Güven vermedi!

Tüm dünyanın yakından takip ettiği 18 saatlik pazarlık sonrasında Türkiye, Brezilya ve İran liderleri böyle zafer pozu verdi. Ancak, İran’ın açıklaması her şeyi değiştirdi.

İran, uluslararası baskı sonucu, atom bombası yapımında kullanacağı endişesi duyulan uranyumu Türkiye’de nükleer yakıtla takas etmeyi kabul etti. Başbakan Erdoğan, Brezilya Devlet Başkanı Da Silva ve Ahmedinecad’ın da katıldığı törenle anlaşma imzalandı. Ancak İran imzanın ardından “Uranyum zenginleştirme çalışmalarımız sürecek” açıklaması yapınca anlaşma tehlikeye girdi


Uzun süredir Batı ülkeleri tarafından nükleer silah peşinde koşmakla suçlanan İran yönetimi, Brezilya ve Türkiye’nin arabuluculuk girişimleri sonucunda dün elindeki düşük miktarda zenginleştirilmiş uranyumun nükleer yakıtla takas edilmesini öngören bir uzlaşma metnini imzaladı. Anlaşma için diplomasi trafiği önceki sabah başladı. Brezilya Dışişleri Bakanı Celso Amorim, Türkiye Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ve İran Dışişleri Bakanı Manuçehr Mutteki, pazarlıklara otururken, kurdukları doğrudan telefon hatlarıyla liderleri de sürekli bilgilendirildi.


18 saat süren pazarlık

Erdoğan, İzmir’deyken kritik bir eşiğe gelindiği kendisine bildirildi. Erdoğan “Takasın Türkiye’de gerçekleştirilmesi teklifi kabul edilmediği takdirde, Tahran’a gitmeyeceğini” ifade etti. 18 saat süren pazarlıkların ardından teklifin kabul edilmesi üzerine Erdoğan, Tahran’a gitti. Dün sabah yapılan liderler zirvesinde “zamanlama” sorunu çıktı. İran’ın metinde belirlenmiş zaman konusunu yeniden müzakere etmek istemesi üzerine Erdoğan mevcut metni savunarak, “Zaman belirlenmezse buradan sonuç çıkmaz” dedi. Brezilya’nın da bunu desteklemesi üzerine, İran’ın bir hafta içerisinde Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’na (UAEK) yazılı bildirimde bulunacağı maddesinde anlaşıldı. Anlaşmaya göre, Türkiye’de yapılacak takas işleminde yüzde 3.5 oranında zenginleştirilmiş 1200 kilogram uranyum, yüzde 20 zenginleştirilmiş 120 kilogram nükleer yakıtla değiştirilecek. İran bir hafta içinde varılan anlaşmayı, ABD, Fransa, Rusya ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’ndan (UAEK) oluşan Viyana Grubu’na sunacak. Viyana Grubu’nun olumlu cevap vermesi halinde uranyum bir ay içinde, yakıt ise bir yılda teslim edilecek. Takas başarısız olursa Türkiye uranyumu koşulsuz geri verecek.



5 saat sonra şok açıklama

Dünyada büyük yankı yaratan anlaşma, Erdoğan tarafından “Tarihi bir fırsat” diye değerlendirilirken, Dışişleri Bakanı Davutoğlu “İran’a baskı ve yaptırımlar için gerekçe kalmadı” yorumunu yaptı. Brezilya Devlet Başkanı Lula da Silva ise anlaşmayı “Bir diplomasi zaferi” diye nitelendirdi. Dünya da anlaşmaya önce iyimser yaklaştı. Ancak imzadan yaklaşık beş saat sonra İran’dan gelen açıklama havayı tersine döndürdü. İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi’nin “Uranyum zenginleştirmesi çalışmalarına devam edeceğiz” açıklamasının ardından, İran’a yaptırım kararının anahtarını elinde tutan diğer BM Güvenlik Konseyi üyesi ülkelerden “tatmin olmadık” mesajları geldi. BM, İran’la sağlanan “nükleer anlaşmanın” ileriye dönük teşvik edici ümit verici bir durum olduğunu, ancak BM kararlarına uyulması için daha çok şey yapılması gerektiğini bildirdi. BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun’un sözcüsü Martin Nesirsky, anlaşmasının gayet olumlu olduğunu, ancak İran’ın sorun üzerinde BM Güvenlik Konseyi’nin 5 kararına tam uyumunun şart olduğunu belirtti.

FOTO ERDOĞAN’DAN NÜKLEER İMZA HATIRASI

İmza töreninin ardından liderler el ele vererek anlaşmayı kutladı. Önce İran lideri Mahmud Ahmedinecad bir gazetecinin fotoğraf makinesini alarak Brezilya lideri Da Silva ve Başbakan Erdoğan’ın fotoğraflarını çekti. Daha sonra Erdoğan kamerayı alarak bu renkli anları ölümsüzleştirdi.