumuz olmadığı mı düşünüldü bilinmez ama nihayet toplumsal ruh sağlığı verilerinin kontrolü için bir yasa taslağı hazırlandı. Yasalaşırsa SGK’ya büyük iş düşecek
Delirdik diyorum, ‘Yok hayır’ diyorsunuz…
Bakın rakamlarla konuşayım; Cezaevleri ağzına kadar dolmuş
130 yeni cezaevi daha yapılıyor. Kadına şiddet had safhaya çıkmış. 2017’de kadın cinayetleri yüzde 25, bireysel silahlanma yüzde 7 artmış. Öldürme suçu işleyenlerin yüzde 34.4’ü lise ve yükseköğretim mezunu olmuş.
2016 yılında 2 bin 720 bireysel silahlı olay yaşanmış, 1.056 kişi ölmüş, 1.961 kişi de yaralanmış.
Köy havası iyi gelir
Sebepleri çok bilinmeyenli denklem değil. Türk toplumu olarak en az değer verdiğimiz sağlık sorunu şüphesiz ki ruh sağlığı olmuştur. Bir yakınımızın psikolojisinin bozulduğunu düşündüğümüz durumlarda onu psikiyatriye götürmek yerine ‘Birkaç hafta köye gidelim, temiz hava iyi gelir kafası dağılır’ mantığı ile yürüyoruz. Cumhuriyet tarihinden bu yana meclise ruh sağlığı ile ilgili bir yasa taslağı sunulmamış. Böyle bir kanuna gerek mi duyulmamış bilinmez ama sonunda konu gündeme geldi. Delirdiğimizin kanıtı olsun diye söylüyorum; toplumsal ruh sağlığı verilerinin kontrolü amacıyla ‘Ruh Sağlığı Yasa Taslağı’ hazırlandı.
Seanslar SGK kapsamında
Öncelikle Psikiyatri ve Psikolog seansları SGK kapsamında olacak. Yani vatandaş hocaya gittikten sonra ‘Bir de psikologa gidelim’ demeyecek! Önce psikolog tedavisine yönlendirilecek. Ayrıca ruh sağlığı ile ilgili hiçbir veri bulunmadığından elimizde toplumsal olayların etkilerini de yaşadıktan sonra anlıyor ve ‘Kader’ diyoruz. Örnek vermek gerekirse silahlı kuvvetlerde bile en son bakılan şey asker adayının ruh sağlığı. Hatırlayacaksınız ki kafasına sıkarak yaşamına son veren, arkadaşını şehit eden hatta komutanını vuran askerlerimiz oldu yakın tarihte.
Kapsamda neler var?
Çocukların sağlıklı ortamda yaşayabilmeleri için doğumdan itibaren ergenlik dönemi sonuna kadar zihinsel, dil, motor, öz bakım, sosyal ve duygusal gelişim alanlarının değerlendirilmesi, izlenmesi. Çocuklarda nörolojik/ruhsal hastalıkların oluşmasını önlemek amacıyla gebeliğin başlangıcından itibaren anne-babanın beden-ruh sağlığının korunması, madde kullanımından korunması, istenmeyen gebelik, 18 yaş altı evlilik ve anne-babalığı riskleri konusunda farkındalık kazandırılması, yüksek riskli ailelere planlı eğitim ve psikososyal destek sağlanması. Toplumda sık görülen ruh sağlığı sorunlarına yönelik kapsamlı taramaların yapılması, risk etkenlerinin belirlenmesi ve riskli grupların saptanarak koruyucu ve önleyici ruh sağlığı programlarının oluşturulması.
Harcamalar Bakanlık bütçesinden ödenecek
Düzenlemede ruh sağlığı hizmetlerinin mali yönleri şu şekilde belirleniyor:
- Önleyici ve iyileştirici ruh sağlığı hizmetleriyle ilgili yatırım ve harcamalar Sağlık Bakanlığı bütçesinden karşılanacak.
- Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı çocukların, yaşlıların ve kronik ruhsal hastalığı olanların bakımıyla ilgili kurumlarda ruh sağlığı hizmetlerinin genel sağlık hizmetleriyle aynı düzeyde sunulmasını sağlayarak giderleri bütçesinden karşılayacak.
- 18 yaş altındaki her birey çocuktur ve ruh sağlığı hizmetlerinden ücretsiz yararlanmaları devlet tarafından garanti edilecek.
- Ruh sağlığı hizmetleri hiçbir sağlık sigortasında kapsam dışı tutulamayacak.
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, ruh sağlığı hizmeti sunumuyla ilgili özel ya da sosyal sigorta mevzuatını düzenlemek ve geliştirmekten sorumlu olacak.
- Ruh hastalığı nedeniyle çalışamayan ve sağlık sigortası olmayan kişilerin ayakta veya yatırılarak tedavisi ile ilaç ya da ilaç dışı tedavilerinin ücretsiz olması Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nca sağlanacak.
İstismar mağduruna özel koruma olacak
Ruhsal sorunlar açısından yüksek risk etkenlerinin bulunduğu çevrelerde, okul ve ilişkili kurumların önleyici hizmetleri entegre bir biçimde planlayan ve uygulayan merkezler haline getirilmesi planlanmaktadır. Önleyici ruh sağlığı hizmetleri kapsamında da eğitim sistemi ve istihdam alanlarında hizmet ağları oluşturulacak, kriz/şiddete müdahale birimlerinin yaygınlaştırılması ve etkinliğinin artırılması sağlanacak. Duygusal, fiziksel, cinsel istismar ve ihmal için tanımlanan risk faktörlerinin bulunduğu koşullarda yaşayan bireylerin farkına varılması, önleyici çalışmalar için ilişkili kurumların iş birliği yapması, ihmal ve istismara maruz kalmış çocuk ve ergenlerin saptanması ile gerektiğinde devlet tarafından korunmaya alınması da kanun kapsamında çıkarılacaktır.
